ایمپلنت دندانی به پیچ ساخته شده از جنس تیتانیوم گفته می شود که در استخوان فک کاشته میشود و جایگزین دندان از دست رفته می شود. ایمپلنت دندانی میتواند یک پارچه و یا دو تکه باشند و توسط پیچ اتصال قسمت آباتمنت و ریشه به هم وصل شوند تمام قطعات پروتزی و پیچ اتصال نیز از جنس تیتانیوم ساخته میشود و زمانیکه این قطعات به هم بسته میشوند پدیده Cold Welding و یا جوش سرد اتفاق میفتد یعنی دو قطعه تیتانیوم به هم آمیخته میشوند و برای جدا سازی آنها باید ضربه وارد کنیم تا درگیری ایجاد شده رها شود.
Implant Internal Connection:
یعنی اینکه قسمت تحتانی تاج آن به درون ریشه وارد شود. امروزه بیشتر از این نوع ایمپلنت استفاده میشود چون این نوع می تواند استتیک بهتری داشته باشد.
فقط در قطرهای ۳ میلیمتر و کمتر امکان ایجاد internal connection به دلیل قطر کم فیکسچر وجود ندارد زیرا باعث ضعیف شدن بدنه ایمپلنت دندان می شود و به همین خاطر است که در این قطر از External Connection استفاده می شود.
: Implant External Connection
یعنی اینکه قسمت فوقانی ریشه به درون تاج وارد شود. از آنجاییکه داخل ایمپلنت دندانی تراشیده نمیشود ایمپلنت دندانی از مقاومت بیشتری برخوردار است هنوز هم بعضی از متخصصین برای دندانهای مولر از این نوع ایمپلنت استفاده میکنند.
Mini Implant:
به ایمپلنت با قطر کمتر از ۳ میلیمتر مینی ایمپلنت گفته میشود که برای موارد موقتی استفاده میشود مثلا برای ۶ ماه تا یکسال به عنوان مثال زمانیکه جراحی Full Mouth انجام میدهیم ممکن است که لازم باشد برای شش ماه پروتز دندان موقت به بیمار داده شود در این صورت میتوان از دو یا سه مینی ایمپلنت دندانی استفاده کنیم تا یک دست دندان موقت برای بیمار ساخته شود و در زمانیکه ایمپلنت های دندانی اصلی به بهره برداری میرسند مینی ایمپلنت ها حذف شوند.
تیتانیوم مورد استفاده در ایمپلنت دندانی پنج نوع می باشد که به هر کدام گرید یک تا پنج گفته می شود.
گرید یک یعنی اینکه فلز از جنس تیتانیوم خالص است و یک بار آبدیده شده است آبدیده کردن یا Heat Treatment به منظور مستحکم کردن ایمپلنت دندانی انجام میشود.
گرید دو یعنی دو بار آبدیده شدن و همینطور تا به آخر به جز گرید پنج که یک غلط مصطلح است و در اینجا تیتانیوم آبدیده نشده ولی با ترکیب آلومینیوم و وانادیوم تبدیل به یک آلیاژ سخت شده که از گرید چهار هم سخت تر است.
هر چه گرید بیشتر شود تیتانیوم سخت تر خواهد بود و در برابر فشارهای آکلوزالی مقاوم تر و هر چه خلوص تیتانیوم بیشتر باشد میزان استوانتگریشن بیشتر میشود پس بنا بر این بهترین گرید برای ساخت ایمپلنت دندانی گرید چهار است چون هم تیتانیوم خالص ساخته شده و هم از مقاومت خوبی برخوردار است.
برای قطر ۳٫۳ و کمتر باید از آلیاژ تیتانیوم استفاده کرد که مقاومت بیشتری در برابر نیروهای آکلوزالی داشته باشد البته در نطر داشته باشید که آلیاژ تیتانیوم ۹۲ درصد خلوص دارد و ۸ درصد بقیه را آلومینیوم و وانادیوم تشکیل میدهد پس استوانتگریشن ۸ درصد ضعیف تر بوده و باید در موقع استفاده در نظر گرفته شود.
در جهان منابع تیتانیوم زیادی وجود دارد که بهترین و خالص ترین متعلق به ایالات متحده و سوییس است منابع تیتانیوم در چین و روسیه از خلوص کمتری برخوردارند.
مراحل ساخت ایمپلنت دندانی
فلز تیتانیوم از فلزات Non-Precious محسوب میشود و هزینه بالای آن بدلیل مراحل متعدد تولید میباشد از طرف دیگر بعضی از این مراحل دست ساز بوده و هنوز مکانیزه نشده. ابتدا باید فلز تیتانوم توسط حرارت دیدن به گرید مورد نظر رسیده باشد و یا آلیاژ آن تهیه شود بعد از آن مفتول هایی با قطر های لازم ساخته میشود این قطر ها به اندازه قطر ایمپلنت هایی است که باید تولید شود. بعد از این مرحله مفتول ساخته شده به طول های مورد نظر تقسیم میشود که این اندازه ایمپلنت دندانی را تعیین میکند.
از این قسمت به بعد هزینه تولید بالا میرود زیرا قطعات برش خورده باید تک تک به ماشین CNC وصل شده و سطح خارجی و داخلی آن تراشیده شود هر چه گرید تیتانیوم سخت تر باشد میزان فرسودگی فرزهای الماسی بیشتر خواهد بود و در نتیجه باید زودتر تعویض شوند. عدم تعویض فرزهای ماشین تراش باعث میشود رزوه های ایمپلنت دندانی چه در داخل و چه در خارج آن دقت لازم را نداشته باشد.
حالا باید ایمپلنت ها سند بلاست شوند برای اینکار از اکسید آلومینیوم استفاده میشود برای کیفیت بهتر پودر مصرف شده از یک سو وارد مخزن سند بلاست شده و توسط ساکشن بعد از عملیات از سوی دیگر خارج میشود و هرگز نباید این پودر ریسایکل شود کمپانی هایی که این کار را انجام میدهند حتما تاثیر منفی آنرا در کیفیت سند بلاست نشان میبینند.
بعد ازسند بلاستینگ تیتانیوم برای اسید شویی ارسال میشود. دراینجا برای اینکه داخل فیکسچر آسیب نبیند باید سطح داخلی آن توسط تفلون پوشانده شود انجام این مرحله مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد میباشد. پس از اسید شویی ایمپلنت دندانی شسته میشود و برای بسته بندی ارسال میشوند بسته بندی هم از مراحل پر هزینه ایمپلنت دندانی محسوب می شود. پس از بسته بندی اولیه ایمپلنت دندانی برای استریل کردن با اشعه گاما ارسال میشود و سپس جهت بسته بندی نهایی و شماره سریال گذاری وارد آخرین مرحله تولید میشوند.
ایمپلنت ها باید سند بلاست شوند تا سطح جانبی آن بزرگتر شود عمل سند بلاست تا ۴۰۰ برابر سطح جانبی ایمپلنت را بزرگتر می کند و بنابراین تماس ایمپلنت دندانی و استخوان ۴۰۰ برابر بیشتر میشود تشکیل استخوان در خلل و فرج ایمپلنت دندانی باعث میشود که ایمپلنت دندانی به استخوان جوش بخورد که به این پدیده استواینتگریشن گفته میشود درست مثل چسبیدن کامپوزیت به مینای دندان.
در استواینتگریشن پیوند شیمیایی بین تیتانیوم و استخوان وجود ندارد و اتصال فقط فیزیکی میباشد و این درگیری به اندازه ای زیاد است که تیتانیوم به استخوان کاملا جوش خورده به نظر میرسد طوری که بعد از زمان استواینتگریشن حدود ۴۰۰ نیوتن نیرو لازم است تا ایمپلنت دندانی از استخوان جدا شود.
SLA یک روش قدیمی برای سند بلاست کردن ایمپلنت است که امروزه هم همین روش انجام میشود حرف S برای sand blast حرف L برای large grit به معنای دانه های درشت سند بلاست و حرف A برای واژه acid wash بکار رفته است بطور مختصر یعنی اینکه پس از تراشیده شدن ایمپلنت در ماشین CNC باید سند بلاست شود و سپس با اسید شستشو شود تا موادی که روی ایمپلنت مانده شسته شوند.
RBM این واژه بر گرفته از restorable blast media به معنای اینکه عمل سند بلاست در محیطی گرم و تحت فشار انجام میشود که که این امر باعث شدت کار می شود و همینطور بقایای کمتری از ماده سند بلاست بر روی ایمپلنت بجا میماند.
اجزای تشکیل دهنده ایمپلنت دندانی
ریشه ( فیکسچر)
تاج (آباتمنت)
کاور اسکرو
هیلینگ آباتمنت یا Gingival Former
پیچ اتصال آباتمنت به فیکسچر
قطعات اتصال ریشه به دست دندان locator /ball & socket
پلاستیک آباتمنت برای ساخت آباتمنت با اشکال خاص و دلخواه
زمان لازم برای جوش خوردن ایمپلنت دندانی
فک پایین – سه ماه
فک بالا – پنج ماه
این یک قانون کلی است که می تواند در شرایط مختلف متفاوت باشد مثلا اگر در فک بالا لیفت سینوس انجام شده باشد بهتر است یک ماه بیشتر فرصت داده شود تا استخوان جدید به تراکم بیشتری برسد. از دیگر مواردی که ممکن است نیاز به مدت زمان بیشتری باشد انواع گرافت استخوانی و یا اسپیلیت کردن استخوان است.
همچنین در شرایطی که استخوان تراکم کمتری داشته باشد باید زمان بیشتری لحاظ شود تا تراکم استخوان به حد مطلوب برسد و در شرایط ایده آل استخوانی میتوان از مدت انتظار کم کرد این وقتی است که طول و عرض ایمپلنت دندانی کاشته شده ایده آل برای دندان جایگزین باشد. و این ایمپلنت دندانی باید با نیروی بالاتر از ۳۵ نیوتن کاشته شده باشد.
سن مناسب برای انجام ایمپلنت دندانی
باید تا سن ۱۸ سالگی صبر کرد تا اسکلت صورت شکل کامل خود را بگیرد در غیر این صورت ممکن است در آینده ایمپلنت دندانی کوتاه تر به نظر برسد. در بعضی موارد مثلا اگر چند ایمپلنت دندانی در یک ناحیه کاشته شده باشد و پروتزی به شکل بریج روی ایمپلنت ها نصب شده باشد مقاومت بریج مانع از رشد اسکلتال در آن ناحیه میشود و بنابراین بیمار دچار دفرمتی صورت میشود ولی پس از سن ۱۸ سالگی هیچ محدودیت وجود ندارد و تا هر سنی میتوان ایمپلنت دندانی انجام داد.
در سنین پایین تر برای تک دندان میشود ایمپلنت دندانی انجام داد ولی باید پروتز ایمپلنت دندانی پس از ۱۸ سالگی تعویض شود تا اندازه آن با دندان های مجاور تناسب داشته باشد.
ایمپلنت دندانی را میتوان بجای موارد زیر استفاده کرد :
جایگزین یک دندان از دست رفته
جایگزین یک دندان Missing
جایگزین گروهی دندان ها بصورت بریج
جایگزینی تمامی دندان های یک فک کامل
ثابت نمودن دست دندان های لق
یک دندان از دست رفته
بریج با چند دندان از دست رفته
بهتر است که ایمپلنت ها به همدیگر متصل شوند و به صورت گروهی روکش شوند تا اینکه تک تک و به طور مجزا روکش شوند به این دلیل که میتوانند در تحمل فشارهای جویدن به کمک هم بیایند.
ایمپلنت فوری چیست؟
در بعضی موارد خاص اگر شرایط خیلی مساعد باشد میتوان بلافاصله تاج را به ریشه کاشته شده متصل کرد ولی احتمال شکست درمان تا ۲۰% افزایش می یابد. برای انجام این کار باید عرض و طول استخوان ایده آل باشد و تراکم استخوان هم به حدی باشد که بتوان ایمپلنت را با نیروی ۶۰ نیوتن بست. پروتز این ایمپلنت باید کوتاه باشد که در هنگام جویدن به فیکسچر فشار وارد نشود و نیز باید از جنس کامپوزیت یا آکریل باشد. ایمپلنت فوری فقط برای ۵ دندان قدامی انجام میشود که جنبه زیبایی دارند. بعد از مدت پنج ماه روکش موقت با روکش اصلی تعویض میشود.
شرایط لازم برای ایمپلنت فوری
۵ دندان قدام بالا و یا فک پایین بصورت گروهی یا تک تک وجود حداقل ۶ میلیمتر عرض استخوان
وجود حداقل ۱۳ میلیمتر طول مفید استخوان
تیپ یک یا دو یا حداکثر ۳ استخوانی
گیر اولیه ۳۵ الی ۶۰ نیوتن
رعایت بهداشت دهان ودندان
عدم وجود براکسیزم
درصد موفقیت ایمپلنت دندانی چقدر است؟
موفقیت ایمپلنت دندانی ۹۷% دیده شده، در ۳% موارد بجای پیوند استخوان بافت لثه ای به ایمپلنت دندان میچسبد و در این موارد بایستی ایمپلنت دندانی خارج شده و مجددا ایمپلنت جدید کاشته شود. علت این پدیده وارد شدن ضربه به ایمپلنت دندان است که منجر به تکان خوردن ایمپلنت و جوش نخوردن آن به استخوان میشود. همانطور که میدانیم برای جوش خوردن استخوان باید هیچ حرکتی وجود نداشته باشد بنابراین وارد شدن فشار به ناحیه میتواند منجر به جوش نخوردن ایمپلنت دندان شود.
از دیگر مواردی که ممکن است پیش بیاید این است که بدن بیمار واکنش جسم خارجی نشان دهد و آنرا پس بزند این پدیده بسیار نادر است و اگر پیش بیاید میتوان دو ماه صبر کرد و دوباره کار را تکرار کرد و امیدوار بود بدن آنرا بپذیرد. بهداشت دهان و دندان از شاخص های بسیار مهم در موفقیت است. استعمال دخانیات از موارد عدم موفقیت میباشد.
روند و طول درمان ایمپلنت دندانی
جلسات ملاقات با بیمار از ابتدا باید تشریح شود برای مثال کاشت یک واحد دندان در فک بالا به ترتیب زیر است
جلسه اول کاشت فیکسچر روز ۱
جلسه دوم بازکردن بخیه بعد از دو هفته روز ۱۵
جلسه سوم چکاپ دو ماه بعد روز ۷۵
جلسه چهارم بستن هیلینگ دوماه ونیم بعد روز ۱۵۰
جلسه پنجم قالبگیری بعد از پانزده روز روز ۱۶۵
جلسه ششم امتحان فریم پنج روز بعد روز ۱۷۰
جلسه هفتم تحویل پروتز پنج روز بعد روز ۱۷۵
این حداقل زمان لازم است اگر چینی قبل از گلیز امتحان شود و اگر چسب موقت زده شود دو جلسه اضافه می شود برای فک پایین این زمان دو ماه کوتاه تر است.
در صورتی که دو فک با هم احتیاج به ایمپلنت داشته باشد حتما باید با فک بالا شروع کرد. میتوان یک ماه صبر کرد و بعد کار فک پایین را شروع کرد و نهایتا پنج ماه بعد از جراحی اول اقدام به بستن هیلینگ کرد.