زانو یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن است که وظیفه تحمل وزن و انجام حرکات اساسی را بر عهده دارد. با توجه به این نقش حیاتی، زانو ممکن است در طول زمان دچار آسیب یا فرسایش شود. مشکلات زانو می‌توانند ناشی از عواملی همچون تصادف، فعالیت‌های ورزشی، یا شرایط مزمن مانند آرتروز باشند. وقتی آسیب‌های زانو با درمان‌های غیرجراحی بهبود پیدا نکنند یا درد و محدودیت حرکتی شدید ایجاد شود، ممکن است جراحی به‌عنوان یک راه‌حل نهایی توصیه شود. در این مقاله به بررسی شرایطی که نیاز به جراحی مفصل زانو دارد و انواع جراحی‌های متداول می‌پردازیم.
دلایل رایج مشکلات زانو
مشکلات زانو می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که برخی از آن‌ها به مرور زمان و برخی دیگر به دلیل آسیب‌های ناگهانی رخ می‌دهند. در زیر به برخی از دلایل شایع آسیب‌های زانو اشاره می‌کنیم:
• آرتروز: یکی از دلایل اصلی مشکلات زانو، آرتروز است که به تخریب غضروف مفصل زانو منجر می‌شود. آرتروز می‌تواند به درد و التهاب مزمن منجر شود که در برخی موارد تنها با جراحی قابل بهبود است.
• آسیب‌های ورزشی: فعالیت‌های ورزشی به‌ویژه ورزش‌های پرتحرک مانند فوتبال، بسکتبال و دویدن می‌توانند منجر به آسیب‌های جدی زانو مانند پارگی رباط‌ها یا مینیسک شوند.
• تصادفات و ضربه‌های ناگهانی: تصادفات رانندگی یا سقوط می‌توانند باعث شکستگی استخوان‌ها یا آسیب به مفصل زانو شوند که در برخی موارد جراحی ضروری است.
• التهاب مزمن: برخی افراد ممکن است به دلیل شرایط التهابی مانند روماتیسم مفصلی دچار آسیب‌های زانو شوند که این آسیب‌ها می‌توانند به تخریب مفصل زانو و نیاز به جراحی منجر شوند.
چه زمانی جراحی زانو لازم است؟
جراحی زانو معمولاً به‌عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود و زمانی توصیه می‌شود که روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروها و تزریق‌های مختلف نتوانند مشکلات زانو را بهبود بخشند. در زیر به برخی از شرایطی که نیاز به جراحی زانو دارند، اشاره شده است:
• درد مزمن و شدید: اگر درد زانو به حدی باشد که انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، ایستادن یا حتی نشستن را مشکل کند و روش‌های درمانی غیرجراحی تاثیری نداشته باشند، جراحی ممکن است لازم باشد.
• محدودیت حرکتی شدید: زمانی که زانو به‌دلیل آسیب‌دیدگی یا شرایط مزمن دچار سفتی و محدودیت حرکتی شود و فرد نتواند حرکات پایه‌ای مانند خم و راست کردن زانو را انجام دهد، جراحی می‌تواند راه‌حل موثری باشد.
• عدم بهبود با درمان‌های غیرجراحی: اگر پس از چندین ماه درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضدالتهاب یا تزریق‌های داخل مفصلی همچنان مشکلات زانو ادامه یابد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
• پارگی رباط یا مینیسک: پارگی رباط‌های مهم زانو مانند رباط صلیبی قدامی (ACL) یا پارگی مینیسک‌ها از جمله آسیب‌های شایعی هستند که اغلب نیاز به جراحی دارند، به‌ویژه در افرادی که به فعالیت‌های ورزشی یا فیزیکی مشغول هستند.
• فرسایش شدید غضروف: در برخی از موارد، غضروف زانو به‌صورت کامل فرسایش می‌یابد و استخوان‌ها بدون پوشش غضروفی به یکدیگر سابیده می‌شوند. این وضعیت که معمولاً در افراد مسن رخ می‌دهد، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو داشته باشد.
انواع جراحی‌های مفصل زانو
بسته به نوع آسیب و شدت آن، چندین نوع جراحی برای درمان مشکلات زانو وجود دارد. در زیر به برخی از روش‌های رایج جراحی زانو اشاره می‌کنیم:
• آرتروسکوپی زانو: این روش یک جراحی کم‌تهاجمی است که از طریق چند برش کوچک و با استفاده از یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ انجام می‌شود. آرتروسکوپی معمولاً برای درمان پارگی‌های کوچک، برداشت قطعات استخوان یا غضروف آسیب‌دیده، و درمان التهابات زانو به کار می‌رود.
• بازسازی رباط: در مواردی که رباط زانو دچار پارگی شده باشد، به‌ویژه رباط صلیبی قدامی، جراحی بازسازی رباط انجام می‌شود. در این روش، رباط پاره‌شده با استفاده از بافت‌های مصنوعی یا رباط‌های دیگر بازسازی می‌شود.
• تعویض جزئی یا کامل مفصل زانو: در موارد شدیدتر که مفصل زانو به‌طور کامل فرسوده شده است، ممکن است نیاز به تعویض مفصل زانو باشد. در تعویض جزئی مفصل، فقط بخش‌های آسیب‌دیده جایگزین می‌شوند، در حالی که در تعویض کامل، کل مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود.
مزایا و معایب جراحی زانو
هر جراحی مزایا و معایب خاص خود را دارد و جراحی زانو نیز از این قاعده مستثنی نیست. در زیر به برخی از مزایا و معایب جراحی زانو اشاره می‌کنیم:
مزایا:
• کاهش درد: جراحی زانو معمولاً باعث کاهش یا از بین رفتن درد مزمن زانو می‌شود و به فرد این امکان را می‌دهد که به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.
• بهبود عملکرد حرکتی: جراحی زانو می‌تواند توانایی فرد در حرکت دادن زانو را بهبود بخشد و محدودیت‌های حرکتی را کاهش دهد.
• نتایج بلندمدت: بسیاری از روش‌های جراحی زانو به‌ویژه تعویض مفصل زانو، نتایج طولانی‌مدتی دارند و می‌توانند تا 20 سال یا بیشتر دوام بیاورند.
معایب:
• دوره بهبودی طولانی: جراحی زانو نیاز به دوره بهبودی دارد که ممکن است چندین هفته تا چند ماه طول بکشد و فرد باید طی این مدت از فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی مناسب استفاده کند.
• خطرات جراحی: هر جراحی دارای خطرات احتمالی است، از جمله عفونت، لخته شدن خون، یا مشکلات مربوط به بیهوشی.
5. چگونه از نیاز به جراحی زانو جلوگیری کنیم؟
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. برای جلوگیری از آسیب‌های زانو و کاهش احتمال نیاز به جراحی، می‌توان از چند راهکار ساده استفاده کرد:
• ورزش منظم و تقویت عضلات: تقویت عضلات اطراف زانو مانند عضلات چهارسر و همسترینگ می‌تواند به تثبیت مفصل زانو کمک کند و خطر آسیب‌دیدگی را کاهش دهد.
• حفظ وزن مناسب: اضافه وزن می‌تواند فشار زیادی بر روی مفصل زانو وارد کند و فرسایش آن را تسریع کند. حفظ وزن مناسب به جلوگیری از آرتروز و آسیب‌های زانو کمک می‌کند.
• پرهیز از حرکات ناگهانی و پرخطر: فعالیت‌هایی که شامل حرکات ناگهانی، پرش یا تغییر جهت سریع هستند، می‌توانند باعث آسیب به زانو شوند. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، انجام حرکات ورزشی با دقت و استفاده از تجهیزات مناسب ضروری است.
نتیجه‌گیری
جراحی مفصل زانو زمانی لازم است که درد و محدودیت‌های حرکتی به حدی شدید شوند که درمان‌های غیرجراحی قادر به بهبود آن‌ها نباشند. از جراحی‌های کم‌تهاجمی مانند آرتروسکوپی گرفته تا تعویض کامل مفصل زانو، هرکدام می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش درد کمک کنند. در نهایت، مهم است که با مشورت با یک پزشک متخصص مانند دکتر علی نعمتی، جراح و متخصص استخوان و مفاصل، بهترین راهکار درمانی برای مشکلات زانوی خود را انتخاب کنید.
سعادت آباد ، خیابان سرو شرقی ، کوچه مجد ، بالاتر از درمانگاه سعادت آباد ، روبروی کوچه نامی ، پلاک ۱۲
وبسایت: dralinemati.com