آنچه این روزها نقل مجالس عقد وعروسی شده مقدار و نوع مهریه عروس است، یک هزار شاخه گل رز، جمع آوری دو هزار بال مگس، تاریخ تولد عروس، دو چشم داماد و... بسیار مهریه های عجیب دیگر که به تازگی به قول معروف مد شده است.
آیا تا کنون وجود مهریه سنگین زوجی، مانع فروپاشی زندگی شان شده است؟ بی شک خیر، چراکه اگر مانع بود آمار طلاق شناسنامه ای و عاطفی زوجین تا این حد بالا نمی رفت.
در عصر حاضر که دنیای ارتباطات وتکنولوژی ست مهریه از جایگاه و معنای واقعی خود منحرف شده و خانواده ها اهداف دیگری را در خصوص این مسئله دنبال می کنند. تعدادی از خانواده ها گمان می کنند مهریه قیمت و بهای زن است و با توجه به خصوصیات و ویژگی های دختر خود مثل میزان تحصیلات، سطح مالی خانواده و حتی ویژگی های ظاهری، مهریه بالا و یا پایین تعیین می کنند.
اما چه عواملی موجب گردیده در سال های اخیر علاقه به مهریه های سنگین در بین دختران جوان رشد چشمگیری داشته باشد و به همان نسبت هم پرونده های قضایی مربوط به مهریه و در خواست طلاق در دادگاه ها افزایش یابد؟!
طبق پژوهش های صورت گرفته میانگین مهریه زنان ایرانی بین ۲۶۰ تا ۴۵۰ سکه طلاست، که البته در بین مهریه ها میزان ۱۲۴ هزار سکه طلا هم به چشم می خورد.
با توجه به شرایط به وجود آمده به نظر می رسد زمان آن فرا رسیده که خانواده ها، دختران و پسران جوان و مسئولان ذی ربط چاره ای بیندیشند و راه حلی را پیشنهاد دهند که به قول معروف نه سیخ بسوزد و نه کباب.
زمانی که به بررسی علل بروز این مسئله می پردازیم عده ای از زنان دلیل تعیین مهریه های سنگین را ایجاد مانعی برای ازدواج مجدد و طلاق مردان می دانند و معتقدند با تعیین اینگونه مهریه ها دوام زندگی خود را تضمین کرده اند، چیزی که شواهد نشان می دهد در بسیاری از موارد نتیجه بخش نبوده و موجب وفاداری مردان نیز نشده است.
از سوی دیگر نیز عدم فرهنگ سازی صحیح و حتی گاهی فرهنگ سازی منفی در این زمینه عامل بروز معضل مهریه های سنگین شده است. بررسی ها نشان می دهد میزان مهریه با توجه به سن و میزان تحصیلات افراد متغیر است و هرچه سن کاهش و میزان تحصیلات افزایش یابد مهریه ها نیز سنگین تر می شود که باز هم این مسئله جای تأمل دارد.
اگر کمی به گذشته بازگردیم می بینیم که مهریه ها کم اما دوام زندگی ها بیشتر بوده است و با افزایش میزان مهریه مسائل و معضلات اجتماعی نیز افزایش یافته و زنان گاهی به دلیل داشتن مهریه های سنگین در زندگی زناشویی تمام حق را به خود داده و این چیزی ست که مردان را وادار به طلاق عاطفی می کند چیزی که در کشورمان بسیار شاهد آن هستیم و از طرف دیگر نیز برخی زنان که دارای مهریه های سنگین هستند به طمع رسیدن به سود بسیار از خانه و خانواده خود چشم پوشی کرده و در نتیجه آمار طلاق افزایش می یابد.
تحقیقات میدانی که در این زمینه صورت گرفته نشان می دهد، ۹۰ درصد دختران مهریه را بالا می گیرند و همه معتقدند، به علت بالابودن حقوق مردان و با توجه به اینکه مرد هر زمان که اراده کند، می تواند همسر خود را طلاق دهد و یا می تواند به راحتی ازدواج مجدد کند تنها مهریه می تواند حقوق آن ها را تأمین کند.
با توجه به این موضوعات وضعیت حقوقی مناسب تر مردان نسبت به زنان نیز خود یکی از عوامل بروز معضل مهریه های سنگین است که باید به این مسئله هم توجه شود.
گرچه نمی توان مهریه های سنگین و سرسام آور را مانع ازدواج ندانست اما شاید شما هم بسیار این جمله را شنیده باشید که مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته! جمله ای که نه تنها خوشایند نیست بلکه در دین ما هم تأکید شده است که این امر مانند بدهی، بر گردن مرد خواهد ماند تا زمانی که آن را به زن پرداخت کند.
در واقع آنچه در دین ما از آن به عنوان مهریه یاد شده چیزی ست که موجب مهر و محبت باشد و مبلغ بالای آن ممکن است موجب بغض و کینه می گردد و اساس زندگی زناشویی علاقه و عشق است نه معامله و کسب و کار. حضرت علی (ع) میفرماید:"در مهریه زنها زیادهروی نکنید که موجب عداوت و دشمنی میگردد" .
با توجه به دیدگاه دین مبین اسلام نسبت به مهریه معلوم می گردد مجالسی که برای مهربزان تشکیل می‌شود و طرفین عقد، گویی در خرید و فروش کالایی نایاب به جدال میپردازند، ابدا اسلامی نیست؛ چرا که باید به فرمایش رسول خدا (ص) توجه کرد که فرموند: "بهترین زنان امت من زنانی هستند که در عین اینکه زیبارویند، مهرشان کم است".
زمانی که مهریه سنگینی برای دختر قرار داده می شود،خود به خود در کوران زندگی و سختیها و عصبانیتها به این فکر میافتد که اگر کار به طلاق هم کشید این مهریه زیاد پشتوانهای برایش خواهد بود؛ لذا به راحتی ناسازگاری میکند و از طلاق و جدایی واهمهای نخواهد داشت.
محمد روشن یکی از اساتید دانشگاه شهید بهشتی در این خصوص می گوید: تعیین نشدن حداکثر و حداقل مهریه در قانون باعث افزایش مبلغ مهریه و چشم و هم‌چشمی در جامعه شده است.
روشن ادامه می دهد: مهریه که آن را صداق هم می‌گویند مالی است که زن با عقد دائم و ازدواج موقت و به محض وقوع عقد مالک آن و متعاقباً مرد ملزم به پرداخت آن می‌شود.
وی افزود: اگر مدتی برای پرداخت مهریه تعیین نشده باشد زن به موجب عقد مالک آن شده و پس از وقوع عقد می‌تواند آن را از مرد مطالبه کند، زمانی که مرد از دادن مهریه استنکاف کند زن می‌تواند از تمکین و انجام وظایف زناشویی خاص خودداری کند البته اگر نخستین تمکین خود را انجام نداده باشد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: البته مهریه می‌تواند عین معین از قبیل اموال منقول و غیرمنقول باشد و یا می‌تواند پول رایج باشد و ممکن است که منفعت چیزی برای مدت معینی قرار گیرد و نیز ممکن است مهریه کار یک نفر باشد. مثل آنکه شوهر قبول کند مثلاً یک زبان خارجی را به همسر خود تعلیم دهد.
روشن با بیان اینکه برای مهریه سقف تعیین نشده است تأکید کرد: مهریه نه در قانون و نه در شرع امر ممنوعی نیست اما به نظر می رسد مهریه‌های سنگین ناپسند باشد همچنین کسانی که فکر می کنند می‌توانند با مهریه‌های سنگین از ازدواج خود صیانت کنند، اشتباه می‌کنند.
در هر حال آمار و ارقام نشان می دهد که مهریه های سنگین نمی تواند ضامن خوشبختی و یا مانعی برای از هم پاشیدگی خانواده ها باشد، پس چه خوب است که زنان و دختران جوان ما بیش از آنکه به دنبال مطالبه مهریه های سنگین و گاهی عجیب باشند تلاش کنند راه و رسم درست و با عشق زندگی کردن را از همسر خویش مطالبه کنند که مطمئناً این مطالبه می تواند ضامن خوشبختی افراد باشد.