آدرس موزه صبا : تهران، ميدان بهارستان، خ ظهير الاسلام، شماره ۹۰
زمان بازدید موزه صبا : شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8.30 صبح الی 15
تلفن موزه صبا : 33111246-021
موزه صبا یا موزه استاد ابوالحسن صبا که در کوچه صبا در اواسط خیابان ظهیرالاسلام در خیابان جمهوری نرسیده به میدان بهارستان تهران قرار دارد مربوط به استاد ابوالحسن صبا، استاد برجسته موسیقی ایرانی است. ابوالحسن صبا علاوه بر نوازندگی، دستی نیز بر آهنگسازی داشت و همچنین آشنایی خوبی با ادبیات کلاسیک ایران داشت.
این موزه هنری، خانه شخصی ابوالحسن صبا است و دارای نمای قدیمی و در چوبی می‌باشد که بر اساس وصیت او در ۲۹ آبان ۱۳۵۳، توسط دانشکده هنرهای زیبا به موزه تبدیل شد. این مجموعه کوچک در حال حاضر توسط دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره می گردد.
موزه صبا در تهران به دو بخش تقسیم می‌شود :
ـ بخش اول شامل سازها، لوازم شخصی و آثار استاد صبا است : در ابتدای سالن ویترینی قرار دارد که مجموعه ای زیبا از وسایل شخصی استاد مانند دفتر یادداشت‌های شخصی او و شعرهایی را که به خط خوش ایشان بر کاغذ نقش بسته به نمایش می‌گذارد. عینک، قلم، دوات، بنچاق قدیمی منزل استاد (متعلق به سال 1316 هجری قمری)، کت و شلوار رسمی او و یک ماسک گچی از صورت ایشان، برخی دیگر از وسایل این موزه را تشکیل داده‌اند. در میانه سالن عکس‌هایی از دوره‌های مختلف زندگی استاد صبا در معرض دید گذاشته شده است. این عکس‌ها از دوره کودکی و نوجوانی تا بزرگسالی وی را دربر گرفته است و در ادامه محل نمایش سازهای موزه است که از نظر قدمت و ارزش، کم‌نظیر می‌باشند.
ـ بخش دوم مربوط به کارهای دستی همسر استاد صبا است که شامل مجموعه تندیس‌های مومی و لباس‌های محلی و سنتی ایران قدیم است. با مشاهده یادگارهای باقی مانده از خانم اسفندیاری، می‌توان دریافت که خود ایشان نیز در حیطه هنر فعالیت‌های بسیاری داشته است. خانم اسفندیاری (صبا) اولین بانویی است که در ایران به نگارش دستور صنایع دستی و خیاطی پرداخته و هنرهای دستی از جمله خیاطی و گلدوزی را علاوه بر مدون نمودن در قالب کتاب، تدریس نیز می‌کرده است. بخش مجموعه خانم صبا به 90 عروسک اختصاص دارد که لباس اقوام مختلف ایران از جمله خراسان، قم، یزد، بندرعباس، گیلان، کردستان، ترکمن صحرا و … را پوشیده‌‌اند. در واقع مجموعه خانم صبا به نوعی اولین مجموعه کامل مردم‌شناسی در ایران به شمار می‌رود.
در زیرزمین منزل که بیشتر به حوضخانه‌های قدیمی شبیه است، به مدت چند سال مستر کلاس‌های مکتب صبا برگزار می‌شده و محلی برای تدریس استادان بزرگی چون علی‌اکبر شهنازی، غلامحسین بنان، علی تجویدی، فرامرز پایور، علی‌اصغر بهاری، احمد عبادی و … بوده است.
زندگی نامه ابوالحسن صبا :
ابوالحسن صبا در سال 1281 خورشیدی در تهران متولد شد. پدرش ابوالقاسم کمال‌السلطنه فرزند محمدجعفر خان صدرالحکما فرزند محمودخان صبا، شاعر و نقاش بلند آوازه عهد ناصری و از مردان فاضل و هنردوست عصر خویش بود. کمال‌السلطنه طبیب، ادیب و دوستدار موسیقی بود. سه‌تار را به زیبایی می‌تواخت و اولین استاد پسرش بود. صبا علاوه بر نوازندگی، گاه آهنگ نیز می‌ساخت و علاوه بر موسیقی، ادبیات کلاسیک ایران را به خوبی می‌شناخت، زبان انگلیسی را می‌دانست و به پرورش گل نیز علاقمند بود.
ساز اصلی استاد ویولن بود که آن را نزد حسین‌خان هنگ‌آفرین فراگرفت. همچنین سنتور را نزد علی‌اکبر شاهی و حبیب سماعی، کمانچه را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده، ضرب را نزد حاجی خان ضربی، نی را نزد اکبرخان، تار را نزد استاد علی‌نقی وزیری و سه‌تار را در مکتب استاد میرزاعبدالله و غلامحسین درویش به کمال رسانید. ایشان در جوانی به مدرسه کمال‌الملک رفت و نقاشی را فراگرفت. همچنین مهارت‌هایی در زمینه سوهان‌کاری، نجاری، ریخته‌گری، معرق‌کاری و خاتم‌کاری به دست آورد که در سال‌های بعد در ساخت آلات موسیقی به کار گرفت.
استاد صبا در سال 1306 از طرف استاد علی‌نقی وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس نماید. وی نزدیک دو سال در رشت اقامت کرد و در آنجا ضمن تعلیم موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌های شمال رفت و به جمع‌آوری آهنگ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌های بی‌نظیری از این سفر به همراه آورد. زرد ملیجه، دیلمان، رقص چوبی قاسم‌آبادی، امیری مازندرانی و چند قطعه دیگر یادگار همین دوره از زندگی اوست.
در سال 1318 خورشیدی که رادیو تهران تأسیس شد، استاد صبا در رادیو به کار نوازندگی پرداخت ولی در همه حال در هنرستان موسیقی به کار تدریس و تحقیق موسیقی اشتغال داشت.
استاد صبا متأسفانه بسیار زود وفات یافتند. ایشان در 29 آذر 1336 در سن 55 سالگی به علت ناراحتی قلبی چشم از جهان فروبست. آرامگاه استاد در ظهیرالدوله شمیران در خیابان دربند واقع شده است.
استاد ابوالحسن صبا از اساتید بزرگ موسیقی اصیل ایران و موسیقی اصیل ایرانی وامدار خدمات ارزنده ایشان است زیرا وی مهم‌ترین کار را در زمینه موسیقی انجام داد و آن ایجاد پلی میان زمان قدیم و جدید بوده است.
شاگردان معروف صبا عبارتند از علی تجويدی، فرامرز پايور، حسين تهرانی، حسين ملک، حسن کسايی، غلامحسين بنان، محمد بهارلو، ابراهيم قنبری، رحمت الله بديعی، مهدی خالدی، عطاء الله خرم، همايون خرم، داريوش صفوت، لطف الله مفخم پايان و …
کارگاه مرمت موزه از ابتدای تأسیس موزه در سال 79 به عنوان محلی برای مرمت آثار هنری پیشین در نظر گرفته شد و فعالیت رسمی خود را از سال 89 در حوزه های مختلف آغاز کرد.
بخش میانی موزه امام علی تهران : مجموعه آثار هنرهای دینی، نقاشی (سنتی، قهوه خانه ای و مدرن)، گرافیک، نگارگری، نقاشی خط، خوش نویسی و هنر چاپ را در بر می‌گیرد.
آثار ارزنده اساتید پیش کسوت نقاشی قهوه خانه ای چون حسین قوللر آقاسی، محمد مدبر، عباس بلوکی فر، اسماعیل جلایر و حسن اسماعیل زاده در این بخش به معرض نمایش گذاشته شده است.
ـ بخش فوقانی موزه امام علی تهران : مجموعه آثار مفاخر هنر معاصر که به صورت دوره ای به معرض نمایش گذاشته می شود و آثار استادان امیرخانی، مرحوم دکتر جواد حمیدی، کرمعلی شیرازی، حسین خسروجردی و حمید عجمی را شامل می‌شود.