برای اینكه برخی از كارها به شكل درست پیش بروند و انجام شوند، لازم است كه جسم و ذهن ما به طور همزمان به درستی با هم كار كنند. وقتی كه كودكتان شروع به نوشتن میكند، باید ابتدا مداد را بردارد، در دست بگیرد، به جوابی كه میخواهد بنویسد، فكر كند، به كلمات انتخابیاش فكر كند، آنها را بچیند و بعد مداد را روی كاغذ حركت دهد و حروف و كلمات را به شكل درست روی كاغذ بنویسد، همزمان با نوشتن با چشمها نیز نوشتهها را دنبال كند.
آموزش نوشتن
بیشك، نوشتن یك كار پیش و پا افتاده و آسان برای ما تلقی میشود ولی برای كودكان ما كه تازه یادگیری این مهارت را شروع كردهاند، یك كار پیچیده و دشوار به نظر میرسد. در واقع یادگیری نوشتن، پروسهای است كه چند سال طول میكشد تا كامل شود. كودكان نوشتن و خواندن بزرگترها را میبینند و تماشا میكنند و به این ترتیب از همان دوران نوزادی با اینكارها آشنایی دارند و بیگانه نیستند.
آنها از همان روزهای نخست زندگیشان درمییابند چیزهایی كه شما روی كاغذ مینویسید، بیمعنا نیستند و حتما معنا و مفهومی دارند. آنها خطوط ناخوانا و مبهم را روی كاغذ میكشند و این كار آنها در واقع نوعی تمرین و آغاز مرحله نوشتن است. خط كشیدن مرحلهای از نوشتن است كه تقریباً تمام كودكان از آن لذت میبرند.
برای این كار باید بتوانند ماژیك در دست بگیرند كاغذ را ثابت نگه دارند و اینكه بتوانند ماژیك یا مداد را به اندازه كافی روی كاغذ فشار دهند تا اثری از آن روی كاغذ بیفتد. با گذشت مدت زمانی كوتاه و افزایش میزان فعالیتها و تمرینات، درك آنها از خطوط بیشتر میشود و سعی میكنند طبق الگو خط بكشند و چیزی را روی كاغذ ایجاد كنند.
در 4-3 سالگی، كودكان شروع به تمرین نوشتن میكنند و با همین خطوطی كه به طور ناگهانی روی كاغذ میكشند، سعی در ایجاد حروف دارند، تقریبا در 4 سالگی میتوانند اسم خود را بنویسند. آنها به خواندن ادامه میدهند و فهمشان از كلمات و كاربرد آنها بیشتر میشود. آنها میفهمند كه چطور چند حرف را كنار هم قرار دهند تا كلمه درست شود.
از پیش دبستان تا كلاس اول آنها یاد میگیرند كه برخی حروف را كنار هم قرار دهند تا كلمه به وجود آید و اینكه چگونه این كلمهها را به شكلهای مربوط به خودشان وصل كنند. در این سن كودكان فقط از حروف بزرگ استفاده میكنند. (البته در زبان انگلیسی)، كم كم نوشتن از راست به چپ را شروع میكنند و فرق حروف كوچك و بزرگ را میفهمند و میدانند كه چگونه باید بین برخی از حروف و كلمات فاصله بیندازند و آنها را به هم نچسبانند و بعد چگونه درست بخوانند.
همزمان كه كنترل بیشتری روی حركتهایشان به دست میآورند، دستخطشان نیز بهتر میشود و به شكل زیباتری مینویسند. در كلاسهای دوم و چهارم آنها زیبانویسی را نیز یاد میگیرند و البته خطشان به شكل خود بخود زیباتر و چشمگیرتر از قبل میشود.
اهمیت نوشتن
هر چه در دنیای تكنولوژی غرق شویم و انواع كیبوردها جای نوشتن با مداد و قلم روی كاغذ را بگیرند؛ باز هم نمیتوان اهمیت نوشتن و خط زیبا داشتن را نادیده انگاشت. خط به معنی كنار هم قرار دادن حروف و كلمات نیست خط یك مرحله از یادگیری خواندن و ارتباط برقرار كردن است. در واقع متخصصان بر این باورند كه نوشتن روی مهارت خواندن اثر مستقیم دارد و بالعكس.
یادگیری نوشتن حروف بخش مهمی از درك و فهم است
در مراحل پیشدبستانی، كودكان سعی میكنند نوشتن حروف را تقلید كنند حروفی كه بیشتر در پیرامون خود میبینند. آنها نشان میدهند كه فرق بین صداها و كلمات نوشته شده روی كاغذ را میفهمند. وقتی كه كمی بزرگتر میشوند، یعنی زمانی كه دیگر میتوانند از كیبورد استفاده كنند. كنترل بیشتری روی مهارتهای حركتی و ارتباطی خود پیدا كردهاند و این مهارتها از طریق نوشتن به دست آمده است.
این مهارت به آنها كمك میكند تا موفقتر عمل كنند چرا كه حالا دیگر میدانند چگونه باید افكارشان را با كلمات انتقال دهند. نوشتن، بسیار مهم است و كودكی كه نتواند در این مهارت به خوبی پیشرفت كند، نمیتواند در رقابتهای درسی با سایر همكلاسیهایش موفق شود و همین مسئله به راحتی اعتماد به نفس و حتی نگرش او به مدرسه را تحتالشعاع قرار میدهد.
تشویق كودك به نوشتن
باید به كودك خود فرصت لازم برای تمرین كردن را بدهید. وقتی كه بتواند روی كاغذ خط بكشد، مداد شمعی و یا ماژیك به او بدهید و البته یك كاغذ بزرگ و به او اجازه دهید تا كاغذ را خط خطی كند. هر چه بزرگتر میشود امكانات لازم را افزایش دهید هر چه علاقه او به تمرین كردن زیادتر شود و خطوط بیشتری روی كاغذ بكشد، مهارتها و رشد ماهیچههایش نیز بیشتر میشود و به هماهنگیهای لازم در این زمینه میرسد.
تمرین نوشتن فقط محدود به مدرسه نیست بلكه این تمرینات باید در خانه نیز ادامه داشته باشند. از كودكتان بخواهید كه برخی یادداشتهای كوچك را او بنویسد و روی یخچال بچسباند. حتی میتوانید یك كاغذ دیواری درست كنید و مجموعهای از نوشتنهای او را روی آن بچسبانید.
اگر دستخط كودكتان خوب نیست به این نكات توجه كنید
- سعی كنید او را به آرام نوشتن تشویق كنید. خیلی تند نوشتن باعث بدخطی كودك میشود. او باید حروف را با دقت كنار هم بنویسد.
- به او توضیح بدهید كه گاهی پیش میآید موقع نوشتن غلط املایی داشته باشد ولی با كمك پاككن میتواند آن را تصحیح كند.
- كودكتان را تشویق كنید تا حروف و كلمات را طبق قوانین مشخص شده آنها بنویسد.
- از مداد مناسب استفاده شود و مداد را به طرز درستی روی كاغذ حركت دهد.
- آیا كودك شما دستانی با قدرت كافی دارد كه بتواند مداد را در دست نگه دارد و بنویسد. ضعیف بودن دستها نیز باعث بدخطی در كودكان میشود. شما میتوانید با انجام برخی حركتهای ورزشی كمك به قویتر شدن عضلات دستهای او كنید.
- مرتب برای او كتاب بخوانید. حروف پیرامونش را نشانش بدهید.
- تمرین كردن برای هر كودكی لازم است حتی آنهایی كه خیلی با استعداد هستند.
- برخی مواقع مشكل در نوشتن نشان دهنده وجود مشكل در رشد تواناییهای كودك و یا تاخیر در آنهاست كه البته نیاز به نظر متخصص دارد.
- مشكلات مربوط به حافظه، تلفظ، دستور زبان و حتی مشكلات مربوط به بینایی نیز میتوانند منجر به ناتوانیهای كودك در اینباره شوند.
- یادگیری خواندن و نوشتن، كلید اصلی برای رسیدن به موفقیت در مدرسه و حتی در زندگی است و وظیفه والدین كمك به فرزندانشان در به دست آوردن مهارتهای لازم در این زمینه میباشد.