- زمان بازدید کاخ موزه نیاوران : تمام ایام هفته به غیر از ایام رسمی سوگواری.
- ساعت کاربخش اداری مجموعه نیاوران : 8 تا 16:15
- ساعت کار کاخ موزه نیاوران و کاخ های زیر مجموعه : 8 تا 17:00
- روزهایی که کاخ موزه نیاوران تعطیل است : رحلت امام خمینی (ره) ،شهادت حضرت علی (ع)، تاسوعای حسینی ، عاشورای حسنی، رحلت رسول اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) ،شهادت امام صادق (ع)
- نشانی: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
- تلفن مجموعه: 15-22282012
دهکدة نیاوران همواره یکی از بخش های ییلاقی شهر تهران بوده است. این منطقه در دوره قاجار نیز مورد توجه شاهان و دولتمردان قرار گرفت. ناصرالدین شاه در سال 1267هـ.ق حاج علیخان حاجب الدوله را مامورِ ساختِ عمارت صاحبقرانیه در باغ نیاوران کرد. از آنجا که پس از نخستین قرن پادشاهی ناصرالدین شاه (در آن زمان هر سی سال یک قرن محسوب می شد)، این محل تجدید عمارت کلی یافته بود، به دستور شاه «صاحبقرانیه» نامیده شد. بدین ترتیب عمارت خوابگاه، اندرون و حرمسرا ساخته شد. حرمسرا شامل چهل تا پنجاه ساختمان بود که غیر از عمارت بزرگ، هر یک دارای چهار اتاق و یک ایوان و به اصطلاح هر دستگاه ویژة یک یا دو تن از زنهای شاه بود. در زمان مظفرالدین شاه و احمدشاه حرمسرای کاخ محدودتر شد. با سقوط قاجاریان و بر سرکار آمدن رضاخان، صاحبقرانیه مدتی به دست فراموشی سپرده شد.
رضاخان در آغاز، به ساخت و ساز کاخ های متعدد در سعدآباد پرداخت. با این حال در سال1318 به هنگام ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه، تصمیم گرفت، این کاخ را برای پذیرایی از میهمانان خود آماده سازد. در این سال بخشی از دیوار میان دیوانخانه و حرمسرا که به دستور مظفرالدین شاه کشیده شده بود و چندین دستگاه عمارت دور کاخ را خراب کردند. مبلمان کاخ عوض شد و تعدادی از گرانبهاترین فرشهای کاخ گلستان به این مکان انتقال یافت. برای تزیین دیوارها، کاغذ مخصوص به اروپا سفارش داده شد و برای انتخاب پارچة پرده ها و مبلها از یک طراح خارجی استفاده شد. هشت ماه تمام، شب و روز، گروهی مهندس و نجار و نقاش به کار مشغول بودند و برای سفره خانه صاحبقرانیه، سرویس ویژه سفارش داده شد. در زمان پهلوی دوم، تزئینات معماری داخلی کاخ صاحبقرانیه دوبار دستخوش تغییرات عمده شد.
پس از انقلاب اسلامی، کلیة اموال کاخ توسط کارشناسان صورت برداری و کل بنا از سال1374 استحکام بخشی، مرمت و بازسازی شد. گچبریها، آیینه کاریها، اُرسیها، درها و... توسط هنرمندان و استادکاران، جانی تازه گرفت و برخی از نفیس ترین قالیها مرمت شد. با استفاده از چند اتاق اداری و خدماتی، برخی از اسناد و مدارک تاریخی مرتبط با دورة قاجار و پهلوی -با رعایت موازین موزه آرایی- تلاش شد تا سیر کوتاهی از تاریخ و هنر این دو دوره در صاحبقرانیه، به نمایش گذاشته شود.
دو تابلوی بزرگ شاهزادگان قاجاری بر دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارد. در اتاق اول عکس هایی از صاحبقرانیة زمان ناصرالدین شاه و در اتاق بعدی، فرمان مشروطیت (اصل این فرمان در تاریخ 14 جمادی الاخر 1324 هـ.ق در کاخ صاحبقرانیه امضاء شد)، اسناد این دوره و تصاویری از شخصیت های دوران مشروطیت دیده می شود. بعد از اتاق مذاکرات نظامی، تالار جهان نما یا تالار آیینه قرار دارد. آیینه کاریهای ظریف با گچبریهای هنرمندانه و ارسیهای چشم نواز، به عظمت این بنا افزوده است. در شاه نشین شمالی این تالار، میز کار محمدرضا پهلوی قرار دارد.
دیوارهای شاه نشین جنوبی را سلاح های کوچک سرد و گرم از دوران زند و قاجارآذین کرده و چند قالی نفیس ایرانی کار هنرمندان تبریزی و کارگاه های عمواغلی و ارجمند کرمان کف تالار را پوشانده است. چند گلدان از کارخانه های میسن آلمان و سور فرانسه در این تالار دیده می شود. بعد از تالار جهان نما، اتاق مذاکرات خصوصی، خوابگاه نیمروزی و ... قرار دارد.
مجموعه ای از عکسهای سران کشورهای خارجی و نیز آثار اهدایی به دربار و مدالها و نشانها در اتاقهای این بخش به نمایش گذاشته شده است. در سرسرای ضلع شرقی این طبقه، مجسمه ونوس از سنگ مرمر ، بازدیدکننده را بدرقه می کند. کلیه مبلمان صاحبقرانیه به سفارش و دستور فرح دیبا از فرانسه خریداری شد. لوسترها ساخت کشور چکسلواکی و کارخانه باکارای فرانسه و ظرفها ساخت کارخانة روزنتال آلمان است.
حوضخانه
طبقه زیرین کاح صاحبقرانیه حوضخانه نام دارد. در اتاق های این کاخ انواع بافته های قاجاری، آثار لاکی شامل جعبه ها، جلدها، قلمدان ها و آثار خوشنویسی، نگارگری و سوخت از هنرمندان نامی ایران به نمایش گذاشته شده است.
کرسی خانه با گچبری ها و کتیبه نگاری های چهار طرف دیوار و تابلوی یوسف و زلیخا، یکی از دیدنی ترین بخشهای صاحبقرانیه است.
حوضخانه به لحاظ معماری و تزئیناتی چون گچبریها، ارسیهای فاخر و آثار موجود در آن، بعد از تالار جهان نما از زیباترین بخشهای کاخ است. حوض، در وسط بنا قرار دارد و اطراف آن را مبلمان فراگرفته است. یک جار و چند تابلوی نقاشی، از جمله تابلوی حوضخانه صاحبقرانیه اثر کمال الملک در این فضا به چشم می خورد.
در ازارة دیوار شاه نشین شمالی، مجلس شیخ صنعان (روایت عطار) بر روی سنگ نقر شده است.
در قسمت بار و چایخانه انواع وسایل پذیرایی و انبوه ظرفهای شیشه ای و کریستال، ساخت کشورهای آلمان، روسیه، چکسلواکی، و ایران دیده می شود. سقفهای چوبی منقوش این بخش، متعلق به قرن 12 هـ.ق بوده و از شیراز آورده شده است.