بوتاکس یک پروتئین نوروتوکسیک است که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می شود و کاربردهای مختلفی در پزشکی پیدا کرده است که یکی از موارد آن درمان چین و چروک های صورت می باشد. این پروتئین بسیار به گرما حساس است و از زمان تولید تا مصرف می بایست در درجه حرارت پيشنهادي توليدكننده نگهداری شود.از آنجايي كه پروسه تخليص و خشك كردن توكسين توسط سازندگان متفاوت است اين فرايند در كنار نوع اكسپيان هاي بكار رفته در محصول نهايي ،تأثير بسزايي در پايداري محصول در دماهاي مختلف دارد،تا جايي كه توكسين هاي با پايداري ٣-٤ سال در دماي محيط هم به بازار عرضه شده.
دماي نگهداري برندهای مختلف از شرکت های متفاوت كمي متفاوت است مثلا ديسپورت ٢-٨ درجه سانتي گراد و مصپورت ٤-١٠ درجه سانتي گراد ميباشد، که دارای قیمت و کیفیت های متفاوتی می باشند.
اگر بوتاكس خارج از اين بازه دمايی نگهداري شد چيكار كنيم؟
اگر بوتاكس را خارج از اين بازه دمايي نگداري كنيم پروتئين ها تغيير شكل داده و ممكنه اثربخشي آن را تحت الشعاع قرار بده ،تنها نكته حائز اهمين اين است كه به هيچ عنوان بوتاكس را بعد از آماده سازي فريز نكنيد. نگهداریبوتاكس قبل از آماده سازي داخل فريزر تنها ممكن است اثر بخشي را كمتر كند عارضه اي ايجاد نخواهد كرد.
برندهاي مختلف بوتاكس؟
Botox كمپاني آلرگان اولين توليد كننده اين محصول وبوده و آمريكايي ميباشد،دیسپورت يكي از بهترین مارکهاي بوتاکس در ایران است ، محصول شرکت انگلیسی آیسپن است و زئومین ساخت شرکت Merz آلمان ، نورونوکس ساخت کره می باشد. مارک هایی مانند کنیتوکس ، لینوریز ،ریلایف ، درماتوکس چینی هستند ولی به نام بوتاکس کانادایی مشهور شده اند.
كاربردهاي بوتاكس
بوتاکس به طور عمده برای درمان موقت چروک های قسمت فوقانی صورت و پیشانی مورد استفاده قرار می گیرد. با این وجود کاربرد های بوتاکس در سالیان اخیر گسترش بیشتری پیدا کرده و برای درمان خطوط اطراف لب ، لبخند لثه ای ، خطوط ماریونت و بالا بردن نوک بینی و خطوط خرگوش در بینی مورد استفاده قرار می گیرد. Botox پیشانی و ابرو برای درمان خطوط افقی پیشانی ، خطوط اخم و اطراف چشم که به خطوط پنجه کلاغی مشهور است مورد استفاده قرار می گیرد. این خطوط بر اثر هیجانات مختلفی از قبیل خشم ، تعجب و خنده ایجاد می شوند و در نتیجه اشعه ماوراء بنفش عمیق تر و ماندگارتر می شوند.
آیا بوتاکس ضرر دارد؟
این دارو توسط FDA مورد تایید قرار گرفته است و در صورتیکه در نقاط مناسب تزریق شود و ملاحظات بعد از تزریق رعایت شود عارضه خاصی نخواهد داشت. مقدار تزریق این دارو بسیار ناچیز است و احتمال جابه جا شدن آن و رفتن به نقاط دور دست تقریبا وجود ندارد
هزینه تزریق بوتاکس چقدر است؟
در کلینیک های زیبایی بر اساس برند بوتاکس و موضع تزریق بوتاکس قیمت تزریق بوتاکس متفاوت می باشد. بعنوان مثال تزریق دیسپورت که یک برند انگلیسی و با کیفیت است بالاترین قیمت را دارد. بوتاکس نورونوکس که کره ای است قیمت متوسطی داشته و کنیتوکس که چینی است ارزان ترین قیمت را دارد.
آیا در زمان بارداری یا شیردهی می توان بوتاکس تزریق کرد؟
بر اساس توصیه شرکت آلرگان که تولید کننده Botox در آمریکا می باشد مشخص نیست که این دارو وارد شیر مادر می شود یا نه ولی از آنجا که بسیاری از داروها وارد شیر مادر می شوند بهتر است جانب احتیاط رعایت شود و در زمان شیر دهی تزریق نشده و تزریق آن به تعویق افتد. در مورد تزریق Botox در زمان بارداری قاطعیت بیشتری وجود دارد و پاسخ متخصصین امر به این سوال منفی است و در صورت شک به بارداری انجام تست بارداری قبل از تزریق توصیه می شود. با این وجود اگر بطور اتفاقی تزریق شده باشد و بعدا معلوم شود که فرد باردار بوده است لزوما مفهوم آن تاثیر شدید بر روی جنین نخواهد بود چراکه این موضوع برای تعدادی از بیماران رخ داده و عوارض جانبی خاصی گزارش نشده است.
فرق ديسپورت با بوتاكس چيست؟
دیسپورت برند اروپایی بوتاکس است و تفاوت های قابل توجهی با بوتاکس که توسط شرکت آمریکایی آلرگان تولید می شود دارد. ماده اصلی دیسپورت مثل بوتاکس سم باکتری کلستریدیم بوتولینوم نوع آ می باشد . ویال های دیسپورت به شکل پودر تولید می شوند و بر خلاف بوتاکس که در حرارت زیر صفر نگهداری می شوند می بایست در درجه حرارت 2 تا 8 درجه سانتی گراد نگهداری و جا به جا شوند. ویال های دیسپورت به شکل 300 و 500 واحدی موجود می باشند در حالیکه بو تاکس به شکل 50 و 100 واحدی می باشند. تهیه این ویال از مراکز معتبر برای رعایت زنجیره سرما و جلوگیری از تخریب ملکول های حساس آن ضروری است. از آنجا که در تهیه دیسپورت از لاکتوز استفاده می شود افرادی که آلرژی به شیر دارند نباید از این محصول استفاده کنند. تکنیک تزریق در بوتاکس و دیسپورت شبیه هم می باشد با این تفاوت که نسبت تزریق آن دو و نیم تا سه برابر بوتاکس می باشد. بعبارت دیگر اگر در یک نقطه احتیاج به تزریق 5 واحد بوتاکس وجود داشته باشد معادل دیسپورت برای تزریق در این نقطه 12.5 تا 15 واحد می باشد . قیمت دیسپورت به ازاء هر واحد حدود یک سوم بوتاکس شرکت آلرگان می باشد ولی از آنجا که مصرف دیسپورت سه برابر بیشتر از بوتاکس می باشد قیمت تمام شده بوتاكس و ديسپورت تقریبا برابر می باشد.
تفاوت دیگر بین بوتاکس و دیسپورت در زمان شروع اثر آن ها می باشد. بطور معمول زمان تاثیر بوتاکس 48 ساعت بعد از تزریق می باشد و بعد از دو هفته به حداکثر می رسد در حالیکه شروع اثر دیسپورت 24 ساعت بعد از تزریق شروع شده و بعد از دو هفته به حداکثر می رسد. بعبارت دیگر شروع تاثیر دیسپورت سریع تر ازBotox است و ماندگاری آن از بوتاکس بیشتر است و آخرین تفاوت در میزان درد حین تزریق و بعد از آن است که در تزریق دیسپورت بسیار کمتر از Botox احساس می شود و قابل تحمل تر می باشد.
روش تزریق بوتاکس چگونه است؟
خانم ها تمایل به داشتن ابروی کمانی دارند و بعلاوه بالا رفتن انتهای ابرو و کمانی شدن قوس ابرو به جوانتر شدن و زیبا شدن چهره کمک زیادی می کند از طرف دیگر آقایان تمایل به داشتن ابروی صاف دارند بنابراین تکنیک تزریق در خانم ها و آقایان کمی متفاوت است. در صورت های دراز و باریک ابروی صاف جذاب تر است و این صاف بودن ابرو مانع از دراز تر نشان دادن صورت می شود. برعکس در صورت های بیضی و گرد یک قوس ملایم صورت را جذاب تر می کند. . بدلیل حجیم بودن عضلات در آقایان دوز بوتاکس کمی بیشتر از خانم ها است و بعلاوه روش تزریق مستطیلی برای آقایان استفاده می شود که در اینحالت ابرو خیلی بالا نمی رود و قوس ابرو زیاد نمی شود استفاده از کمپرس یخ ۳۰ ثانیه قبل از تزریق به بی حس شدن موضع و بی دردی در ناحیه تزریق کمک زیادی می کند. علامت گذاری و رعایت تقارن در نقاط و استفاده از خط کش به دقت کار و نتیجه مطلوب تر کمک می نماید.
عوارض بوتاکس چیست؟
انتشار محلول تزریق شده و انتقال آن به حدقه چشم و تاثیر نامطلوب بر روی عضلات چشم از مهمترین عوارض بوتاکس است که برای پیشگیری از آن توصیه می شود 4-3 ساعت بعد از تزریق حالت خوابیده و دراز کش انجام نشود، در غیر این صورت ممکن است عوارض چشمی از قبیل افتادگی پلک و دو بینی ایجاد شود. تکنیک صحیح تزریق ، دوزاژ مناسب و مراقبت های بعد از درمان از ایجاد این عوارض جلوگیری می کند. هر چند که افتادگی پلک بدون درمان بطور کامل ظرف 2 تا 4 هفته بر طرف می شود ، ولی نگرانی و استرس و ظاهر نامطلوب بیمار ایجاب می کند که سریعا درمان شروع شود. در پلک فوقانی دو عضله عملکرد بالا بردن پلک را انجام می دهند اول عضله بالا برنده پلک فوقانی که مخطط و ارادی است و دوم عضله مولر که تحت تاثیر سیستم سمپاتیک و غیر ارادی است. خوشبختانه عضله مولر تحت تاثیر بوتاکس قرار نمی گیرد و با تقویت این عضله با استفاده از داروهای تقویت کننده سیستم سمپاتیک، پلک حدود 3 میلی متر به طرف بالا جا به جا شده و افتادگی پلک درمان می شود. قطره چشمی آپراکلونیدین Apraclonidine0.5% که یک داروی آدرنرژیک است هر 6 تا 8 ساعت 2 قطره بمدت 2 تا 4 هفته برای این منظور توصیه مي شود.
مراقبت های بعد از تزریق بوتاکس چیست؟
در محل تزریق ممکن است مختصری قرمزی و احساس درد ایجاد شود که طبیعی است و با استفاده از کمپرس سرد ظرف چند ساعت بر طرف می شود. به منظور پیشگیری از جابه جا شدن محلول تزریق شده و انتقال آن به حدقه چشم 4-3 ساعت بعد از تزریق حالت خوابیده و دراز کش ممنوع می باشد و فرد می بایست حالت نشسته و یا ایستاده داشته باشد .مصرف مسکن های خانواده NSAID مثل ایندومتاسین ، ایبوبرفن ، آسپرین و… بدلیل تاثیر بر روی سیستم انعقادی و احتمال ایجاد کبودی وخون مردگی چند روز قبل و دو تا سه روز بعد از تزریق ممنوع می باشد و برای تسکین درد محل تزریق استفاده از کمپرس یخ مناسب ترین گزینه می باشد. در صورت اجبار برای مصرف مسکن بدلایل دیگر پزشکی استامینوفن گزینه مناسبی می باشد. استحمام با آب گرم و انجام ورزش های سنگین و مصرف الکل در 24 ساعت اول بعد از تزریق ممنوع می باشد.
تاثیر بوتاکس دو روز بعد از تزریق شروع شده و ظرف دو هفته به حداکثر می رسد و حدود 4 تا 5 ماه ماندگاری دارد که با تزریق های مکرر مدت ماندگاری بیشتر خواهد شد. برای سریع تر شدن تاثیر بوتاکس انجام اخم و انقباض عضلات صورت بطور عمدی به تسریع در شروع اثربوتاکس کمک می کند.
موارد منع بوتاکس چیست؟
در سنین زیر 18 سال و بالای 70 سال تزریق بوتاکس انجام نمی شود چراکه در سنین بالا بدلیل آتروفی عضلانی ، بصورت معکوس موجب افزایش چین و چروک ها می شود. در بیماری عصبی myastina gravis بدلیل ضعف در عضلات بدن تزریق Botox می تواند شدت بیماری را تشدید کند. همچنین در بیمارانی که در حال مصرف داروهایی که ضعیف کننده عضلات هستند مثل آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزاید( جنتامایسین ، آمیکاسین و…) و تتراسایکلین ها نیز تزریق بوتاکس انجام نمی شود.