کارت بازرگانی چیست؟ با شنیدن نام کارت بازرگانی در ابتدا، می‌توان فهمید که این کارت، در واقع مربوط به امور بازرگانی و تجارت است. بازرگان به شخصی اطلاق می‌شود که شغل اصلی وی امور تجارتی از انواع مختلف مانند صادرات و وارداتِ کالا و اموری از این قبیل است. اما دانستن این نکته ضروری است که بر اساس قانون هر شخصی که تمایل به این قبیل امور تجاری و بازرگانی دارد، نمی‌تواند بدون داشتن مجوزی که به آن «کارت بازرگانی» می‌گویند، اقدام به تجارتِ عمده نماید. دارنده‌ی این کارت می‌تواند هر شخص حقیقی یا حقوقی باشد (شخص حقیقی مانند افراد عادی جامعه و اشخاص حقوقی از قبیل شرکت‌ها هستند). منظور از امور تجاری که با این کارت انجام می‌شود، اموری از قبیل ثبت و سفارش کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق‌العمل کاری (امور مشابه دلالی) در گمرک و صادرات کالاهای مجاز است. صدور این کارت شرایط و محدودیت‌هایی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
مرجع صدور این کارت برای داوطلبانی که بخواهند از این امتیاز بهره‌مند شوند، شعب اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران در تهران و شهرستان‌هاست که در حال حاضر برخی شرکت‌های مختلف این امر را به عنوان نماینده برای اشخاص می‌توانند انجام بدهند. در مورد اشخاصِ حقوقی از قبیل شرکت‌های مختلف، صدور این کارت منوط به آن است که بازرگانان، مؤسسه یا شرکت خود را در دفتر ثبت تجارتی ثبت کنند (یعنی به‌صورت شرکت‌های ثبت شده نزد مرجع ثبت شرکت‌ها، به فعالیت بپردازند). همچنین این کارت برای شاغلین اداره‌جات دولتی که به‌صورت تمام‌وقت مشغول به کار باشند صادر نمی‌شود.
حداقل مدرک تحصیلی برای اخذ این کارت دیپلم و حداقل سن ۲۴ سال است. دارنده‌ی این کارت می‌تواند انصراف خود را از داشتن آن به اتاق بازرگانی و تعاون (همان مرجع صدور) اطلاع بدهد. همچنین برای هر شرکت و شخص حقیقی، تنها یک کارت صادر می‌شود.
مزایای کارت بازرگانی
- دارنده‌ی این کارت اگر شخص حقیقی باشد، به عنوان تاجر شناخته می‌شود، مزیت این مسئله در این است که تجار دارای امتیازات خاص و ویژه‌ای به نسبت افراد عادی هستند که صاحبِ کارت بازرگانی نیز از آنها بهره‌مند خواهد شد.
- برای افرادِ دارای این کارت که به دلیل تجارت مجبور به سفرهای متعدد هستند، ویزای تجاری صادر می‌شود (که البته با توجه به قوانین هر کشوری این مسئله متفاوت خواهد بود).
- سومین مزیتِ داشتن کارت بازرگانی برای صاحب آن، امکان عضویت وی در اتاق‌های بازرگانی است.
- چهارمین و یکی از جالب‌ترین مزایای خاصِ کارت بازرگانی، این است که امکان ثبتِ نام و علائم تجاری غیرفارسی (لاتین) را به صورت استثنا به دارنده‌ی آن می‌دهد.
- پنجمین مزیتی که می‌توان برای این کارت نام برد، امکان واردات کالا از مناطق آزاد کشور به داخل مرزهای کشور است.
در رابطه با ماهیت و چگونگی کارت بازرگانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: این کارت با مدت اعتبار یک الی پنج سال برای دارنده‌ی آن صادر می‌شود، و قابل تمدید نیز هست و در صورت تأیید توسط وزارت بازرگانی، معتبر است.
همچنین صدور این کارت برای بازرگانان و شرکت‌های خارجی منوط به معامله‌ی متقابل است، یعنی در صورتی به بازرگانان خارجی کارت بازرگانی در ایران داده می‌شود که در کشور آنها نیز به بازرگانان ایرانی اجازه‌ی فعالیت بازرگانی به‌صورت متقابل داده شود.
نکته‌ی بعدی که دانستن آن ضروری به نظر می‌رسد، امکان ابطال این کارت است. درست است که این کارت برای دارنده‌ی آن به‌صورت مدت‌دار صادر می‌شود ولی مانند هر مجوز دیگری تحت شرایطی قابل ابطال است. به‌طور مثال اگر دارنده‌ی این کارت فاقد یکی از شرایط چندگانه برای صدور این کارت باشد یا بعدا آن شرایط را از دست بدهد، کارت باطل خواهد شد. حال اگر دارنده‌ی این کارت مرتکب قاچاق بشود طبق ماده‌ی ۳۰ قانون گمرک ایران، در صورت احراز اینکه فرد مرتکب این جرم شده است، از عضویت به‌صورت دائم یا موقت در اتاق بازرگانی محروم شده و کارت او نیز ابطال می‌شود.
همچنین برای اشخاصی که به علت ارتکاب جرم، به حکم مقامات قضایی از تمام یا برخی حقوق اجتماعی محروم می‌شوند (اگر محرومیتِ مصرحِ وی در این زمینه باشد) به‌طور کلی کارت بازرگانی صادر نمی‌شود. همچنین برای افراد ورشکسته که هنوز وضعیت تصفیه‌ی حساب‌های آنها مشخص نیست، نیز کارت بازرگانی صادر نخواهد شد.
انواع کارت بازرگانی
- کارت تجاری، که نوع غالب آن است و برای ثبت و سفارش و ترخیص کالا و صادرات و واردات کالا استفاده می‌شود.
- کارت خدماتی، که صرفا برای اشخاص حقوقی که مجوز سرمایه‌گذاری با زمینه‌ی فعالیت خدماتی دارند صادر می‌شود.
- کارت موردی، که برای اشخاص حقیقی و حقوقی که برای یک بار خواهان ترخیص کالای خود باشند صادر می‌شود.
- کارت تولیدی و صنعتی، که برای اشخاص حقوقی که دارای مجوز سرمایه‌گذاری با زمینه‌ی فعالیت تولیدی هستند صادر می‌شود (به این منظور که تجهیزات کارگاهی و مواد اولیه‌ی مورد نیاز برای تولیدات خود را وارد و سپس اقدام به تولید نمایند)
نکته‌ی آخر اینکه، صرف داشتن کارت بازرگانی به آن معنا نیست که دارنده‌ی آن می‌تواند تاجر موفقی باشد یا با مشکلات تجاری برخوردی نداشته باشد بلکه بعضا تجار موفقی هستند که حتی با وجود داشتن سابقه‌ی فعالیت طولانی به تازگی به دنبال اخذ این کارت هستند. همچنین برخلاف تصور عام و مشاوره‌های خالی از تخصص، داشتن تحصیلات در زمینه‌ی مدیریت بازرگانی، شرط اخذ این کارت یا حتی موفقیت در تجارت نیست.