مراقبت های بهداشت دهانی لازم برای کودکان در سنین مختلف چیست؟
اقدامات بهداشت دهان در نوزادی (تولد تا یک سالگی)
۱- با توجه به اینکه انتقال باکتری های پوسیدگی زا در این دوره از دهان والدین به کودک توسط اعمالی مانند بوسیدن یا مکیدن شیشه شیر یا پستانک توسط والد قبل از ورود به دهان نوزاد صورت می گیرد، توصیه می شود تا والدین یا مراقبین کودک با انجام اقدامات پیشگیری کننده مانند رعایت بهداشت دقیق دهان و کاربرد محصولات حاوی فلوراید و استفاده از دهانشویه های ضد میکروبی مانند کلرهگزیدین یا با جویدن آدامس‌های حاوی زایلیتول، از جمعیت باکتری های پوسیدگی زا در دهان خود بکاهند و انتقال آن ها را به دهان نوزاد به تاخیر انداخته یا از آن ممانعت کنند.
۲- به منظور دریافت راهکارهای دقیق پیشگیری از پوسیدگی و ارزیابی وضعیت دهانی نوزاد، اولین ملاقات با دندانپزشک باید در این دوره سنی انجام شود.(۶ ماهگی تا یک سالگی)
۳- تمیز کردن و ماساژ دادن لثه قبل از رویش دندان ها به برقراری سلامتی لثه و رویش دندان ها کمک می کند.
۴- برای تمیز کردن دندان های کودک در این دوره والد باید کودک را با یک دست در آغوش گرفته و با دست دیگر تمیز کردن دندان ها و ماساژ لثه را انجام دهد. این کار باید به کمک گاز یا پارچه تمیزی که دور انگشت والد پیچیده شده است یا به کمک مسواک انگشتی نرم صورت گیرد. بهتر است این عمل حداقل روزی یک بار انجام شود.
۵- کودک نباید با شیشه حاوی شیر یا مایعات شیرین در در دهان به خواب رود و پس از شیر دادن حتما باید دندان های کودک را تمیز کرد یا حداقل به او آب خوراند.
اقدامات بهداشت دهان در نوپایی (۱ تا ۳ سالگی)
۱- بهداشت دهان کودک در این دوره به طور کامل باید توسط والدین انجام شود.
۲- از مسواک نرم با سر کوچک متناسب با اندازه دهان کودک برای تمیز کردن دندان‌ها باید استفاده شود.
۳- چون کودکان این رده سنی نمی توانند به طور کامل محتویات دهان خود را تخلیه کنند و امکان بلع فلوراید وجود دارد، باید از خمیردندان های بدون فلوراید استفاده شود و برای جلوگیری از تولید کف زیاد و تحریک حالت تهوع، باید خمیردندان به مقدار کم(به اندازه دانه نخود) به کار برده شود.
۴- اگر در بین دندان های شیری رویش یافته، فضا وجود ندارد و دندان‌ها با هم در تماس هستند، برای تمیز کردن ناحیه بین دندانی باید از نخ دندان استفاده کرد. استفاده از وسایل نخ نگهدار برای نخ کشیدن این نواحی به والدین کمک می کند.
۵- برای تمیز کردن دندان ها والدین می توانند برای بی حرکت کردن کودک از تکنیک زانو به زانو استفاده کنند یا یکی از والدین روی زمین بنشیند و پا‌ها را دراز کند و کودک را در بین پاهای خود قرار دهد، بعد سر کودک را به روی ران خود خم کرده و با یک دست نگه دارد و با دست دیگر تمیز کردن دندان ها را انجام دهد.
۶- بهتر است در بین وعده های غذای اصلی به کودک غذاهای پوسیدگی زا مانند غذاهایی با درصد بالای قند و چسبندگی به سطح دندان مانند شکلات، کیک، بیسکوییت، شیرینی جات، چیپس و پفک داده نشود و تعداد دفعات مصرف غذاهای قندی کاهش یابد.
اقدامات بهداشت دهان در کودک پیش دبستانی (۳ تا ۶ سالگی)
۱- برای تمیز کردن دندان ها باید از مسواک با دسته بلند و سر کوچک استفاده شود.
۲- چون در این سن اکثر کودکان می توانند خمیردندان را به طور کامل از دهان خارج کنند، می توان مصرف خمیردندان های حاوی فلوراید را شروع کرد اما برای جلوگیری از بلعیدن احتمالی باید به مقدار کم (به اندازه نخود) از خمیردندان استفاده کرد.
۳- مانند گروه سنی قبلی می توان از وسایل نخ نگه دار برای تمیز کردن تماس های بین دندانی استفاده کرد.
۴- برای بهداشت دهانی خوب پیشنهاد می شود که مراقبتهای بهداشتی دهان پس از صرف هر وعده غذایی انجام شود. در صورتی که این کار امکان پذیر نباشد، شست و شوی کامل دهان با آب باید انجام شده و بعد از صرف شام مسواک زدن و نخ کشیدن به طور دقیق انجام شود.
۵- روش توصیه شده برای انجام بهداشت دهان در کودک ۳ تا ۶ ساله این است که یکی از والدین پشت سر کودک بایستد یا بشیند و کودک سر خود را به عقب و بر روی بازوی چپ والد (برای والدین راست دست) تکیه دهد. سپس والد با دست چپ می تواند گونه را کنار نگه دارد و با دست راست دندان ها را مسواک کند.
اقدامات بهداشت دهان کودک در کودک دبستانی (۶ تا ۱۲ سالگی)
۱- هر چند در این سن مسئولیت برقراری بهداشت دهان و مسواک زدن به عهده کودک است، ولی والدین باید بر آن نظارت فعال داشته باشند. مثلا پس از انجام مراقبتهای بهداشتی دهان قبل از خواب، دهان کودک را بازبینی کرده و در تمیز کردن نواحی مشکل مثل سطح بیرونی دندانهای فک بالا یا سطح مجاور زبان در دندانهای فک پایین به کودک کمک کنند.
۲- مسواک زدن پس از هر وعده غذایی مناسب است اما اگر چنین عملی ممکن نبود، بهتر است مسواک زدن واقدامات بهداشت دهان بعد از صبحانه و شام به طور کامل صورت گیرد و پس از صرف نهار و میان وعده‌های غذایی، دهان کودک به دقت با آب شسته شود تا مواد غذایی باقی مانده از دهان خارج شوند.
۳- با افزایش ابعاد دهان و تعداد دندان‌ها می‌توان از مسواکهای با سر بزرگ‌تر استفاده کرد. موهای مسواک باید نایلونی و نرم باشد و دسته حالت مناسب برای در دست گرفتن راحت را داشته باشد.
۴- با توجه به اینکه خطر بلع خمیردندان وجود ندارد، باید از خمیردندانهای حاود فلوراید استفاده کرد.
۵- نخ کشیدن نواحی بین دندانی باید توسط کودک و با نظارت والدین انجام شود و در نواحی مشکل مثل نواحی عقب دهان، والدین باید این مسئولیت را انجام دهند.
۶- استفاده از ژل‌ها و دهانشویه های حاوی فلوراید برای مصرف خانگی در این گروه سنی به صورت هفتگی یا روزانه توصیه می شود.
۷- با لق شدن دندان های شیری، لثه دردناک و ملتهب می شود که این امر، برقراری بهداشت دهان توسط کودک را با مشکل مواجه می کند. در چنین شرایطی باید کودک را تشویق کرد که اقدامات بهداشت دهان را ادامه دهد زیرا ماساژ و پاک کردن دندان‌ها و لثه به کمک مسواک برای حفظ سلامت بافت های دهان ضروری است.
تکنیک صحیح مسواک زدن
متداول ترین روشی که برای مسواک زدن کودکان توصیه می شود، روش مالش افقی است که بیشترین تاثیر را در برداشتن پلاک میکروبی دارد.
در این روش مسواک به صورت افقی بر روی سطوح دندانی گذاشته شده و با حرکت مالشی به جلو و عقب حرکت داده می شود.
در حدود سن ۱۲ سالگی کودک باید تشویق شود تا به روش بزرگسالان مسواک بزند.