مسئله نگهداری حیوان در منزل مخصوصاً در خانواده های ایرانی با وجود برخی تعصبات سنتی و رعایت مسائل مذهبی و بهداشتی اکثراً به جدالی بین والدین و فرزندانشان تبدیل می شود.
گاهی مقاوت والدین و برخورد سخت گیرانه نسبت به این مسئله اثرات نامطلوبی را در پیش خواهد داشت که با پافشاری زیاد ازجانب کودک ، لجبازی وبرخوردهای پرخاشگرانه درجهت رسیدن به هدف شدت می یابد. گاهی حل مسئله ای به این سادگی تبدیل به تنشی بزرگ در خانه می شود در این هنگام والدین باید با صبوری و آرامش تلاش کرده که با فرزندشان به تفاهم رسیده و ابعاد مسئله را بررسی کنند در صورتی که می‌توانند پاسخگوی درخواست بوده و در غیر اینصورت فرزندشان را قانع کرده که پذیرش مسئولیت یک موجود زنده سخت و طاقت فرسا می باشد و درکنار تمام لذت هایش مسئولیت های سنگینی نیز به همراه دارد . ریشه یابی انگیزه واقعی نگهداری حیوان توسط کودک می تواندکمک بزرگی برای والدین باشد تا بهتر بتوانند با فرزندشان به توافق برسند با آگاهی به علت اصلی می توان روش مناسب تری برای کنار آمدن با کودکان پیدا کرد و از بروز تنش و بحث های بیهوده که منجر به جدال می‌گردد پیشگیری نمود.
اصرارکودکان برای داشتن حیوان دلایل متفاوتی می تواند داشته باشد.
· برخی ازکودکان و نوجوانان واقعا عاشق حیوانات اند و از نگهداری آنها احساس لذت کرده و از اینکه مسئولیتی به آنها واگذار شود احساس رضایت می‌کنند.
· گاهی نگهداری حیوان برای پرکردن تنهایی است و فرزندانمان به دنبال موجودی می‌گردند تا تنهایی خود را با آن پر کند مخصوصاً در قرن حاضر که اکثر کودکان زمان طولانی در تنهایی سپری می‌کنند و والدین به اجبار برای تامین معاش ساعت ها در بیرون از منزل مشغول هستند ، فرزندانمان عشق و محبتی را که خود خواهانش هستند نثارموجودی دیگر می‌کنند .
· از سوی دیگر گاهی بهانه داشتن یک حیوان خانگی حاصل حسادت و یا تقلید ازکودکان دیگر است . دردست دوستان خود حیواناتی دیده اند ودریک لحظه به داشتن حیوان علاقمند شده اند بیشتر مواقع علاقه شان زودگذر و سحطی است و بعد از مدتی پشیمان
می شوند.
نگهداری از حیوانات در منزل مستلزم رعایت اصولی است که نیاز به بررسی های فراوان دارد. یکی از مسائلی که بیشتر والدین را از انجام این عمل منع می‌کند بعد بهداشتی است . ترس والدین از اینکه با ورود یک حیوان به منزل فرزندانشان در معرض بیماری های مختلف قرارگیرند. باید پذیرفت که درکنار تمام لذت های که نگهداری حیوانات دارند یکسری مشکلات نیز بوجود می آورند همانند:
· ایجاد حساسیت ومشکلات تنفسی و پوستی برای کودکان
- حیوانات خانگی که از منزل بیرون برده می شوند به ویژه مناطق جنگلی در معرض آلودگی هستند ممکن است دچار آکنه یا بیماری های دیگری که بین انسان و حیوان مشترک اند شوند.
- درصورت عدم نگهداری درست باعث انتشار بعضی از عفونت ها و انگل ها به انسان می شوند به عنوام مثال مدفوع گربه و سگ ممکن است موجب بیماری توکسوپلاسما شود این بیماری ممکن است منجر به کوری شود، مخصوصاً برای زنان باردار خطرناک می باشد .
برای جلوگیری از بیماری باید یکسری از مسائل بهداشتی به کودک آموزش داده شود شاید این مورد شروع خوبی برای آموزش رعایت بهداشت فردی وعمومی به فرزندمان باشد .
برای جلوگیری از انتقال بیماریها توسط حیوانات رعایت یکسری نکات ضروری می باشد :
· به فرزندتان تذکر دهید پس از هر بار تماس با حیوان باید دستها یش را با صابون یا مایع پاک کننده بشوید در صورت در آغوش گرفتن حیوان حتماً باید لباسهایش را عوض کند.
- محل دفع حیوان را باید با سرپوشی بپوشانید تا آلودگی انتقال پیدا نکند .
- هیچگاه کودکتان را با حیوان تنها نگذارید و به وی بیاموزید که بعد از بازی کردن با حیوان باید چه مراحلی را طی کند و چگونه به نظافت خود بپردازد.
- مخصوصاً والدینی که کودکان زیر 5 سال دارند باید در مورد نگهداری حیوان خانگی توسط فرزند بزرگتر حساس تر باشند، کودکان در سن پایین عادت دارند هر چه در دیدشان است به دهان می برند.
- حتماً محل مخصوصی در خانه برای نگهداری حیوان در نظر بگیرید به نحوی که محل زندگی حیوان با اعضای خانواده مشترک نباشد.
- کودکان در سنین پایین نحوه صحیح برخورد با حیوان را نمی داند و ممکن است حیوان را آزار داده که منجر به عکس العمل تهاجمی از طرف حیوان شود.
- فراموش نشودکه هر چند ماه یک بار حیوان را نزد دامپزشک برده و برای پیشگیری ازبیماریها ازآمپول های ضد انگل و داروهای تجویز شده برای حیوان استفاده شود.
چه زمانی می توان خواسته کودک را پذیرفت و حیوان مورد علاقه اش را تهیه کرد ؟
بنابر تحقیقات روانشناسان بچه های کوچکتر از 12 سال توانایی ذهنی و جسمی نگهداری فردی از حیوانات خانگی را ندارند برخی از آنان واقعاً حیوانات را دوست دارند اما وقتی زمان مراقبتهای روزانه فرا می رسد این کار به مسئولیت بزرگی تبدیل می شود . به این مسئله به عنوان فرصتی باید نگاه کرد تا مسئولیت پذیری را به کودک آموخت درصورتی که در سن کمتر از 12 برای فرزندتان حیوانی تهیه کنید باید زمان بیشتری را صرف آموزش و کمک به کودکتان کنید و قسمت عمده مسئولیت ها را بر عهده بگیرید.
نگهداری حیوانات خانگی می تواند تجربیات آموزنده و بسیار ارزشمندی را در اختیار کودکان قرار دهد، از جمله ایجاد حس مسئولیت پذیری، احترام به طبیعت و دیگر موجودات زنده . برای کودکتان برنامه ای ترتیب دهید تا مطابق آن از حیوانش نگهداری کند و در این برنامه همراهیش کنید تا به مرور زمان در پذیرش مسئولیت به استقلال کامل برسد .
· از فرزندتان بخواهید با کمک شما جدولی تنظیم کند و همه کارهایی را که باید انجام دهد در 2 فهرست جداگانه یکی روزانه و دیگری هفتگی بنویسد. از این فهرستها کپی تهیه کرده و آن را به دیوار بچسبانید و از وی بخواهید هر روز پس از انجام هر کار، جمله ی آن کار را در خانه مخصوص خودش علامت بزند. از طریق این فهرست فرزندتان کارهایی که باید انجام بدهد در یادش می ماند و در ضمن منظم بودن برای وی عادت خواهد شد، یاد خواهد گرفت برای انجام هر کاری باید برای خودش برنامه ای مکتوب داشته باشد .
- بهتر است امور مربوط به نگهداری از حیوان را به برنامه های روزانه وصل کنید تا بهتر در خاطرش بماند به عنوان مثال: " تاکید کنید که همیشه قبل از شام غذای حیوان را باید داده باشد"
- اگر کودک فراموش کرد که کارهای حیوان را انجام دهد و یا سهل انگاری کرد برایش مجازاتی منطقی در نظر بگیرید " به دلیل اینکه قفس حیوان را تمیز نکرده ای به مدت یک روز حق نداری نزدیکش شوی و با آن بازی کنی "
- بهتر است زمانی که به مدرسه می رود از حیوانش نگهداری کنید تا کودک اضطراب نداشته باشد که در زمان نبودنش کسی نیست غذای حیوان را بدهد و به وی بگویید که در ازای این لطف شما زمانی که به خانه بر می‌گردد باید یکی از مسئولیت های خانه را بعهده بگیرد.
- اگر فرزندتان با تمام برنامه های که برایش در نظرگرفته اید باز هم در نگهداری حیوان سهل انگاری کرد به وی فرصتی دهید و بگویید " اگر تا آخر هفته رفتارش را تغییر ندهد و مسئولیت هایش را انجام ندهد مجبور خواهید بود خانه ی جدیدی برای حیوان پیدا کنید" و بر روی تصمیمتان استوار باشید در صورتی که تغییری ایجاد نشد حیوان را بفروشید یا به باغ وحش بسپارید حتی اگر فرزندتان مقاومت کرد.
تاثیر روحی و روانی نگهداری حیوانات بر روی کودکان و نوجوانان
روانشناسان معتقدند که نگهداری حیوانات باعث می شود که کودک و نوجوان روابط اجتماعی بیشتری داشته باشد که همین مسئله سطح سلامتی فرد را افزایش می دهد حیوانات می توانند برای بهبود شرایط کودکان و نوجوانانی که در معرض طرد یا گوشه گیری اجتماعی هستند استفاده شوند.
ارتباط و وابستگی روحی که میان حیوان و کودک ایجاد می شود می تواند تا حد روابط بین انسانی ( همانند رابطه خواهر و برادر یا دو دوست صمیمی ) مستحکم و عمیق شود به همین ترتیب می تواند فواید روحی و روانی مشابه آن را هم داشته باشد. از دست دادن و مرگ حیوان گاهی با عوارض روحی شدید همراه می شود که شباهت زیادی به داغ دیدگی دارد. ممکن است کودک یا نوجوان به هیچ عنوان تحمل و ظرفیت بیماری یا مرگ حیوانش را نداشته باشد . و به دنبال بروز چنین مشکلاتی با عوارض و پیامدهای ناخوشایند روحی و روانی که گاهی غیر قابل جبران هستند و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند روبرو شوند مساله غیر قابل انکار اینکه حیوانات می توانند به ایجاد رشد اعتماد به نفس و عزت نفس به کودکان کمک کنند و از جنبه های مختلف در رشد احساسی کودک تاثیر مثبتی داشته باشند به عنوان مثال: فرزندانمان در تماس با حیوان خانگی در جریان موضوعات مهمی همچون تولید مثل، تولد، مرگ و…. قرار می گیرند.
در هر صورت می توان با برنامه های بهداشتی که توسط دامپزشک ارائه می شود حیوان را مطابق شرایط بهداشتی خود و جامعه نگهداری کرد و طبیعی به نظر می رسد که تمام حیواناتی که بطور مستقیم از حیاط وحش به منزل می آیند خطرناک هستند همانند سنجاب، راکون و خرگوش که نگهداری آنها مستلزم رعایت نکاتی است تا با شرایط جدید تطابق پیدا کند.
منبع : نیک صالحی