روش های درمان افتادگی رحم و پیشگیری از آن

از آن جایی که بسیاری از زنان در سال های پس از زایمان خود دچار مشکل افتادگی رحم می شوند، در این جا می خواهیم در رابطه با روش های درمان افتادگی رحم صحبت کنیم.
قبل از هر چیز بهتر است با تعاریف واژگان و اصطلاحات شروع کنیم. رحم زنان که جایگاهی است که جنین درون آن رشد می‌کند، در فضای داخلی لگن قرار گرفته است و تعداد زیادی رباط و عضله اطراف آن را فرا گرفته است. در بیشتر موارد  زایمان و بارداری و دشوار بودن زایمان طبیعی باعث ضعیف شدن عضلات نگه دارنده رحم می ‌شود. همراه با افزایش سن زنان و بیماری مرتبط با سطح هورمون استروژن، رحم به سمت پایین حرکت می‌کند و باعث بروز اختلالاتی می ‌‌شود که به عنوان افتادگی ‌رحم نام برده می‌ شود. در مراحل اولیه تشخیص این اختلال می ‌توان با تقویت عضلات کف لگن به روش های درمان افتادگی رحم کمک نمود.
با این وجود افتادگی رحم بسته به شدت آن به 4 سطح تقسیم بندی می شود و عوامل نژادی نیز در بروز آن دخیل است. به عنوان مثال زنان آسیایی بیشتر از زنان آمریکایی و آفریقایی به این مشکل مبتلا می‌‌ شوند.
افتادگی رحم نیز بر اساس عامل به وجود آورنده آن متفاوت است. در افتادگی‌ های رحم در درجات بالا، درمان فقط به شکل جراحی است و رحم را به‌ وسیله لاپاراسکوپی به سمت بالا می کشند. با ما در این مقاله از سایت برترین ها همراه باشید تا هر آنچه باید در این رابطه بدانید را به شما بگوییم.

افتادگی رحم چیست؟!

همان طور که اشاره شد، افتادگی رحم به حالتی گفته می ‌شود که رحم از محل اصلی خود در لگن جا به‌ جا شده و به سمت پایین کشیده می شود. اغلب این افتادگی به علت سست شدن عضلات و لیگامان ‌های داخل لگن اتفاق می افتد. به بیانی دیگر افتادگی رحم هنگامی اتفاق می ‌افتد که رحم از حالت طبیعی خود خارج شده و آویزان شود و به داخل واژن یا کانال زایمان برود.
افتادگی رحم ممکن است ناقص باشد یا کامل. افتادگی ناقص هنگامی رخ می دهد که رحم فقط تا حدی در واژن فرو رفته باشد. افتادگی رحم کامل زمانی اتفاق می‌ افتد که رحم آن قدر پایین آمده باشد که مقداری از بافت آن در خارج از واژن بیرون آمده باشد.
خطر ابتلا به افتادگی رحم با افزایش سن و کاهش سطح استروژن بیشتر می شود. استروژن هورمونی است که باعث تقویت عضلات لگن می شود. آسیب به ماهیچه‌ ها و بافت ‌های لگن در دوران بارداری و زایمان ممکن است منجر به افتادگی رحم شود. زنانی که بیش از یک بار زایمان طبیعی داشته ‌اند یا در دوران یائسگی هستند، در معرض بالاترین خطر قرار دارند.

انواع مدل های افتادگی رحم

خوب است بدانید که  بسته به شدت میزان شدت افتادگی رحم، درمان آن  نیز متفاوت خواهد بود. در کل چهار درجه افتادگی رحم در خانم ها مشاهده می شود :

1. افتادگی درجه 1: در این حالت دهانه رحم به سمت کانال واژن حرکت کرده است.
2. افتادگی درجه 2 :  در این گونه موارد دهانه رحم وارد ورودی کانال واژن شده است.
3. افتادگی درجه 3 : در این نوع افتادگی رحم، دهانه رحم از واژن خارج شده است.
4. افتادگی درجه ۴: در این گونه موارد دهانه رحم به صورت کامل از واژن خارج شده است. به این حالت که پروسیدنتیا گفته می ‌شود، به علت ضعیف بودن همه رباط ‌های محافظ رحم اتفاق می افتد.

علت بروز افتادگی رحم در بانوان

همان طور که اشاره شد، هر فعالیتی که به عضلات لگن فشار وارد کند می ‌تواند خطر افتادگی رحم را افزایش دهد. در روش های درمان افتادگی رحم به عامل ایجاد کننده افتادگی رحم توجه می کنند.
در هر صورت علت های زیر می‌تواند موجب بروز افتادگی‌ رحم در بانوان شود:

• بارداری یا چند قلوزایی با زایمان پیچیده یا زایمان طبیعی
• ضعف عضلات لگن بر اثر افزایش سن
• ضعیف شدن یا از دست رفتن حجم بافت رحم پس از یائسگی و از دست رفتن استروژن طبیعی
• هر مشکلی که منجر به افزایش فشار در شکم شود. مانند سرفه مزمن بر اثر  برونشیت و آسم، یبوست یا تجمع مایع در شکم
• کشیدگی بیش از اندازه عضلات لگن در خانم های چاق
• جراحی رادیکال در ناحیۀ لگن که منجر به از دست دادن توانایی عضلات و رباط‌ های محافظ رحم می شود.

علائم نشان دهنده افتادگی رحم

علایم افتادگی رحم بسته به درجه، شدت و طول مدتی که فرد دچار آن شده، ممکن است متفاوت باشد. این علایم می‌ تواند از یک عفونت واژن یا عفونت ادرار ساده باشد تا درجاتی از عفونت شدید و نارسایی کلیه. دقت کنید در صورت داشتن هر علائمی باید به متخصص زنان مراجعه کنید. ما در سایت برترین ها بهترین پزشک زنان در تهران را جمع آوری کرده تا شما بدون نگرانی برای معاینه مراجعه کنید.

به هر حال شایع ترین علایم نشان دهنده افتادگی رحم عبارتند از :

• احساس پر بودن در ناحیه شکم یا فشار که با عنوان احساس نشستن روی یک توپ کوچک بیان می‌ شود.
• درد در ناحیه پایین کمر
• احساس خارج شدن چیزی از واژن بیمار
• دردناک بودن رابطه جنسی
• مشکل در دفع ادرار و مدفوع
• مشکل در راه رفتن

همچنین به علت پایین آمدن رحم به سمت واژن و گاهی خروج از واژن، فرد علایم فشار، احساس دفع، پر بودن و درد را از خود بروز می دهد. حتی فرد در رابطه‌ جنسی نیز دچار مشکل می ‌شود و درجاتی از ترشحات و خونریزی را گزارش می کند.
در انواع شدیدتر آن، خونریزی و حتی بدخیمی در دهانه‌ رحم عنوان شده است.

در موارد ذیل بیمار باید جهت اعمال افتادگی رحم به پزشک مراجعه کند:

• در صورتی که بیمار دهانه رحم خود نزدیک به واژن حس کند.
• در صورتی که بیمار دچار نشت ادرار می باشد.
• در صورتی که بیمار به صورت مداوم احساس کند رکتوم او پر است.
• در صورتی که بیمار احساس کند به کانال واژن فشار وارد می شود.
• در صورتی که بیمار به صورت مداوم از درد پایین کمر شکایت می کند و هنگام راه رفتن یا برای دفع ادرار و مدفوع به مشکل برخورد کرده است.

انواع روش های مختلف برای درمان افتادگی رحم

درمان افتادگی رحم در بانوان یائسه به صورت استروژن درمانی است که در آن برای تقویت عضلات بدن و عضلات اطراف واژن از استروژن استفاده می شود. استفاده از شیاف یا پماد واژینال می ‌‌تواند به بهبود قدرت و توانایی بافت ‌های واژن کمک کند. البته استروژن درمانی می ‌تواند باعث بروز عوارض مختلف، به ویژه در افراد مبتلا به سرطان دهانه رحم شود. همچنین ممکن است ریسک بروز برخی مشکلات مانند سکته و تشکیل لخته خونی را در زنان مسن افزایش دهد. ضمن آن که استروژن درمانی باعث بهبود بافت های آسیب دیده که باعث افتادگی رحم شده‌اند، نمی ‌‌شود.
علاوه بر آن روش های درمان افتادگی رحم در خانم هایی که بارداری‌ های چند قلویی یا زایمان ‌های سخت داشته اند، انجام ورزش‌ های دوران بارداری و زایمان فیزیولوژیک و سزارین است. 
چنان چه اضافه وزن علت‌ ایجاد افتادگی رحم باشد، برای درمان بهتر است که این اضافه وزن اصلاح شود. به همین منظور به فرد رژیم غذایی مناسب داده می شود.
ورزش یکی از مهم ‌ترین راه های درمان افتادگی رحم است. حتی می‌ توان با ورزش از بروز این مشکل جلوگیری نمود. زیرا با ورزش از سست شدن عضلات و لیگامان‌ ها جلوگیری می‌شود و امکان ایجاد افتادگی رحم نیز کاهش می یابد. علاوه بر آن یکی از علل افتادگی رحم بی ‌تحرکی است که توسط ورزش هم حل می شود. همچنین ورزش کردن وزن فرد را در بازه‌ نرمال نگه می دارد.
همچنین اگر علت‌ افتادگی رحم، سرفه ‌های مزمن یا یبوست باشد، می توان با رفع آن علت افتادگی رحم را درمان نمود. در نتیجه یکی دیگر از روش های درمان افتادگی رحم، جلوگیری از یبوست و درمان سرفه های مزمن است. در مواردی هم که بیمار به هیچ کدام از روش های فوق پاسخ ندهد، از عمل جراحی استفاده می شود.

مراقبت های پس از عمل افتادگی رحم

درمان ‌های جراحی را میتوان به عنوان یک راهکار درمان در موارد شدید آن دانست. این روش شامل تعلیق رحم یا هیسترکتومی است. در تعلیق رحم، جراح با اتصال مجدد رباط ‌های لگن یا استفاده از مواد جراحی، رحم را در موقعیت اصلی خود قرار می ‌دهد. در هیسترکتومی، رحم از طریق شکم یا واژن از بدن خارج می‌ شود.
این روش های جراحی اغلب موثر هستند. اما برای خانم‌ هایی که قصد بچه ‌دار شدن دارند توصیه نمی ‌شود. زیرا فشار وارده به عضلات لگن در بارداری و زایمان می ‌تواند اصلاحات رحمی را از بین ببرد.
مراقبت از زخم یکی از مراقبت های اولیه پس از عمل افتادگی رحم است. این زخم‌ ها در روش لاپاروسکوپی بزرگ نیستند و در عرض ۳ تا ۱۰ روز بعد از عمل، بخیه ها برداشته می ‌شوند. پانسمان زخم را ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از عمل می‌ توانید بردارید. زخم باید تمیز نگه داشته شود. مرتب دوش بگیرید. نیازی نیست حتماً محل زخم با صابون شسته شود بلکه آب به تنهایی نیز کافی است. از هر گونه تماس زخم با دست یا شست و شوی آن در حمام خودداری کنید. استفاده از کرم یا پماد موضعی روی زخم بایستی با نظر پزشک معالج باشد.
احساس درد بعد از جراحی‌ های زنان طبیعی بوده و به مرور زمان بهتر می شود. چنان چه درد قابل تحمل نباشد، طبق نظر پزشک معالج، مسکن مصرف کنید. حمایت از شکم با یک بالش، پیچیدن پتو یا کیسه آب گرم کمک کننده است.
لکه بینی و ترشحات خونی یا قهوه‌ای- صورتی حتی تا چند هفته بعد از عمل ‌های زنان وجود دارد. اگر این خونریزی ادامه یافت و یا بیشتر از قاعدگی بود بایستی به جراح اطلاع دهید. پیاده روی یا استفاده از پله ‌ها را هر زمان که راحت بودید شروع کنید و به تدریج فعالیت خود را افزایش دهید.

راه های پیشگیری از افتادگی رحم

برای جلوگیری از افتادگی رحم بهتر است از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید و در صورتی که مجبور شدید، به صورت استاندارد جسم را از زمین بلند کنید.
یکی از بهترین روش های درمان افتادگی رحم، ورزش و رژیم غذایی مناسب است. یکی از ورزش ‌های مفید برای این بیماری، ورزش کگل است. در ورزش کگل فرد تمام عضلات کف لگن را به بالا و داخل می‌کشد و پس از مدتی رها می ‌کند. به صورت کلی روش های درمان افتادگی رحم در موارد زیر حلاصه می شود :

• استفاده از روش زایمان فیزیولوژیک یا سزارین در مواردی که زایمان طبیعی سخت است.
• کاهش وزن
• خوردن مواد غذایی حاوی فیبر جهت پیشگیری از یبوست
• انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن. این تمرینات به بهبود نشت خفیف ادرار نیز کمک می کند.
• خودداری از برداشتن اجسام سنگین یا زور زدن هنگام دفع مدفوع

سخن پایانی

به طور کلی در روش های درمان افتادگی رحم به عامل ایجاد کننده آن توجه می کنند. چنان چه بارداری یا چند قلوزایی با زایمان پیچیده یا زایمان طبیعی علت آن باشد بسته به درجه شدت افتادگی رحم از روش های جراحی یا غیر جراحی استفاده می شود.
در بانوان یائسه از روش استروژن درمانی استفاده می شود که در آن برای تقویت عضلات بدن و عضلات اطراف واژن از استروژن استفاده می کنند. در مواردی هم که یبوست عامل افتادگی رحم باشد با خوردن مواد غذایی حاوی فیبر بیماری را درمان می کنند. انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن نیز به بهبود نشت خفیف ادرار کمک می کند.
درمان ‌های جراحی در موارد شدیدتر تجویز می شود. این روش شامل تعلیق رحم یا هیسترکتومی است. در تعلیق رحم، جراح با اتصال مجدد رباط ‌های لگن، رحم را در موقعیت اصلی خود قرار می ‌دهد. در هیسترکتومی، جراح رحم را از طریق شکم یا واژن از بدن خارج می‌کند. اما برای خانم‌ هایی که قصد بچه ‌دار شدن دارند روش جراحی افتادگی رحم توصیه نمی ‌شود.