از آن جایی که همیشه زایمان های طبیعی برای مادران همراه با درد و اضطراب بسیار زیادی بوده است، در سال های اخیر روش دیگری به نام زایمان طبیعی بدون درد توسط پزشکان متخصص زنان و زایمان ابداع شده است. در واقع این روش با استفاده از دارویی به نام " اپیدورال " به مقدار قابل توجهی درد زایمان طبیعی در مادر کم می شود.
لازم به ذکر است که این روش در اتاق عمل و تحت نظر دکتر بیهوشی انجام می شود. البته روش های طبیعی دیگری نیز مانند تمرین تنفس و ورزش های خاص نیز باعث کاهش درد های زایمان می شود.در بی حسی اپیدورال متخصص بیهوشی در بخش پایین کمر مادر باردار یک لولۀ پلاستیکی را وارد کرده که از طریق آن دارو در اطراف نخاع آزاد می شود. اپیدورال ها ضربه های عصبی را از قسمت های پایین ستون فقرات در محدوده کمر مسدود می کنند و باعث کاهش احساس در نیمه پایین بدن مادر می شوند. به این ترتیب اپیدورال به میزان قابل توجهی درد و احساسات در نیمه پایین بدن را کاهش می دهد، ولی باعث کاهش درد صد در صد نخواهد شد.
باید توجه کرد که این تزریق فقط زمانی قابل انجام است که بدن مادر در فعال باشد، یعنی زمانی که حداقل ۳ انقباض را در ۱۰ دقیقه از خود نشان بدهد.
زایمان طبیعی در آب نیز یکی دیگر از روش های زایمان طبیعی بدون درد است که در کشور های مختلف از آن استقبال فراوانی شده است. در این نوع زایمان هنگامی که درد به سراغ مادر می آید، او را به وان یا استخر آبی به ارتفاع ۴۵ سانتی متر هدایت می‌کنند. آب کمک می کند تا عضلات شکم و لگن مادر انقباضی نداشته باشد و او بتواند زایمان طبیعی بدون درد را تجربه کند. در سایت برترین ها می توانید مقاله های دیگر در رابطه با این روش مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید : روش های نوین بی دردی در زایمان
مقدمه
یکی از روش های زایمان طبیعی بدون درد بی حسی اپیدورال است که هم برای مادر و هم برای جنین بی خطر است. هنگامی که سایر شیوه های کنترل درد جواب ندهد، از بی حسی اپیدورال استفاده می شود. این دارو به مادران کمک می کند تا آرام شوند و تمرکز خود را بر زایمان بیشتر کنند.
برای تزریق بی حسی اپیدورال، بیمار در حالت نشسته است یا به یک سمت دراز می کشد. سپس متخصص بیهوشی سوزن باریکی را از پایین کمر او به درون ستون فقرات می برد و داروی بی حسی را تزریق می کند. این دارو به تدریج تزریق می شود تا در طول زایمان سطح بی حسی مادر یکسان باشد.
البته سوزن وارد شده به پشت کمر مختصری دردناک است. بنابراین قبل از آن معمولاً پوست را بی حس می کنند. در هنگام تزریق ماده بی حسی در کمر معمولاً گرمایی در پاها احساس می شود. سپس زایمان زمانی انجام می شود که مادر به طور کامل احساس بی حسی کند. به علاوه در برخی اوقات بی حسی اپیدورال در زایمان های سزارین نیز مورد استفاده قرار می گیرد تا درد را از جراحی خروج نوزاد از رحم مادر کمتر کند.
روش دیگر زایمان طبیعی بدون درد زایمان در آب می باشد که در آن از آب کمک می گیرند تا عضلات شکم و لگن مادر کمتر انقباض داشته باشد. در این روش هنگام شروع درد زایمان، مادر را به وان آبی به ارتفاع 45 سانتی متر می برند و نوزاد در آب به دنیا می آید. پس از تولد نوزاد در آب، مادر و پزشک نوزاد را به بالای سطح آب می آورند. نوزاد فقط برای مدت کوتاهی زیر آب است و نباید نگران خفه شدن نوزاد باشید.
.jpg)
مزایای زایمان طبیعی در آب
از جمله اصلی ترین مزیت های آن درد کمتر و استفاده نکردن از داروهای مسکن برای رفع درد را می توان نام برد. آب گرم می تواند به آرامش، درد کمتر و راحتی مادر کمک کند. راحتی و پشتیبانی در آب به این معنی است که مادر می تواند موقعیت های مختلف را برای زایمان در آب امتحان کند و آزادانه تر حرکت کند. هنگام ایستادن در آب، نیروی جاذبه به حرکت نوزاد به سمت پایین و سمت کانال زایمان کمک می کند.
به علاوه آب می تواند به بهبود کمردرد و احساس فشار حین زایمان کمک کند. حتی اگر حین زایمان در آب پاها به اندازه کافی باز شوند، این تاثیر دو چندان خواهد بود. ضمن آن که زایمان در استخر یا زایمان در آب می تواند یک تجربه راحت و آرام باشد و باعث شود مادر احساس امنیت بیشتری داشته باشد.
علاوه بر آن با خروج سر کودک از کانال زایمان، آب می تواند به کشیدگی پرینه کمک کند و خطر آسیب را کاهش دهد. زایمان در آب فشار خون مادر را کاهش می دهد و تا حد زیادی استرس او را برطرف می کند. به علاوه آب، بدن مادر را قادر به تولید اندروفین می کند که باعث کاهش درد می گردد.
زایمان در آب در دمای 34 تا 37 درجه سانتی گراد انجام می شود و وقتی نوزاد به دنیا می آید وارد آب ولرم دیگری می شود و با محیط تطابق پیدا می کند. در این روش نوزاد تا قبل از قطع بند ناف، با جفت مادرش تنفس می کند و بعد از آن هم خود شروع به نفس کشیدن می کند. به همین دلیل نیز زایمان طبیعی در آب هیچ خطری برای نوزاد ندارد. برای انجام اینکار می توانید به صفحه دکتر زنان و زایمان در تهران مراجعه کنید.
مطلب پیشنهادی برترین ها : مقایسه زایمان طبیعی با سزارین
مزایای زایمان طبیعی با استفاده از بی حسی اپیدورال
در این روش اگر به‌جای مسکن از اپیدورال استفاده شود، فقط مقدار کمی از بی حسی از طریق جفت به نوزاد منتقل می شود.
به خصوص مادرانی که فشار خون بالا دارند و زایمان طبیعی برای آن ها مشکل است، برای کاهش فشارخون خود می توانند از بی حسی اپیدورال برای زایمان طبیعی استفاده کنند. هنگام استفاده از اپیدورال مادر کاملاً بی هوش نیست و می تواند به خوبی در زایمان همکاری کرده و انقباض های رحم و لحظه تولد نوزاد را کاملاً حس کند. چنان چه در حین زایمان نیاز به سزارین باشد استفاده از اپیدورال کمک می‌کند مادر بعد از سزارین درد کمتری را تحمل کند.
همچنین در مرحله دوم زایمان که نوزاد باید با فشار مادر به دنیا بیاید اگر زایمان طبیعی بدون درد با بی‌حسی اپیدورال انجام شود، ممکن است به دنیا آمدن نوزاد زیاد طول بکشد. زیرا مادر احساس درد ندارد و برای فشار دادن عجله نمی کند. در چنین شرایطی، پزشک یا ماما از مادر باردار می خواهد تا با زور زدن به طرف پایین نوزاد را به دنیا بیاورد.
.jpg)
معایب استفاده از روش های زایمان طبیعی بدون درد
برخی از خطرات زایمان طبیعی از روش بی حسی اپیدورال عبارتند از سردرد که بروز آن بسيار کم است و علت آن سوراخ شدن غلاف دور نخاع و خروج مايع مغزي - نخاعي است. دليل اصلي اﻳﻦ سردرد پس از پاره شدن غلاف دور نخاع، از دﺳﺖ دادن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰي - ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﻛﺸﺶ و ﻓﺸﺎر روي اﺟﺰاي درون ﻣﻐﺰ و ﮔﺸﺎدي ﻋﺮوق ﻣﻲ ﺷﻮد.
همچنین به علت ورود سوزن در ناحيه نخاعي در زایمان طبیعی از روش بی حسی اپیدورال، کمر درد مختصري به مدت يك الي دو روز وجود دارد. البته مادراني كه به طور طبيعي و بدون استفاده از روش هاي بي حسي زايمان مي كنند و يا آن هايي كه سزارين با روش بيهوشي انجام مي دهند نيز تا مدتي كمر درد دارند كه اين كمردرد به علت شرايط حاملگي و زايمان است و به سوزن بي حسي مربوط نمي شود.
خونریزی از محل سوراخ شدن کمر، تب، مشکلات تنفسی و افت فشار خون نیز در این روش در برخی موارد گزارش شده است. همچنین مشکلات ادراری به صورت بی اختیاری ادراری، بی حسی و بی حرکتی پاها و خارش بدن نیز در مواردی در روش اپیدورال مشاهده شده است.
زایمان طبیعی در آب نیز معایب خاص خود را دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- نیاز به تجهیزات حرفه ای و پیشرفته
- ایجاد عفونت برای مادر و نوزاد در صورت عدم بهداشت آب
- قابل اجرا بودن تنها روی افراد دارای آناتومی لگن استاندارد
- کند یا ضعیف شدن انقباضات مادر در آب به خصوص اگر خیلی زود وارد آب شود.
- عدم اجازه استفاده از مسکن ها. زیرا داوطلبان زایمان در آب، حداقل ۶ ساعت قبل از ورود به آب نباید از مواد مسکن استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: راهکار انتخاب بیمارستان خوب برای زایمان
باید ها و نباید های زایمان طبیعی بدون درد
زایمان طبیعی بدون درد به خصوص زایمان در آب برای همه مادران قابل انجام نیست. مادرانی که نباید زایمان طبیعی در آب را انجام دهند به شرح زیر هستند:
- اگر وضعیت سر جنین در شکم مادر به سمت بالا باشد، زایمان در آب ممکن نیست.
- چنان چه مادر تبخال فعال یا هرپس داشته باشد، زایمان در آب را نباید انجام دهد.
- اگر مادر دچار عفونت باشد، نباید زایمان در آب را انجام دهد. زیرا ممکن است در معرض خطر انتقال آن عفونت به نوزاد خود در محیط آبی باشد.
- اگر مادر در زمان زایمان یا روزهای پایانی بارداری تب داشته باشد و درجه دمای بدن او بالا باشد، زایمان در آب برای او مناسب نیست.
- چنان چه جنین نارس باشد و زیر 37 هفته به دنیا آمده باشد.
- اگر مادر دچار خونریزی باشد، نیز نمی تواند زایمان در آب را تجربه کند.
- چنان چه از پاره شدن کیسه آب آمنیوتیک مادر بیش از ۲۴ ساعت گذشته باشد، نیز زایمان در آب مجاز نیست.
- چنان چه مادر دوقلو یا سه قلو یا چند قلو باردار باشد، از روش زایمان در آب نمی تواند استفاده کند.
در مورد زایمان طبیعی با روش بی حسی اپیدورال نیز توجه به نکات زیر الزامی است :
- ممکن است در صورت اشتباه متخصص بیهوشی، مادر پس از زایمان به آسیب های عصبی دائمی مبتلا شود.
- در مواردی که مادر مبتلا به دیسک کمر و یا بیماری ام اس است یا دارای عفونت خونی، اختلال در انعقاد خون، عفونت پوستی در ناحیه کمر، سابقه حساسیت به داروهای بی‌حسی ناحیه ای و پایین بودن فشار خون به دلیل خونریزی باشد، استفاده از اپیدورال ممنوع است.
- همچنین برای مادرانی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند نیز زایمان طبیعی با اپیدورال توصیه نمی شود.
.jpg)
مراقبت های قبل از زایمان طبیعی بدون درد
آگاهی از مکانیسم عمل داروی بی حسی اپیدورال، باعث می شود که ترس و اضطراب شما به میزان زیادی کاهش یابد. بنابراین هر چه مادران باردار، سطح آگاهی خود را افزایش دهند، زایمان راحت تری خواهند داشت. شرکت در کلاس های ویژه مادران باردار، موجب می شود که مادران زایمان موفق تری را پشت سر بگذارند.
به علاوه در زایمان طبیعی بدون درد زمانی که متخصص بیهوشی تزریق اپیدورال را انجام می دهد، ابتدا یک دوز آزمایشی به بیمار زده می شود و پس از آن دوز کامل دارو به بدن بیمار وارد می شود. زیرا باید ضربان قلب جنین به صورت مداوم مورد بررسی قرار گیرد. فشار خون نیز باید هر پنج دقیقه یک بار اندازه‌گیری شود تا مطمئن شوند که هیچ تغییری در علائم حیاتی به وجود نیامده است. داروهای مورد استفاده در روش اپیدورال ممکن است فشار خون مادر و جنین را به صورت موقت کاهش دهد و ضربان قلب او را کُندتر کند. بنابراین بررسی وضعیت مادر و کودک در هر دقیقه حیاتی است.
به علاوه سعی کنید قبل از تزریق داروی اپیدورال استراحت کرده باشید. زیرا تنش و استرس، کار را هم برای شما و هم برای متخصص بیهوشی سخت می‌کند. از سویی دیگر تنفس های آرام و ممتد مادر به آرام کردن تنش و استرس او کمک زیادی می کند. در نتیجه نحوۀ تنفس صحیح را تمرین کنید تا بتوانید هنگام زایمان بیشترین همکاری را با تیم پزشکی خود داشته باشید.
بیشتر بخوانید : لزوم وجود مامای همراه هنگام زایمان
مراقبت های پس از زایمان طبیعی با استفاده از روش های بدون درد
خوشبختانه باید گفت که زایمان طبیعی بدون درد معمولاً فاقد هر گونه عوارض جانبی می باشد. البته خارش، حالت تهوع و استفراغ، افت فشار خون، سردرد، تب و عدم کنترل ادرار ممکن است اتفاق بیافتد که همگی زودگذر بوده و بسیار سریع بر طرف می شوند.
در زایمان طبیعی مادر ممکن است به دلیل درشت بودن نوزاد نیاز به بخیه داشته باشد. به همین دلیل نیز پس از ترخیص ضروری است که مادر بهداشت را رعایت نماید و تا حد امکان از اعمال فشار به بخیه ها جلوگیری کند. لذا بهتر است که از توالت فرنگی استفاده شود. خونریزی پس از زایمان، طبیعی بوده و بیشتر از خونریزی در سزارین است. لذا تمهیدات لازم را برای این منظور باید در نظر بگیرید.
پس از زایمان طبیعی استفاده از شکم بند و تغذیه مناسب روند بهبود مادر را سرعت می بخشد. به علاوه ضروری است فرد تازه زایمان کرده از بلند کردن اجسام سنگین خودداری نماید و از انجام فعالیت های زیاد و خسته کننده بپرهیزد.
در روزهای پس از زایمان مادر ممکن است فعالیت کمتری داشته باشد، بنابراین امکان سوء هاضمه و یبوست وجود دارد و در صورت ابتلاء به یبوست امکان آسیب دیدن بخیه ها نیز وجود دارد. اولین اجابت مزاج مادر پس از زایمان ممکن است مدتی طول بکشد. به همین دلیل غذا های غنی از فیبر مانند غلات کامل، میوه ها و سبزیجات زیاد بخورید. پیاده روی کنید و از مایعات زیاد و آب میوۀ خانگی استفاده کنید.
از زور زدن در دستشویی بپرهیزید که ممکن است منجر به پارگی بخیه ها شود. به سالاد و غذاها، روغن زیتون اضافه کنید. در صورت بروز تب و سر درد های شدید و قطع نشدنی، درد شدید یا مداوم در پاها، احساس گرما در هر ناحیه از پا و استفراغ شدید به پزشک مراجعه کنید.
برای اینکه زایمان راحت و بدون عوارضی داشته باشید لازم است تحقیق کافی برای یافتن بهترین دکتر زنان و زایمان در تهران انجام دهید.
.jpg)
سخن آخر
امروزه به طور معمول دو روش برای زایمان طبیعی بدون درد در بیمارستان های ایران اجرا می شود، یکی زایمان در آب و دیگری بی حسی اپیدورال. در بی حسی اپیدورال متخصص بیهوشی در بخش پایین کمر مادر باردار یک لولۀ پلاستیکی را وارد کرده که از طریق آن دارو در اطراف نخاع آزاد می شود. اپیدورال ها ضربه های عصبی را از قسمت های پایین ستون فقرات در محدوده کمر مسدود می کنند و باعث کاهش احساس در نیمه پایین بدن مادر می شوند. به این ترتیب تزریق اپیدورال به میزان قابل توجهی درد در نیمه پایین بدن را کاهش می دهد، ولی باعث کاهش درد صد در صد نخواهد شد.
زایمان طبیعی در آب یکی دیگر از آن روش های زایمان بدون درد است که در کشور های مختلف از آن استقبال فراوانی شده است. در این نوع زایمان هنگامی که درد به سراغ مادر می آید، او را به وان یا استخر آبی به ارتفاع ۴۵ سانتی متر هدایت می‌کنند. آب کمک می کند تا عضلات شکم و لگن مادر انقباضی نداشته باشد و او بتواند زایمان طبیعی بدون درد را تجربه کند.
به خصوص مادرانی که فشار خون بالایی دارند و زایمان طبیعی برای آن ها مشکل است، برای کاهش فشارخون خود می توانند از بی حسی اپیدورال در زایمان طبیعی خود استفاده کنند. هنگام استفاده از اپیدورال مادر کاملاً بی هوش نیست و می تواند به خوبی در زایمان همکاری کرده و انقباض های رحم و لحظه تولد نوزاد را کاملاً حس کند.
زایمان طبیعی در آب نیز مزایای بسیاری دارد که از جمله اصلی ترین مزیت های آن درد کمتر و استفاده نکردن از داروهای مسکن برای رفع درد را می توان نام برد.