لپتوسپيروز در سگ
لپتوسپيروز يك بيماری ميكروبی است که در مواردی مهلک و در سراسر جهان نیز وجود دارد. ادرار حيوان بيمار باعث آلوده شدن آب هاي كم جريان گشته و ميكروب تا مدت های طولاني در خاك و يا آب راكد (مثل تالاب ها) می تواند زنده بماند. بنابراین بیماری بيشتر از طريق تماس حیوان سالم با آبهاي راكد و كم جريان آلوده به باكتري لپتوسپيرا انتقال پيدا مي كند. منبع اين باكتری اغلب ادرار گاو است اما طيف وسيعی از حيوانات مثل روباه، موش، خوك، اسب، آهو، گوزن، سگ و غیره می توانند در انتقال و سرایت اين بيماری دخيل باشند. به همین خاطر لپتوسپيروز اغلب در نواحی روستايی و اطراف شهری و مناطقی كه ارتباط بين سگ و حيوانات وحشی و يا چهار پايان اهلی وجود دارد، بيشتر ديده می شود.
لپتوسپيروز می تواند در اثر تماس مستقيم با حيوان آلوده، تماس با ترشحات آلوده، تماس جنسی، تماس با ادرار يا حتی تماس با سطوح الوده به ادرارعفونی نیز انتقال پيدا كند. اين ميكروب قادر است به پوست يا مخاط سالم نفوذ کرده و باعث بیماری شود. سگ هاي نر بين 7-4 سال معمولا دچار بيماری گشته وهرچه سگ جوانتر باشد احتمال شدید تر شدن بیماری نیز بیشتر است. بنابر توضیحاتی که ارائه شد، لپتوسپیروز در سگه ايي بيشترديده می شود كه:
1- با تعداد زيادی سگ های ولگرد یا غریبه ارتباط دارند.
2- در مناطقی گرم و مرطوب زندگی می کنند.
3- دسترسی به تالاب و آب راكد دارند زندگی می كنند (مثل شمال ايران).
4- سگ هاي شكار، سگ هاي شناگر
با اين حال گهگاه سگ های شهری نيز از طريق جوندگان موذی مثل موش به اين بيماری می توانند دچار شوند.
بعضي از حيوانات ناقلين بدون علامت هستند يعني می توانند بيماری را انتقال دهند بدون اينكه خود نشانه ای از وجود بيماری داشته باشند. لپتوسپیروز مي تواند به انسان انتقال پيدا كند که به تب شاليزار معروف است. گربه ها به لپتوسپيروز مقاومند وندرتا دچار این بیماری می شوند.
علايم ابتلا به لپتوسپيروز:
بيشتر سگ هايی كه به اين بيماری مبتلا می شوند هيچ نشانه ای از خود نشان نمی دهند. در حقيقت آنها به ناقلين بدون علامتي تبديل مي شوند كه براي مدت زيادي می توانند ميكروب را از طريق ادراردفع و محيط اطراف را آلوده سازند که این باعث در معرض خطر قرار گرفتن انسان ها و ديگر حيوانات می شود.
معمولا سگ هایی كه با مقادير زياد ميكروب آلوده شوند 12-4 روز بعد از ابتلا علايمي مثل تب، ضعف، بی اشتهایی، درد عضلات، سخت راه رفتن، التهاب چشم، استفراغ، اسهال، خونريزی از دهان وبينی، سرفه، عطسه، زرد شدن مخاطات (رنگ لثه، سفيدي چشم)، تغيير رنگ ادرار و بد بو شدن دهان می توانند از خود نشان بدهند. تنها ممكن است 3-2 مورد از علايم ذكر شده در یک حيوان مبتلا به لپتوسپیروز ديده شود.
اين علايم معمولا مبهم و غير اختصاصی اند به طوري كه مشاهده آنها به تنهایی دلالت بر وجود بيماری نداشته و به همین خاطر هيچ گاه نبايد بدون انجام آزمايش های تکمیلی و تنها بر اساس علايم موجود در سگ، تشخيص بر وجود این بيماری داده شود.
در سگ های مبتلا به لپتوسپيروز، ميكروب می تواند به سراسر بدن حمله كرده و در بافتهای كليه و كبد تكثير پيدا كند. نارسايی حاد كليه و التهاب كبد می توانند از عوارض بيماري در سگ هايي باشند كه علايم بيماري را از خود نشان می دهند. اگر درمان به موقع و زود هنگام انجام نگیرد، عوارض حاصل از اين بيماری می تواند باعث مرگ حيوان گردند. در حيوانات باردار، لپتوسپيروز می تواند موجب سقط و به دنیا اوردن جنين مرده شود.
تشخيص:
براي جلوگيری از ايجاد عوارض شديد و مرگ حيوان، می بايست اقدامات تشخيصی سريعا انجام بگيرد. معمولا حيوانات بيمار سابقه تماس با چهارپايان اهلی و يا زندگی در مناطق گرم و مرطوب را دارند. آزمايش های معمول خون و ادرار می توانند اشاره به نارسايی حاد كليه داشته باشند و دامپزشك را مشكوک به وجود اين بيماری كند. وقتی به اين بيماری شک شد آزمايش خون مخصوصی انجام شده كه دران میزان پادزهر ساخته شده بدن را در مقابل لپتوسپيروز اندازه گيری می كنند. اين آزمايش می بايست 2 تا 4 هفته بعد نیز دوباره انجام شود تا بتوان وجود بيماری را تاييد نمود. آزمايشات پيچيده ديگر نيز وجود دارد كه معمولا به خاطر وقت گير بودن و عدم دسترسی زياد مرسوم نيستند. به خاطر اینکه حاضرشدن نتیجه ازمایشات زمان بر است و پیشرفت بیماری می تواند باعث مرگ سگ بشود دامپزشك معمولا با شك به بيماري درمان را شروع و منتظر جواب آزمايش بماند.
درمان:
سگ هايی كه از خود علايم ابتلا به لپتوسپيروز نشان مي دهند مي بايست بستری شده و تحت درمانهای سفت و سخت قرار بگیرند. بیشتر این درمان ها برای رفع كم آبی، نارسايی كليه، التهاب كبد يا هر علايم ديگر حاصل از اين بيماری می باشد.
دو نوع آنتي بيوتيك برای درمان بيماری به كار می رود:
اولين نوع باعث کنترل رشد و محدود نمودن باکتری شده و نوع دوم (مثل داکسی سایکلین) دقيقا بر عكس نوع اول عمل مي كند یعنی باعث حذف باکتری از بافت ها و جلوگیری ازدفع ان از کلیه می شود. در صورت خونريزی شديد ممكن است به انتقال خون نياز باشد. پيش بيني بهبود بيماری بسته به شدت ان و میزان توانایی ايمني بدن سگ می باشد. اگر سگ به نوع ملايم بيماري دچار شده باشد و درمان نيز سريع انجام گيرد، پس از درمان از بيماري رهايي پيدا كرده و بهبود می يابد در حاليكه سگها ي مبتلا به نوع شديد به كبد و كليه شان صدمات جدی خورده و مي بايست با روش انسانی تحت مرگ اسان قرار بگیرند.
سگ های ناقل بدون علامت می بايست تحت درمان با آنتی بيوتيک قرار بگيرند تا از انتشار بیماری جلوگیری شود. 70-80 درصد بيماران مبتلا به نوع علامت دار لپتوسپيروز با درمان زود هنگام و مناسب بهبود پيدا می كنند.
پيشگيری:
حيواناتی كه در معرض خطر ابتلا به اين بيماری هستند ميبايست واكسيناسيون شوند. توجه داشته باشيد به علت اينكه لپتوسپيروز انواع مختلفی دارد واكسن هاي موجود به طور كامل نمی توانند باعث ايجاد ايمنی سگ در برابر اين بيماری شوند. تزريق واكسن لپتوسپيروز مي تواند باعث ايجاد عوارض حساسيتی و حتی شوك دربعضی از سگ ها شود. تزريق اين واكسن به تمام سگ ها مخصوصا سگهايي كه در شهرها زندگی مي كنند، الزامی نيست. توصيه می شود براي جلوگيری از ايجاد عوارض حاصل از واكسن، تنها سگهای سنگين تر از 6 كيلو يا بالاي 3 ماه در برابر اين بيماری واكسينه شوند. تزريق واكسن لپتوسپيروز در همان سری اول واكسيناسيون توله های پایین تر از سه ماه يک اشتباه جا افتاده است كه گهگاه باعث ايجاد واكنش های حساسيتی شديد شده و در صورت عدم درمان می تواند موجب توله سگ شود. حساس ترین نژاد ها نسبت به ایجاد عوارض این واکسن داشهوند و پاگ هستند. بنابراین تنها سگ هايی می بايست واكسينه شوند كه در معرض خطر ابتلا به اين بيماری هستند مثل:
سگهایی که در مناطق روستايي ومحلهاي نگهداري چهار پايان زندگی می کنند.
سگهایی که در اطراف حوضچه هاي آب راكد و تالابها زندگی می کنند.
سگهای شكاری وسگهای شناگر
سگهايی كه با سگ مبتلا به لپتوسپيروز در ارتباط خواهند بود.
سگهای در ارتباط با سگهای ولگرد
سگهای در ارتباط با حيوانات وحشی
تصميم گيری براي تزريق يا عدم تزريق واكسن بر عهده دامپزشک است و وی می بايست با سبك و سنگين نمودن معايب و مزايای آن اقدام به تزريق واكسن لپتوسپيروز نمايد. اگر سگ به واكسن حساسيت نشان داد تزريق مجدد به هيچ عنوان نبايد صورت بگیرد و از بردن حيوان به مناطق آلوده و پر خطر نیز پرهيز شود.
لپتوسپيروز شايع ترين بيماری است كه از حيوانات به انسان می تواند انتقال پيدا كند.شاغلين در حرفه هایی مثل كشاورزی، دامپزشكی، فروشگاههای حيوانات، كشتارگاه ها و نظاميان بيشتر از ديگران در معرض ابتلا به اين بيماری قرار دارند. شدت بیماری لپتوسپیروز در انسان می تواند بسیار متغییربوده و از خفيف با علايمي شبيه سرما خوردگی و تب تا به صورت شديد همراه با عوارض كبدی، مغزی و ريوی ايجاد شود.
صاحبان سگ های مبتلا به لپتوسپيروز حتما مي بايست با پزشک خانوادگي خود در مورد چگونگی جلوگيری از انتقال بيماری مشورت های لازم را انجام دهند.
به خاطر اینکه كه اين بيماری قابل سرايت به انسان می باشد، اگر سگ شما مبتلا به لپتوسپيروز است می بايست اقدامات لازم براي جلوگيری از انتشار بيماري انجام شود. معمولا انتقال بيماری از طريق مايعات بدن و ترشحات ايجاد می شود. بنابراين مي بايست تمام سطوح در تماس با سگ (مثل جاي خواب، لانه، پتو، وسايل بازی) به خوبی ضد عفونی شوند. هميشه از دستكش يكبار مصرف استفاده نماييد و قبل از تماس با صورت، دستهايتان را به خوبی شسته و ضد عفونی نماييد. اگر سگ های ديگر با حيوان بيمار در تماس بوده اند از آنها نيز می بايست آزمايشات لازم انجام بگيرد.