نکته مهم درباره خود کنترلی ادرار کودکان آن است که روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن در کودکان مختلف، متفاوت است.
البته نگه داشتن ادرار در کودکانی با مثانه سالم که از نظر مغز و نخاع طبیعی باشند، معمولا حدود دو سالگی اتفاق می افتد، یعنی معمولا کودکان دو ساله قادرند طی روز ادرارشان را کنترل کنند، اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند و در مقطع چهار تا پنج سالگی، مراکز عصبی مغزشان این توانایی را به دست می آورد تا انقباضات مثانه را در خواب نیز کنترل کند.
با این حال بسیاری از والدین نسبت به شب اداری کودکانشان در سنین بالاتر احساس نگرانی می کنند و می خواهند بدانند این شرایط موقتی است یا مربوط به بیماری جدی دیگری است.
ابوعلی سینا در کتاب قانون خود می‌گوید:
«ادرار کردن در بستر، اغلب به دلیل خواب عمیق است. وقتی که ادرار شروع به جریان می‌کند، طبیعت درونی و خواست مخفی سبب می‌شود که پیش از بیدار شدن کودک ادرار خارج شود.
هنگامی که کودک قوی‌تر و تنومندتر می‌شود، خوابش سبک‌تر و شب ادراری اش متوقف می‌شود».
برخی از علل شب ادراری عبارتند از:
- ناپایداری مثانه
- تأخیر در تکامل مغزی
- ارثی
- خواب سنگین
- اختلالات روانی
- علل عضوی
واقعیت های علمی نشان داده است کودکانی که خوابشان بسیار سنگین است، شب ادراری پیدا می کنند
شب ادراری بیماری است یا نشانه؟
شب ادراری در کودکان یک نشانه است و لزوما یک بیماری محسوب نمی شود. شب ادراری ممکن است جزئی از روند تکامل مثانه باشد که در سه تا پنج سالگی اتفاق می افتد و یا ممکن است نشان دهنده بیماری های خطرناک دستگاه ادراری یا مغزی ـ نخاعی باشد.
شب ادراری ارثی
بررسی ها نشان داده است اگر یکی از والدین در کودکی مبتلا به شب ادراری بوده باشد، به احتمال 30 درصد و اگر هر دو والد، شب ادراری را تجربه کرده باشند به احتمال 70 درصد، فرزندشان به این عارضه مبتلا خواهد شد. در چنین شرایطی علت ابتلای کودک به شب ادراری، سرشتی محسوب می شود.
آنچه در کودکان مبتلا به شب ادراری سرشتی اهمیت دارد این است که ابتدا باید بررسی شوند که عفونت ادراری نداشته باشند، چراکه شایع ترین علت اختلال رشد در بچه ها، عفونت های ادراری است که شناخته نمی شود. به بیان دیگر، شب ادراری علامتی از بیماری های کلیوی و سیستم ادراری است.
پس این مساله ابتدا باید از سوی والدین مورد بررسی قرار بگیرد. ولی شب اداری بویژه از نوع سرشتی در کودکی که اختلال رشد، کم خونی و ضعف ندارد خوش خیم تلقی می شود و پس از مدتی خود به خود برطرف می شود.
شب ادراری در کودکانی که فقط شب ها خود را خیس می کنند و طی روز با این مشکل روبه رو نیستند و علائمی از اختلال رشد را نیز بروز نمی دهند، خوش خیم محسوب می شوند، پس والدین نسبت به این نوع شب ادراری که با علامت های دیگری همراه نیست، نباید نگران و در پی درمان پزشکی خاصی باشند، چراکه رفع این مشکل با برخورد صبورانه و به دور از تنش بتدریج ممکن است.
البته ناگفته نماند گاهی شب ادراری ناشی از مشکلات احساسی و عاطفی در کودک است و گاهی حتی در کودکانی که استفاده از دستشویی را بدرستی آموخته اند نیز به دلیل بروز مشکلات عاطفی بروز می کند.
خواب سنگین ها، شب ادراری دارند
شاید ابتدا باورش منطقی به نظر نرسد، ولی واقعیت های علمی نشان داده است کودکانی که به نوعی اختلال خواب مبتلا هستند، یعنی خوابشان بسیار سنگین است، شب ادراری پیدا می کنند.
این دسته از کودکان با سر و صدای زیاد هم از خواب بلند نمی شوند و اگر پیش از خواب، مایعات زیادی بنوشند قادر نخواهند بود برای ادرار کردن از خواب بلند شوند و به این دلیل خود را در خواب، خیس می کنند.
از سوی دیگر بررسی ها نشان داده است که بیش فعالی نیز می تواند در بروز شب ادراری موثر باشد که این موارد به بررسی و درمان های روانپزشکی نیاز دارد.
شب ادراری های خطرناک
فراموش نکنید شب ادراری به عنوان یک عارضه اولیه، خوش خیم محسوب می شود، اما در صورتی که به عنوان یک عارضه ثانویه مطرح باشد، به بررسی دقیق پزشکی نیاز دارد.
در واقع، در نوع اولیه این عارضه، شب ادراری کودکان تا پنج سالگی طبیعی تلقی می شود و تداوم آن پس از این سن نیاز به درمان دارد.
والدین باید به نوع ثانویه شب ادراری بیش از نوع اولیه آن توجه داشته باشند.
کودکانی که در گذشته شب ادراری داشته اند و این عارضه در آنها رفع شده و پس از مدتی دوباره مبتلا به این مشکل می شوند، باید از نظر ابتلا به تومورهای مغزی و ضایعات مغزی و نخاعی مورد بررسی قرار بگیرند.
حتی گاهی صرع و تشنج ابتدا خود را با بی اختیاری ادرار و شب ادراری بروز می دهد. پس شب ادراری ثانویه ممکن است خبر از بیماری های خطرناک و جدی مغزی نخاعی بدهد.