دعاوی کیفری درحقیقت شاخه ای ازحقوق جزا هستند که شامل جرایم / مجازاتها و قوانین جزایی میباشند برای شناخت بیشتر تعریفی از حقوق جزا را به اختصار بیان می کنیم.
تعریف حقوق جزا:
حقوق جزا شاخه ای از حقوق عمومی است که با تعریف اقدامات مجرمانه که اخلال درنظم عمومی ایجاد می نمایند وتعیین مجازات برای خاطیان سعی درجلوگیری از وقوع جرایم دارد و در صورت ارتکاب جرم میزان مسئولیت مرتکب و نحوه تعقیب و تعیین مجازات او را مشخص می نماید و در پایان کوشش می کند تا وسایل اصلاح و تربیت مجرمین را فراهم آورد.
اهمیت حقوق جزا:
1- حقوق جزا مجموع مقرراتی است که بر نحوه اجرای مجازاتها و تعیین واکنش های اجتماعی نظارت می کند.
2- قوانین کیفری ساده ترین و شدید ترین وسیله اجبار قواعد و مقررات اجتماعی است و ضمانت اجرای روابط اجتماعی می باشد.
3- دردعاوی حقوقی فقط امور حقوقی افراد از قبیل امورمالی یا خانوادگی یا احوال شخصیه مطرح است در حالیکه در دعاوی کیفری نه تنها مال و خانواده مجرم درمعرض خطر است بلکه آزادی حیثیت و جان وی نیز در مخاطره قرار می گیرد.
4- در محاکم ودادگاه های حقوقی احتیاجی به حضور طرفین دعوی و شناسایی آنان نیست و درصورت صحت هویت دادگاه بر مبنای ادله تقدیمی اتخاذ تصمیم می نماید درحالیکه در دعاوی کیفری حضور مجرم ضروری است. بنابراین با توجه به فرق و تفاوت بزرگ این دو دعوی اهمیت حقوق جزا و دعاوی کیفری مشخص میشود.
مجازاتها و اقدامات تامینی وتربیتی:
درقانون مجازات اسلامی مجازاتها و اقدامات تامینی و تربیتی تعیین شده است که به پنج دسته تقسیم شده ا ند :
- حدود
- قصاص
- تعزیرات
- دیات
- تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده
حد مجازاتی است که شارع آن راتعیین کرده است وقصاص مجازات فردی می باشد که مرتکب جنایت منجربه قتل یا صدمات بدنی گردیده است ودیات جایگزین قصاص درجنایات عمدی یا غیر عمدی میباشدوتعزیر مجازاتهای جرایمی است که خارج از موارد فوق میباشند ومجازات بازدارنده مجازاتی است که از طرف دولت به معنای عام آن برای حفظ نظم ومراعات مصالح اجتماعی مقابل تخلفات ازمقررات ونظامات دولتی تعیین می گردد.
دعاوی رایج کیفری
سرقت ، کلاهبرداری ، قتل عمد ، قتل غیر عمد ، خیانت در امانت ، ایراد ضرب عمدی ، ارتباط نامشروع ، تجاوز به عنف ، تصرف عدوانی ، فروش مال غیر ، جعل ، استفاده ازسند مجعول و سایر عناوین مجرمانه که در قانون ذکر شده اند.