آسکاریس یک نوع کرم گرد است که باعث بیماری آسکاریازیس در انسان می‌شود. این بیماری یکی از شایع‌ترین عفونت‌های انگلی در جهان است و به‌ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری که شرایط بهداشتی ضعیف است، به طور گسترده‌ای دیده می‌شود. کرم آسکاریس در روده کوچک انسان زندگی می‌کند و می‌تواند به‌طور جدی سلامت فرد را به خطر بیندازد.در ادامه این مقاله از سایت برترین ها با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید : تاثیر ورزش بر سلامت روده ها
چرخه زندگی کرم آسکاریس
کرم آسکاریس، که به نام علمی *Ascaris lumbricoides* شناخته می‌شود، یکی از بزرگترین کرم‌های انگلی است که می‌تواند در بدن انسان به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر برسد. چرخه زندگی این کرم شامل چندین مرحله است که به‌طور خلاصه به این صورت است:
1. تخم‌گذاری: کرم ماده آسکاریس روزانه هزاران تخم در روده انسان می‌گذارد. این تخم‌ها از طریق مدفوع خارج می‌شوند و وارد خاک یا محیط می‌شوند.
2. رشد در خاک: تخم‌ها در خاک یا آب آلوده به مدفوع انسان رشد کرده و پس از چند هفته به مرحله عفونت‌زا می‌رسند.
3. ورود به بدن انسان: تخم‌های عفونت‌زا از طریق خوردن غذا یا آب آلوده وارد بدن انسان می‌شوند.
4. رشد در روده: لاروهای آسکاریس پس از ورود به روده، از طریق دیواره روده وارد جریان خون می‌شوند و به ریه‌ها می‌روند. پس از مدتی، لاروها به روده باز می‌گردند و به کرم بالغ تبدیل می‌شوند.
5. بلوغ و تخم‌گذاری: کرم بالغ در روده به تخم‌گذاری می‌پردازد و چرخه زندگی مجدداً آغاز می‌شود.
علائم و نشانه‌های آسکاریازیس
علائم آسکاریازیس ممکن است متغیر باشد و بستگی به تعداد کرم‌های موجود در بدن و مرحله عفونت دارد. برخی از افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند.
1. علائم خفیف: در موارد خفیف، افراد ممکن است دچار ناراحتی‌های گوارشی مانند دل‌درد، تهوع، استفراغ و کاهش اشتها شوند.
2. علائم شدید: در موارد شدیدتر، کرم‌های بزرگ ممکن است باعث انسداد روده شوند که منجر به درد شدید شکم، استفراغ مکرر و حتی انسداد روده می‌شود.
3. علائم ریوی: لاروهای آسکاریس که به ریه‌ها مهاجرت می‌کنند می‌توانند باعث علائمی مانند سرفه، تنگی نفس و تب شوند. این علائم معمولاً در مرحله اولیه عفونت رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید : درمان معده درد در چند دقیقه + بهترین راهکارهای خانگی و پزشکی
تشخیص آسکاریازیس
تشخیص آسکاریازیس (عفونت با کرم آسکاریس) معمولاً از طریق روش‌های زیر انجام می‌شود:
1. آزمایش مدفوع
- میکروسکوپی: اصلی‌ترین و رایج‌ترین روش تشخیص آسکاریازیس، بررسی مدفوع بیمار زیر میکروسکوپ است. در این روش، پزشک به دنبال یافتن تخم‌های آسکاریس در نمونه مدفوع است. تخم‌های آسکاریس معمولاً بیضی‌شکل هستند و دارای پوسته ضخیم و نامنظم می‌باشند.
- مشاهده کرم بالغ: در مواردی، کرم‌های بالغ آسکاریس ممکن است در مدفوع دیده شوند. این وضعیت معمولاً در مواردی که کرم‌ها در حال دفع از بدن هستند رخ می‌دهد.
2. آزمایش خون
- در برخی موارد خاص، آزمایش خون برای بررسی سطح بالای ائوزینوفیل‌ها (نوعی گلبول سفید) ممکن است انجام شود. این افزایش ممکن است نشان‌دهنده عفونت با انگل‌ها، از جمله آسکاریس، باشد. اگرچه این آزمایش به‌تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست، اما می‌تواند به عنوان یک نشانه کمکی مورد استفاده قرار گیرد.
3. تست‌های تصویربرداری
- رادیوگرافی قفسه سینه (X-ray): در صورتی که لاروهای آسکاریس به ریه‌ها مهاجرت کنند، ممکن است در عکس‌برداری از قفسه سینه ناهنجاری‌هایی مشاهده شود که به تشخیص کمک می‌کند.
- سونوگرافی، سی‌تی اسکن یا ام‌آر‌آی: در برخی موارد، این تست‌ها می‌توانند برای شناسایی کرم‌های بالغ در روده یا سایر بخش‌های بدن مانند مجاری صفراوی مورد استفاده قرار گیرند.
4. آندوسکوپی
- در موارد نادر، به‌ویژه زمانی که علائم نشان‌دهنده انسداد روده یا مشکلات گوارشی شدید باشد، پزشک ممکن است از آندوسکوپی استفاده کند. این روش به پزشک امکان می‌دهد که مستقیماً داخل روده را مشاهده کند و وجود کرم‌های آسکاریس را تأیید کند.
5. آزمایش سرولوژی
- در برخی موارد خاص، ممکن است از آزمایش‌های سرولوژی برای تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های خاص علیه آسکاریس در خون استفاده شود. این آزمایش‌ها می‌توانند نشان‌دهنده عفونت اخیر یا قبلی با آسکاریس باشند.
روش‌های درمان آسکاریازیس
درمان آسکاریازیس ساده و مؤثر است و عمدتاً از داروهای ضدانگلی استفاده می‌شود. درمان به‌موقع می‌تواند عوارض جدی این بیماری را پیشگیری کند.
1. آلبندازول: این دارو یکی از رایج‌ترین داروهای ضد انگل است که برای درمان آسکاریازیس استفاده می‌شود. معمولاً یک دوز منفرد از آلبندازول کافی است تا کرم‌های بالغ را از بین ببرد.
2. مبندازول: مبندازول نیز یکی دیگر از داروهای مؤثر در درمان آسکاریازیس است. این دارو با تداخل در جذب گلوکز توسط کرم‌ها باعث مرگ آن‌ها می‌شود. درمان با مبندازول ممکن است نیاز به تکرار دوز داشته باشد.
3. پیپرزین: این دارو به‌طور خاص برای درمان آسکاریازیس استفاده می‌شود و باعث فلج شدن کرم‌ها می‌شود، به‌طوری که بدن به‌طور طبیعی آن‌ها را دفع می‌کند.
4. ایورمکتین: ایورمکتین یکی دیگر از داروهایی است که می‌تواند برای درمان آسکاریازیس مورد استفاده قرار گیرد، به‌ویژه در موارد مقاوم به سایر داروها.
پیشگیری از آسکاریازیس
پیشگیری از آسکاریازیس به‌طور عمده بر بهبود شرایط بهداشتی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست تمرکز دارد. برخی از راهکارهای مؤثر در پیشگیری شامل موارد زیر است:
1. بهداشت فردی: شستن دست‌ها قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی از اهمیت زیادی برخوردار است. این کار می‌تواند خطر انتقال تخم‌های آسکاریس به دهان را کاهش دهد.
2. بهبود وضعیت بهداشتی: اطمینان از دسترسی به سرویس‌های بهداشتی مناسب و جلوگیری از آلودگی خاک با مدفوع انسان می‌تواند خطر انتشار بیماری را کاهش دهد.
3. مصرف آب سالم: استفاده از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی نیز در پیشگیری از آسکاریازیس اهمیت دارد.
4. مدیریت صحیح فاضلاب: دفع صحیح فاضلاب و جلوگیری از استفاده از کودهای انسانی در کشاورزی می‌تواند نقش مهمی در کاهش شیوع آسکاریازیس داشته باشد.
5. آموزش و اطلاع‌رسانی: آموزش به جامعه درباره راه‌های انتقال و پیشگیری از آسکاریازیس می‌تواند به کاهش موارد ابتلا کمک کند.
عوارض ناشی از آسکاریازیس
اگرچه آسکاریازیس به‌طور معمول با درمان‌های دارویی به‌راحتی قابل درمان است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. برخی از این عوارض شامل موارد زیر است:
1. انسداد روده: تعداد زیاد کرم‌های آسکاریس می‌تواند منجر به انسداد روده شود که یک وضعیت اضطراری پزشکی است.
2. انسداد مجرای صفراوی: کرم‌ها ممکن است به مجرای صفراوی نفوذ کنند و باعث انسداد آن شوند که می‌تواند منجر به یرقان و عفونت‌های شدید کبدی شود.
3. عفونت‌های ثانویه: عفونت‌های باکتریایی می‌توانند در محل‌های آسیب‌دیده توسط کرم‌ها ایجاد شوند، به‌ویژه در ریه‌ها و دستگاه گوارش.
بیشتر بخوانید : علل، علائم، تشخیص و درمان ورم معده
نتیجه‌گیری
آسکاریازیس یک بیماری شایع و جدی است که به‌ویژه در مناطق با شرایط بهداشتی ضعیف به‌طور گسترده‌ای مشاهده می‌شود. با وجود اینکه درمان این بیماری ساده و مؤثر است، پیشگیری از آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. بهبود شرایط بهداشتی، آموزش جامعه و دسترسی به خدمات بهداشتی می‌تواند نقش مهمی در کاهش موارد ابتلا به آسکاریازیس ایفا کند. در نهایت، آگاهی و اقدام به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی این بیماری جلوگیری کند.