در خصوص مراقبت از گربه چند توصیه ساده وجود دارد:
- اول اینکه محیط امنی رو فراهم کنید اساساً گربه ها را باید در داخل خانه نگهداری کنید به خصوص در محیط‌های آلوده مثل محیط های شهری ایران و وضعیت خطرناک خیابان ها بهترین مکان برای نگهداری گربه ها داخل خانه می باشد.
- دوم تغذیه با یک غذای با کیفیت بالاست به عنوان مثال یک غذای پروتئینی مبتنی بر گوشت و یا غذای خشکی با برند معتبر و متناسب با شرایط گربه
- سوم اینکه به مراقبت های پیشگیرانه به درستی فکر و عمل کنید معاینات فیزیکی سالانه ، تست های آزمایشگاهی در زمان های مناسب و تزریق واکسن به شکل دوره ای و در زمان گفته شده توسط دامپزشک
- چهارم محبت ورزیدن و تشویق به فعالیت بدنی در گربه هاست پیروی از این چند نکته اساسی سلامت گربه های شما را به شکل بلقوه ای بهبود میبخشد .
اما از ۵ قاتل خاموش باید مطلع بود و علائم بالینی آنها را می بایست به خوبی شناخت در اکثر این بیماری ها هرچه زودتر علائم بالینی تشخیص داده شود دامپزشکان زودتر قادر به درمان بیماری ها هستند.
اولین مورد بیماری مزمن کلیه یا CKD می باشد از این بیماری گاهاً با عنوان نارسایی مزمن کلیه یا آسیب مزمن کلیه نیز نام برده می شود اصطلاحات همگی به یک معنی هستند و در زمانی به کار برده می شوند که هر دو کلیه ۷۵ درصد از توان خود را از دست داده باشند علائم بالینی این بیماری نوشیدن بیش از حد آب ، بیش از حد ادرار کردن ، مشاهده تکه های بزرگتر خاک ادرار آلود در ظرف خاک ، کاهش وزن ، بوی بد دهان به دلیل تجمع سموم در خون و ایجاد زخم در دهان ، مری و معده ، بی حالی و قایم شدن گربه هاست
خوشبختانه با مدیریت مناسب، گربه های مبتلا به بیماری مزمن کلیه می توانند سال ها به زندگی خود ادامه دهند برخلاف سگ هایی که معمولاً در آنها بیماری مزمن کلیه با سرعت بیشتری پیشرفت می کند
مدیریت بیماری مزمن کلیه شامل رژیم غذایی با پروتئین کم ، خونرسانی مکرر ، افزایش مصرف آب ، تجویز و استفاده از داروهای مختص بیماران مزمن کلیه و حتی مایع درمانی زیر جلدی می باشد برای اینکه گربه ها به نوشیدن بیشتر آب تشویق شوند میتوان از ظروف آبخوری که دارای پمپ آب هستند استفاده نمود و همچنین می توان آنها را با غذای آبدار و غذاهای کنسروی تغذیه کرد .
دومین بیماری پرکاری تیروئید است
پرکاری تیروئید یک بیماری غدد درون ریز است که در آن غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می کند این بیماری در گربه های میانسال تا پیر دیده می شود و علائم بالینی آن بسیار مشابه علائم بالینی در بیماری مزمن کلیوی است علائم شامل تشنگی بیش از حد ، افزایش مصرف آب و افزایش ادرار کردن ، اسهال و استفراغ و کاهش وزن می باشد .
با این حال از آنجایی که پرکاری تیروئید در گربه ها متابولیسم را افزایش میدهد یک علامت مشخص در گربه های مبتلا به پرکاری تیروئید وجود دارد و آن هم اشتهایی شدید علیرغم کاهش وزن است .
پرکاری تیروئید همچنین می‌تواند منجر به ضربان قلب تند و فشار خون شدید و آسیب های ثانویه اندام گردد فشار خون شدید می تواند باعث از دست دادن خون به شکل حاد شده ، علائم عصبی دیده شود و یا حتی خون در جاهای از بدن لخته گردد و سکته ایجاد شود آسیب های ثانویه به اندام ها شامل سوفل قلبی یا تغییر در عملکرد کلیه می باشد درمان پرکاری تیروئید بسیار اثربخش بوده و دارویی به نام متی مازول می تواند تا حدود زیادی علائم پرکاری تیروئید را متوقف نماید برداشتن غدد تیروئید با جراحی کمتر انجام می گردد ولی یکی از درمان ها تلقی می شود همچنین درمان با ید رادیواکتیو و رژیم غذایی خاص thyroid care یا thyroid health در درمان پرکاری تیروئید موثر هستند پرکاری تیروئید هرچه زودتر درمان شود عوارض جانبی بالقوه و آسیب به سایر اندام ها در گربه ها کمتر دیده خواهد شد.
سومین قاتل خاموش دیابت شیرین یا ملیتوس است دیابت شیرین یکی از قاتلین خاموش اساسی در گربه هاست . از آنجایی که بسیاری از گربه های ما اغلب مبتلا به چاقی یا اضافه وزن هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت می باشند در دیابت لوزالمعده یا قادر به ترشح مقادیر کافی از انسولین نیست و یا در برابر انسولین در بدن مقاومتی وجود دارد انسولین یک هورمون طبیعی است که قند مورد استفاده برای بدن یا همان گلوکز را به داخل خون هدایت می کند زمانی که به هر دلیل انسولین فعالیت خود را انجام ندهد در نتیجه گرسنگی سلول ها به گلوکز بدن گلوکز بیشتری تولید می کند و این باعث هایپرگلایسمی یا قند خون بالا میشود و علائم بالینی ناشی از آن در حیوان دیده می شود علائم بالینی رایج در دیابت شیرین نیز مشابه علائم بیماری مزمن کلیه و پرکاری تیروئید است و شامل موارد زیر می باشد
ادرار زیاد و تشنگی ، وجود تکه های خاک چسبیده در اثر ادرار بزرگتر در ظرف خاک ، اضافه وزن و چاقی همراه با تحلیل عضلانی به ویژه در قسمت ستون فقرات یا پشت و یا کاهش وزن ، کاهش اشتها و یا اشتهای شدید در حیوانات ، بی حالی و ضعف ، استفراغ ، تنفس غیر طبیعی به طوری که از تنفس بوی استون می آید ، راه رفتن غیر عادی مثلاً راه رفتن در ارتفاع پایین تر همگی از علائم دیابت شیرین میباشد .
درمان دیابت شیرین می تواند پرهزینه باشد زیرا نیازمند تزریق انسولین به مدت دو بار در روز به شکل زیر جلدی است همچنین نیاز به تغییر اساسی در رژیم غذایی وجود دارد به طوری که رژیم غذایی با پروتئین بالا و کربوهیدرات پایین ، نظارت مکرر قند خون و ویزیت های مکرر دامپزشکی است با مراقبت های حمایتی و مدیریت مداوم گربه ها می توانند به خوبی زندگی خود را داشته باشند با این حال زمانی که عوارض ناشی از دیابت ایجاد گردد به طور مثال کتواسیدوز دیابتی ، هایپر اسمولاریتی ، سندروم قند خون و سایر عوارض حاصله ، دیابت می تواند تهدید کننده حیات باشد .
چهارمین قاتل خاموش گربه ها بیماری های قلبی است بیماری های قلبی هم برای صاحبان گربه و هم برای دامپزشکان حالتی بسیار ناامید کننده است به این دلیل که در سگها تقریباً همیشه سوفل قلبی با صدای بلند تری قابل شنیده شدن است و صدایی است که میتوان با گوشی پزشکی آن را شنید و نشان دهنده بیماری قلبی است اما در گربه ها اغلب سوفل قلبی قادر به شنیدن نیست در واقع تخمین زده می شود ۵۰ درصد از گربه های مبتلا به بیماری قلبی سوفل قلبی قابل شنیده شدن ندارند علائم بالینی بیماری قلبی در گربه ها شامل موارد زیر می باشد
سوفل قلبی و ریتم غیر طبیعی قلب به عنوان‌مثال ضربان قلب غیر طبیعی یا ریتم غیر طبیعی ، ضربان قلب تند ،حالت کلاپس یا غش کردن ،حالت سنکوپ یا از دست رفتن حیوان، افزایش تعداد تنفس، دشواری در تنفس، لثه های آبی رنگ ، تنفس با دهان باز ، فلجی حاد و ناگهانی که به طور معمول در اندامهای عقبی دیده میشود ، اندام های عقبی سرد و دردناک ، درد ناگهانی، لنگش ناگهانی و مرگ ناگهانی
بیماری قلبی معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی ، رادیوگرافی قفسه سینه ، تست کاردیو پت و سونوگرافی قلب یا همان اکوکاردیوگرافی تشخیص داده خواهد شد درمان ممکن است شامل مراقبت های اورژانسی نظیر اکسیژن درمانی ، استفاده از دیورتیک ها ، حمایت از فشار خون و قلب باشد داروهای قلبی بیماری قلبی را درمان نمیکند بلکه از بدتر شدن بیماری قلبی جلوگیری می کند استثنا زمانی است که بیماری قلبی ناشی از پرکاری تیروئید باشد که اغلب پس از درمان دارویی پرکاری تیروئید مشکل قلبی نیز برطرف خواهد شد در غیر این صورت پیش آگهی دارو درمانی به شکل طولانی مدت در بیماران قلبی ضعیف است
پنجمین و آخرین قاتل خاموش در گربه ها سرطان می باشد از آنجایی که سگها و گربه ها به نسبت سایر حیوانات خانگی بیشتر عمر می کنند دامپزشکان شاهد موارد بیشتری از سرطان در سگها و گربه ها هستند شایع ترین نوع سرطان در گربه ها سرطان دستگاه گوارش است که اغلب به دلیل لنفوسارکوم ایجاد می شود
علائم سرطان دستگاه گوارش در گربه ها شامل کاهش وزن ، نخوردن غذا ، اسهال و استفراغ ، دشواری در تنفس ، اتساع یا نفخ شکم ، ضعف ، بی حالی ، قایم شدن ، تب و کسالت عمومی است پس از تشخیص ، پیش آگهی سرطان معمولاً ضعیف است . به همین دلیل هر چه زودتر علائم بالینی دیده شده و تشخیص و درمان زودتر آغاز شود شانس بهبودی افزایش می یابد .
توجه داشته باشید که موارد اورژانسی رایج دیگری نیز وجود دارد که باعث مرگ در گربه ها میشود از جمله انواع ضربات ، انسداد ادراری ، مسمومیت و غیره
برای جلوگیری از این موارد ۵ نکته ساده را دنبال کنید:
اول اینکه گربه خود را به جهت جلوگیری از هر گونه ضربه یا مسمومیت در داخل خانه نگه دارید گربه هایی که از خانه بیرون می روند احتمال آسیب در نتیجه برخورد با ماشین ، حمله توسط سگ ها و گربه های دیگر و انواع مسمومیت وجود دارد .
دوم مطمئن شوید که وزن گربه شما همواره پایین نگه داشته میشود این می‌تواند به جلوگیری از مشکلات پرهزینه ناشی از چاقی مانند دیابت کمک کننده باشد .
سوم حتماً ویزیت سالانه با دامپزشک را برای گربه های خود برنامه ریزی کنید این امر به ویژه در این خصوص اهمیت می‌یابد که ما می توانیم ناهنجاری های فیزیکی را زودتر تشخیص دهیم توجه داشته باشید که حتی اگر گربه شما در داخل خانه هم نگهداری می گردد همچنان به معاینه سالانه نیازمند است
چهارم اینکه ظرف خاک گربه ها را همواره تمیز نگه دارید این کار به نظر ساده می رسد ولی تمیز کردن مکرر و روزانه ظرف خاک گربه ها ضروری است این کار به این علت صورت میگیرد که در موارد تهدید کننده حیات نظیر انسداد های گوارشی متوجه عدم ادرار کردن گربه ها میشوید هم چنین به شما میگوید که گربه شما بیشتر یا کمتر از حد معمول ادرار میکند در واقع زمانی که ظرف خاک گربه ها را تمیز نمی کنید طبیعتا متوجه نخواهید شد چه میزان ادرار کرده و آیا اصلاً ادرار کرده است یا خیر
نکته پنجم و آخرین نکته این است که به محض مشاهده علائم بالینی به دامپزشک مراجعه کنید نه اینکه چند ماه از نوشیدن بیش از حد گربه یا بیش از حد ادرار کردن گربه بگذرد و علائم حاد و شدید مشاهده گردد و تازه گربه را نزد دامپزشک بیاوریم
سعی کنید هرچه زودتر متوجه علائم شویم و در گرفتن آزمایش خون از گربه ها تعلل نکنید تا هرچه زودتر مشکل تشخیص داده شود و درمان درست صورت پذیرد .
دکتر عرفان قاسمی
دامپزشک حیوانات خانگی