رشد و تکامل کودکان یکی از مهمترین مراحل زندگی آنهاست؛ مراحلی که در آن مهارتهای حرکتی، گفتاری، شناختی و اجتماعی شکل میگیرد. هر کودک سرعت و مسیر رشد خودش را دارد، اما گاهی برخی تأخیرها و تفاوتها ممکن است نشانهی یک اختلال رشدی ـ تکاملی باشند. آگاهی والدین از این علائم و مراجعهی بهموقع به متخصص، میتواند نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات جدیتر ایفا کند. این مطلب با هدف آشنایی مخاطبان با مفهوم اختلالات رشدی کودکان، روشهای شناسایی و مسیر درمان تهیه شده است.
اختلال رشدی چیست؟
اختلالات رشدی به گروهی از مشکلات گفته میشود که روی روند طبیعی رشد کودک تأثیر میگذارند. این اختلالها میتوانند در یک یا چند بخش از تکامل کودک مانند حرکت، صحبتکردن، یادگیری، ارتباط، رفتار یا مهارتهای شناختی دیده شوند.
برخی کودکان فقط تأخیر مختصر دارند و با چند ماه کار درمانی به مسیر طبیعی برمیگردند. اما برخی دیگر دچار اختلال رشدی پایدار هستند و نیازمند ارزیابی تخصصی و برنامه درمانی منظماند.
معمولاً نخستین نشانهها در سالهای اولیه زندگی بروز میکند؛ برای مثال دیر شروعکردن راهرفتن، مشکل در گفتار، ناتوانی در ارتباط چشمی، حساسیتهای غیرعادی یا رفتارهای تکراری.
روشهای شناسایی اختلال رشد در کودکان
تشخیص زودهنگام، مهمترین عامل موفقیت در درمان اختلالات رشدی است. متخصصان با بررسی تاریخچه رشد کودک و ارزیابی مهارتهای مختلف، وضعیت او را تحلیل میکنند. برخی از روشهای رایج شامل موارد زیر است:
- ارزیابی تکاملی
در این ارزیابی، تواناییهای کودک در حوزههایی مانند حرکت، گفتار، حل مسئله، مهارتهای اجتماعی و شناختی سنجیده میشود. تأخیر در هر مرحله میتواند نشانهای برای بررسی بیشتر باشد.
- مصاحبه با والدین
اطلاعات والدین درباره رفتارها، واکنشها و روند رشد کودک نقش کلیدی در تشخیص دارد. پزشک معمولاً درباره milestones رشدی سوالاتی مطرح میکند.
- آزمایشهای تخصصی
در صورت نیاز، تستهای تکمیلی مانند ارزیابی شنوایی، بینایی، نورولوژیک یا تستهای شناختی انجام میشود تا تصویر دقیقتری از وضعیت کودک به دست آید.
- مشاهده بالینی
متخصص، رفتار، مهارتهای ارتباطی و تعامل کودک را در محیط کلینیک بررسی میکند؛ بهخصوص در مواردی که شک به اوتیسم یا اختلالات رفتاری وجود دارد.
درمان اختلال رشد در کودکان چگونه است؟
درمان بر اساس نوع اختلال، شدت علائم و سن کودک طراحی میشود. هیچ نسخه واحدی برای همه کودکان وجود ندارد و هر کودک به برنامهای اختصاصی نیاز دارد. روشهای درمانی شامل موارد زیر است:
- کاردرمانی
برای تقویت مهارتهای حرکتی، هماهنگی، مهارتهای روزمره و حرکات ظریف کمککننده است.
- گفتاردرمانی
برای کودکانی که مشکل گفتار، زبان یا ارتباط دارند، شدیداً توصیه میشود.
- رفتاردرمانی
در کودکانی که رفتارهای غیرعادی، تکراری یا مشکلات ارتباطی دارند (مثل اوتیسم)، رفتاردرمانی و روشهای مبتنی بر تحلیل رفتار کاربردی مؤثر است.
- فیزیوتراپی
برای کودکانی که ضعف عضلانی، مشکلات حرکتی یا ناهماهنگی دارند، فیزیوتراپی جزء درمانهای اصلی است.
- درمان دارویی
در برخی اختلالات خاص مانند ADHD یا مشکلات عصبی، متخصصان اعصاب و روان کودکان مکمل دارویی را تجویز میکنند.
درمان اختلال رشد در مرکز جامع توانبخشی پزشکی شفا گستر نوآور
مرکز شفا گستر نوآور یکی از معدود مجموعههای تخصصی است که درمان اختلالات رشدی کودکان را بهصورت چندتخصصی و هماهنگ ارائه میدهد. این مرکز به دلیل برخورداری از کلینیکهای مختلف مرتبط با رشد و تکامل، یک گزینه مناسب برای درمان کامل و اصولی است.
وجود «کلینیک اختلالات حرکتی و رشدی ـ تکاملی» در کنار کلینیکهای اعصاب و روان، طب فیزیکی و توانبخشی، توانبخشی کودکان استثنایی و کلینیک حافظه و شناخت، باعث میشود کودک فقط یک مسیر درمانی پراکنده نداشته باشد؛ بلکه تحت نظارت تیمهای تخصصی مختلف قرار بگیرد.
مزیت دیگر شفا گستر، دسترسی همزمان به متخصصان مغز و اعصاب، روانپزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارزیابیهای تخصصی است. این ساختار یکپارچه به والدین کمک میکند ارزیابی و درمان فرزندشان در یک مجموعه کامل و منظم انجام شود و نتایج درمانی سریعتر و دقیقتر حاصل شود.
همچنین وجود کلینیک درد، ستون فقرات و کلینیک زخم در این مجموعه نشاندهنده گستردگی خدمات پزشکی و توانبخشی است که امکان مدیریت بهتر شرایط جسمی و حرکتی کودک را فراهم میکند.
نتیجهگیری
اختلالات رشدی کودکان موضوعی مهم و قابل مدیریت است؛ به شرط آنکه والدین نشانهها را بشناسند و برای ارزیابی زودهنگام اقدام کنند. تشخیص دقیق و برنامه درمانی منظم میتواند بسیاری از مشکلات را کاهش دهد و آینده بهتری برای کودک بسازد.
مرکز جامع توانبخشی پزشکی شفا گستر نوآور با داشتن مجموعهای کامل از کلینیکهای مرتبط با رشد و تکامل و حضور متخصصان حوزههای مختلف، یکی از بهترین انتخابها برای درمان اختلال رشد کودکان است. این مرکز امکان ارزیابی جامع و درمان هماهنگ را در یک محیط تخصصی و مطمئن فراهم میکند.
آدرس: تهران، سیدخندان، محله دبستان، خیابان یوسف کابلی (دبستان)، خیابان مصطفی همدانی، پلاک ۴۶
وبسایت : shafa-rc.com