نکات بسیاری در مورد تعمیر و نگهداری خودرو وجود دارد که به شما کمک می کنند یا کمی تجربه و چند ابزار ساده بتوانند خودروی خود را سالم نگهدارید و در هزینه و وقتتان صرفه جویی کنید . مطالب زیر نکته های مهم نگهداری خودرو هستند . که عمل به آنها باعث می شود کمتر به تعمیرگاه مراجعه کنید و از هزینه های مضاعف تغییرات اساسی نیز در امان بمانید .
- روغن موتور
سرویس دوره ای بازدید و تعویض روغن موتور از مهمترین اولویت های نگهداری خودرو است . توصیه می شود مقدار روغن به طور مداوم بازدید شود و در صورتی که سطح روغن پایین تر از علامت min باشد ، حتماً مقداری روغن به آن اضافه کنید تا سطحش بین دو علامت روی گیج قرار گیرد . البته توجه داشته باشید که زیاد بودن روغن نیز به موتور آسیب می رساند . برای چک کردن روغن باید خودرو را روی زمین صاف پارک و صبر کنید تا سرد شود . سپس شاخص روغن را بیرون بکشید ، با دستمال آن را پاک کنید و دوباره در محفظه روغن قرار دهید و پس از چند ثانیه دوباره آن را بیرون بکشید . اگر روغن بین دو خط بالا و پایین بود ، مقدار روغن خودرو شما مناسب است . کم شدن روغن موتور یک امر عادی است و بر اساس استاندار تولید کنندگان خودرو معمولاً تا 0.5 لیتر در هر 10 هزار کیلومتر طبیعی است ( البته در خودروهای مختلف متغیر است ) .
اگر مصرف روغن غیر عادی باشد ، باید در اولین فرصت به نمایندگی های مجاز مراجعه کنید .
حتی وقتی از خودرو استفاده نمی کنید ، روغن موتور آن فاسد و خراب می شود . پس باید به فاصله زمانی بین دو تعویض روغن که معمولاً شرکت سازنده خودرو آن را تعیین می کند ، توجه کرد . همچنین شرایط کاری و نوع موتور در این زمان مؤثر است . هنگام تعویض روغن ، حتماً به سطح کیفی API و گریدویسکوزیته روغن مطابق با فصول سال توجه و از روغن های ذکر شده در دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید . اگر این کار را انجام ندهید ، علاوه بر فرسایش سریع و آسیب رسیدن به موتور خودرو ، ممکن است خودرو از شرایط گارانتی نیز خارج شود . در ضمن توصیه می شود همیشه از یک نوع روغن موتور استفاده کنید ، چون تعویض پی در پی نوع روغن ، به دلیل تفاوت در فرمولاسیون آن ها ممکن است باعث واکنش شیمیایی و آسیب رسیدن به موتور خودرو شود .
- فیلتر روغن
فیلتر روغن با توجه به توصیه سازنده با هر بار تعویض روغن یا یکبار در میان ، باید تعویض شود . این کار ضمن کاهش مصرف سوخت ، باعث افزایش شتاب و عمر موتور خودروی شما می شود .
- فیلتر هوا
از اثرات فیلتراسیون بد هوا می توان به نارسایی در سیستم سوخت رسانی ، تخریب رینگ های پیستون ، کاهش شتاب ، افزایش مصرف سوخت و آلایندگی اشاره کرد . بنابراین تعویض به موقع فیلتر هوا برای افزایش کارایی و بازده موتور ضروری است .
- فیلتر سوخت
خراب شدن فیلتر سوخت ، اختلال در سوخت رسانی و حتی در مواردی قطع کامل مدار سوخت را به همراه دارد . زمان تعویض این فلیتر در جدول های سرویس و نگهداری خودرو مشخص شده است .
- تسمه ها
وقتی در موتور را باز می کنید ، چند تسمه می بینید . این تسمه ها را پس از هر 25 هزار کیلومتر بازدید و ترجیحاً هر 50 هزار کیلومتر عوض کنید . ( البته این مقدار در خودروهای مختلف متفاوت است ) .
- تسمه تایم
به زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها و زدن جرقه در مجموع انجام عمل احتراق ، تایم موتور گفته می شود. برای انتقال نیروی میل لنگ به میل سوپاپ از یک تسمه استفاده شده که به تسمه تایم معروف است .
این تسمه در کارکرد موتور نقش بسیار مهمی دارد . به گونه ای که در صورت خرابی آن موتور آسیب جدی می بیند . خرابی سر سیلندر پیستون ها ، کج شدن سوپاپ ها و بسیای دیگر از مشکلات از مواردی هستند که در صورت از تایم خارج شدن موتور به وجود می آیند .
مهمترین عامل به هم خوردن تایم موتور ، پارگی تسمه تایم است وقتی این تسمه پاره می شود ، نسبت بین میل لنگ و میل سوپاپ کاملاً از بین رفته و نیروی میل لنگ به میل سوپاپ منتقل نشده ، در نتیجه موتور روشن نمی شود . همچنین به راحتی در اولین لحظه پارگی تسمه سوپاپ ها کج شده و پیستون و سر سیلندر آسیب می بینند . پارگی تسمه تایم نیز مشکلات و دلایل مربوط به خود را دارد .
یکی دیگر از عیوبی که بسیار شایع است جدا شدن دندانه های تسمه است . وقتی جنس تسمه چندان مرغوب نباشد در اثر گذشت زمان و با کارکرد دندانه های آن به راحتی کنده شده و نسبت میل لنگ و میل سوپاپ به هم می خورد . جابجا شدن این نسبت حتی به اندازه یک دندانه نیز باعث به هم خوردن تایم موتور می شود .
اما برای برطرف کردن عیوب اول و دوم باید چند نکته را رعایت کرد . برای جلوگیری از پارگی تسمه توصیه می شود آن را حتماً در زمان اعلام شده تعویض کنید . هزینه تهیه و تعویض یک تسمه بسیار کمتر از تعمیر موتور است .
اصلی ترین عاملی که باعث پاره شدن تسمه تایم می شود استفاده از دوره های بالای موتور ، مخصوصاً دورهای بیشتر از 4000 دور در دقیقه است که باعث استهلاک سریع قطعات می شود بسیاری عادت دارند در مواقعی که هیچ نیاز به شتاب گیری سریع و زیاد نیست به موتور فشار بیاورند ، حرکت در بیشتر دنده ها را تا دور موتورهای بالا ادامه می دهند به گونه ای که عقربه دور موتور به محدوده قرمز ( Red line ) می رسد و در این شرایط نه تنها تسمه تایم بلکه تمامی قطعات موتور تحت فشار شدید قرار می گیردند . پس سعی کنید حتی الامکان از دورهای بالا در موتور استفاده نکنید .
دلیل دیگر که باعث خرابی تسمه تایم می شود عدم استفاده از دنده مناسب در سربالایی ها و عبور از روی سرعت گیرها می باشد . در سربالایی ها وقتی از دنده مناسب استفاده نمی شود . فشار زیادی روی موتور به خصوص تسمه تایم وارد می کند . در سربالایی ها حتماً از دنده سنگین استفاده نمایید و از شتاب گیری های بیهوده در این موارد نیز خودداری کنید .
دلیل دیگر که باعث پارگی تسمه تایم می شود خرابی تسمه سفت کن است که در صورت گیرپاژ کردن آن باعث کشیدگی و پارگی تسمه تایم خواهد شد . زیاد سفت کردن تسمه که در ابتدا باعث خرابی تسمه سفت کن و در نهایت خرابی تسمه خواهد شد نیز یکی از عوامل پارگی تسمه می باشد . گاهی تمامی عوامل رعایت می شود فشار تسمه سفت کن ، رانندگی و استفاده از دنده مناسب و ... همگی در شرایط ایده ال می باشند ولی باز هم تسمه پاره می شود در این مواقع ، عیب از خود تسمه است .
تسمه های نامرغوب امروزه بسیار دیده می شوند . این تسمه ها استاندارد نبوده و توان تحمل بارهای زیاد را ندارد . به سرعت مستهلک شده و پاره می شوند . برای خرید تسمه مناسب توصیه می شود با یک تعمیرکار مجرب مشورت کنید . بعد از خرید تسمه آن را یک بازدید کلی چشمی بکنید تا از وجود هرگونه شکستگی در سطح تسمه مطمئن شوید .
از قرار دادن آن در جای نامناسب مثل داخل جعبه و یا زیر چیز دیگر خودداری کنید این کار باعث ترک خوردن تسمه می شود . دنده های سرتاسر تسمه را نگاه کنید . اگر سیم های شبیه نایلون مشاهده کردید از تسمه استفاده نکرده و آن را تعویض کنید و شاید تمامی این مواردی که گفته شد نصف یک عامل نیز تأثیر نداشته باشد .
رانندگانی بدون تنش مهمترین عامل است که اهمیت آن قابل قیاس با بقیه موارد نمی باشد . شاید اصلی ترین عامل در به هم خوردن تایم در تمامی خودروها ، رانندگی پر تنش است . تیک آف کردنهای مداوم ، رانندگی در دورهای موتور بسیار بالا و .. باعث ایجاد بک رانندگی پر تنش می شود . در نتیجه تمامی عیوبی که گفته شد ، در یک رانندگی پر تنش به راحتی نمایان می شود . حتی در صورت بستن بهترین تسمه تایم نیز با رانندگی این چنینی ، عمر تسمه تایم و تمامی قطعات کم خواهد شد .
زمان تعویض یک تسمه تایم 60000 کیلومتر می باشد . در این میزان حرکت حتی اگر خودرو کاملاً هم بی عیب باشد تسمه تایم را عوض کنید و در مجموع باید گفت نقش این تسمه و نحوه کار آن تأثیرات زیادی دارد . در گذشته به جای این تسمه از زنجیر استفاده می شد . ممکن است زنجیر اطمینان بیشتری داشته و پارگی آن تقریباً غیر ممکن باشد ولی تولید صدای زیاد ، استهلاک بسیار بیشتر و وزن بالا ، باعث شد که این تسمه جای زنجیر فلزی را بگیرد .
- شمع ها
سرویس و نگهداری شمع ها که وظیفه مشتعل کردن مخلوط سوخت و هوا را در موتور به عهده دارند ، بسیار مهم است .
نوک شمع ها باید سفید رنگ باشد و اثری از دوده ، چربی و رنگ زدگی در آن ها مشاهده نشود . جرقه نامنظم ، استارت نامناسب ، شتاب کم ، احتراق ناقص ، لرزش در دور آرام موتور و دود آبی رنگ اگزوز می تواند نشانه معیوب بودن شمع های خودرو باشد . شمع ها را باید با نظر و توصیه سازنده تعویض کرد .
گاز دادن بیش از حد یا کمتر از حد معمول ( مرده گاز ) ، هر دو عمر موتور را کم می کنند . برای خودروهای عادی ، دور موتور 2500 تا 4500 مناسب است .
- مایع خنک کننده
ضد یخ در زمستان از یخ زدگی و در تابستان از داغ شدن بیش از حد موتور جلوگیری می کند . از آنجا که خواص این مایع با گذشت زمان تغییر می کند ، توصیه می شود سالی یکبار آن را تعویض کنید . آب مخزن را در شرایطی که موتور گرم است ، چک نکنید ، زیرا سطح آن بالا آمده و معیار شما دقیق نیست . هرگز وقتی موتور گرم است در رادیاتور را باز نکنید چون ممکن است آب داغ به صورت شما پاشیده شود . همچنین ممکن است هوا وارد رادیاتو شده و سیستم خنک کننده آن را دچار مشکل کند .
آیا می دانید با عادت رانندگی مناسب می توان عمر متوسط خودرو را تا مقدار زیادی افزایش داد و از هزینه تعویض قطعات مصرفی در امان بود ؟
- کفشک و لنت ترمز
عملکرد نامطلوب ترمزها یا روشن شدن چراغ اخطار آمپر می تواند نشان دهنده زمان تعویض کفشک ترمز در ترمزهای کاسه ای و لنت در ترمز های دیسکی باشد اگر ضخامت کفشک یا لنت کمتر از 5/1 میلیمتر بوده یا سطحش روغنی شده باشد ، آن را تعویض کنید بعد از تعویض لنت ها بهتر است مدار ترمز هواگیری شود چون در غیر این صورت ممکن است پدال ترمز سفت تر یا نرم تر از حد معول عمل کند که امری خطرناک می باشد .
به یاد داشته باشید اگر لنت ها استاندارد نباشند ، احتمال آسیب رسیدن به دیسک یا کاسه ترمز نیز وجود دارد . خرابی در دیسک که مواد سخت تری نسبت به لنت ساخته شده اند در ترمز های شدید می تواند باعث لرزش در پدال ترمز و غربیلک فرمان شود و جلوی کنترل مناسب خودرو را بگیرد ترمزها معمولاً گرد و خاک محیط را به سوی خود جذب می کنند ؛ بهترین راه برای تمیز کردن آنها آب سرد است . پس از شست و شوی خودرو یا هنگام رانندگی در جاده های خیس که دیسک یا لنت ترمز خیس می شود ، برای مدت مشخصی پا را به آرامی روی پدال فشار دهید تا سطح خارجی آن خشک گردد . همچنین در کارواش قبل از شست و شو حتماً صبر کنید تا ترمز خنک شود چون در غیر این صورت ممکن است دیسک ترمز شما آسیب بیند .
- روغن ترمز
روغن ترمز به طور طبیعی رطوبت را جذب کرده و معمولاً بعد از دو سال حدود 3 درصد آب جذب می کند . در ترمزهای شدید این آب بخار می شود و قدرت ترمزگیری را کاهش می دهد بنابراین هر دو سال یک بار یا پس از طی کردن 60 هزار کیلومتر باید مخزن آن تخلیه و روغن جدید در آن ریخته شود .
همچنین نازک شدن لنت باعث پایین آمدن جزئی سطح روغن می شود که این مشکل با تعویض لنت برطرف خواهد شد . کم شدن مقدار روغن ترمز غیر عادی است و می تواند نشان دهنده نقص در مدار ترمز باشد در این صورت باید به تعمیرگاه مجاز مراجعه نمایید .
- باتری
تخلیه سنگین باتری در مواقعی که تجهیزات الکتریکی هنگام خاموش بودن خودرو مورد استفاده قرار می گیرند ، باعث فرسودگی تدریجی و خالی شدن شارژ باتری می شود . شارژ کم یا بیش از حد مجاز با دینام نیز به باتری آسیب می زند . همچنین گرما و سرمای زیاد ، صفحات مثبت و شبکه های باتری را خراب می کنند . این امر ضمن کاهش کارآیی باتری ، فرسودگی زودرس آن را نیز به همراه دارد . اکثر باتری های امروزی اتمی هستند و نیازی به کنترل مداوم سطح الکترولیت ندارند . زمان تعویض آنها را نیز می توان از عدم کارایی و تغییر رنگ نشانگر آن تشخیص داد . این باتری ها معمولاً تا دوسال بدون مشکل کار می کنند . هنگام تعویض آنها دقت کنید توان ( آمپراژ) باتری جدید مطابق میزان توصیه شده از سوی سازنده باشد .
اگر می خواهید کاری در زمینه برق خودرو انجام دهید ، ابتدا باتری را قطع کنید . برای این کار ابتدا قطب منفی را جدا نمایید . حال اگر می خواهید باتری را در بیاورید ، قطب مثبت را نیز جدا کنید . وقتی قطب ها را جدا کردید ، محل اتصال آن ها را تمیز کرده تا آلودگی مانع از اتصال جریان برق نشود . برای اتصال دوباره باتری ابتدا قطب مثبت و سپس قطب منفی شاهد جرقه ای باشید . این پدیده کاملاً عادی است و جای نگرانی ندارد .
- چراغ ها
اگر دیدید یکی از راهنماهای خودرویتان از دیگری تندتر روشن و خاموش می شود ، بدانید یکی از لامپ ها از کار افتاده است . راه دسترسی به لامپ در خودروهای مختلف متفاوت است . هنگام تنظیم نور چراغ ها باید توجه داشت که اگر این کار به طور نادرست انجام شود ، خیره کنندگی بیش از حد ، اتلاف در میزان نوردهی و خستگی راننده را به همراه دارد . چراغ های خودرو را حداقل یک مرتبه در سال وارسی کنید و برای ایمنی بیشتر ، همیشه چند لامپ یدک در جعبه داشبورد داشته باشید .
هنگام تعویض لامپ به شیشه لامپ نو دست نزنید ، چرا که چربی دست شما روی آن می نشیند و زمانی که داغ شود باعث ترک خوردگی اش خواهد شد .
- برف پاک کن
تیغه های لاستیکی برف پاک کن بر اثر یخ زدگی ، گرما و سرمای زیاد دچار خشکی یا پوسیدگی می شوند و باید تعویض گردند . معیوب بودن تیغه های برف پاک کن علاوه بر تمیز نکردن شیشه و کاهش دید ممکن است به شیشه ها نیز آسیب وارد نماید .
- سیستم تعلیق
به طور کلی می توان گفت سیستم تعلیق خودرو رابطه مستقیمی با کارایی سیستم ترمز ، سایش تایرها ، فرمان پذیری و لذت رانندگی دارد . تشخیص کمک فنرهای معیوب برای بسیاری از مکانیک ها نیز مشکل است .
عدم امکان کنترل مناسب در پیچ ها ، تمایل به انحراف از مسیر ، لرزش ، صدای غیر عادی جلوبندی و لرزش غربیلک فرمان می تواند نشان دهنده خرابی کمک فنرها باشد و با وضعیت آشفته خیابان های موجود ، سیستم تعلیق و جلویندی نیازمند دوبار بازدید در سال می باشند . اگر سیستم تعلیق آسیب دیده و تعمیر نشود ، آسیب های جدی به شاسی خودروی شما وارد خواهد شد .
برای حفظ سلامتی سیستم تعلیق خودروی تان ، قبل از رسیدن به دست انداز سرعت را کم کنید ولی به هیچ وجه روی دست انداز ترمز نکنید تا به خودروی شما ضربه زیادی وارد نشود.
- چرخ ها
میزان فشار باد داخل تایر تأثیر مستقیمی در میزان سایش آن دارد . برای مثال در اثر کاهش فشار و کم باد شدن تایر ، شاهد سایش بیش تر قسمت های بیرونی تایر که با زمین در تماسند ، در مقایسه با قسمت های داخلی خواهیم بود. افزایش مصرف سوخت و افزایش گرمای تولید شده در تایرها از دیگر عواقب کم بودن فشار تایرهاست . در صورت افزایش بیش از حد فشار نیز سطح مرکزی تایر در مقایسه با دیگر نقاط فرسودگی بیشتری پیدا خواهد کرد . به همین دلیل است که سازندگان تایر همواره فشار مناسب را تا حدی کمتر از فشار ماکزیمم درج شده روی دیوار تایر اعلام می کنند . در این فشار ، قدرت تایر در برابر نیروی وزن ، شرایط مختلف ترمزگیری و شتاب گیری بهینه می باشد .
علاوه بر تنظیم باد ، عمق آج لاستیک های خودرو را نیز باید همیشه بررسی و کنترل کرد . در داخل شکاف گل های لاستیک زائده هایی وجود دارد که نشان دهنده مقدار مجاز استفاده از آج لاستیک هستند . برای پیدا کردن آنها ، روی کناره های لاستیک علامت هایی معمولاً به شکل مثلث حک شده است . تعویض تایر ممکن است ابتدا کمی گران به نظر برسد ولی هزینه آن از یک تصادف بسیار کمتر می باشد .
برای اطمینان از مناسب بودن فشار تایرها ، توصیه می شود هر دو هفته یکبار ، زمانی که لاستیک ها سرد هستند ، فشار آنها تنظیم شود . تنظیم نکردن باد تایر بر مصرف سوخت ، فرمان پذیری و راحتی خودرو تأثیر منفی می گذارد و عمر آن را نیز کم می کند .
میزان فرسایش تایرها در دو محور خودرو ، بسته به نوع ، شرایط استفاده و محور محرک خودرو متفاوت است . همچنین میزان سایش سمت داخل و خارج تایرها یکسان نیست . بنابراین جابه جایی تایرها به صورت ضربدری ، علاوه بر ایجاد تعادل در میزان سایش کلی و افزایش عمر مفید آنها ، زمان تعویض هر چهار لاستیک را یکسان می کند .
- تنظیم موتور
هدف از تنظیم موتور یا تون آپ افزایش بازدهی و عمر موتور و کاهش آلودگی هواست . ترکیبات موجود در گازهای خروجی موتور برای محیط زیست مضر است و با تنظیم صحیح و به موقع موتور می توان از مقدار آلودگی هوا کاست .
- مشکلات موتور
کم کردن روغن : موتور از سه طریق روغن کم می کند : خرابی یکی از واشرها یا کاسه نمدها که در نتیجه آن روغن بر زمین می چکد ؛ این نشت خارجی روغن است .
کمپرس رد کردن اضافی یا جریان هوای کارتر ممکن است روغن را از سیستم تهویه کارتر عبور دهد و وارد محفظه های احتراق کند تا در آنجا بسوزد .
رانندگی با سرعت زیاد و فرسودگی رینگ های روغن سبب ورود روغن به محفظه های احتراق می شود .
موتور دود می کند : دود کردن موتور نشانه روغن سوزی ؛ غنی بودن مخلوط هوا – سوخت یا نشت آب به محفظه احتراق است . با توجه به رنگ دود می توان به هر یک از این موارد پی برد .
اگر دود آبی رنگ باشد ، موتور روغن سوزی دارد ، اگر دود بیشتر سیاه است تا آبی ، همه سوخت در محفظه احتراق نمی سوزد و احتمالاً مخلوط هوا – سوخت بیش از اندازه غنی است . اگر وقتی موتور سرد است رنگ دود به سفیدی متمایل است ، می توان وضعیت موتور را عادی تلقی کرد اما اگر بعد از گرم شدن موتور باز هم دود سفید از اگزوز بیرون آمد ، نشانه نشت آب به داخل محفظه احتراق و تبخیر آن است . ممکن است سر سیلندر ترک خورده یا واشر سر سیلندر سوخته باشد .
پایین بودن فشار روغن : پایین بودن فشار روغن غالباً نشانه فرسودگی پمپ روغن ( اویل پمپ ) یا یاتاقان هاست . در این وضعیت به اندازه ای روغن از یاتاقان ها می گذرد که پمپ روغن نمی تواند فشار لازم را تأمین کند ، در نتیجه به یاتاقان های انتهایی کم روغن می رسد و ممکن است آنها بسوزد .
علل دیگر پایین بودن فشار روغن عبارتند از : ضعیف بودن فنر شیر فشار شکن ، پارگی یا ترک خوردن لوله روغن و گرفتگی لوله یا فیلتر روغن ، رقیق شدن روغن ، کف کردن روغن ، ایجاد لجن در مدار ، کم بودن مقدار روغن یا رقیق شدن روغن بر اثر گرمای بیش از حد .
بالا رفتن مصرف سوخت : تقریباً هر چیزی از چگونگی رانندگی فرد تا کم باد بودن چرخ ها می تواند سبب افزایش مصرف سوخت شود . با استفاده از سوخت سنج و بعضی ابزارها و تجهیزات الکترونیکی جلو داشبورد می توان مصرف سوخت را به دقت اندازه گیری کرد . آزمون نشت سیلندر و آزمون های خلاء سنجی به مشخص شدن علت بالا رفتن مصرف سوخت کمک می کنند . اگر مشکل در سیستم سوخت رسانی است ، به نکات زیر توجه کنید :
- دریچه ساسات باز نمی شود و یا با سرعت کافی باز نمی شود .
- سطح شناور کاربرتور بیش از حد پایین است ، در نتیجه کاربراتور فلوت می کند و سخت بیش از اندازه به محفظه احتراق می رسد . ممکن است شیر سوزنی در حالت باز گیر کرده یا درست در جای خود نشسته باشد .
- سوزن ژیلگور یا پیستون کمکی بنزین در وضعیت عملکرد گیر کرده است و در نتیجه سوخت اضافی مصرف می شود .
- ژیگورها فرسوده شده یا به اصطلاح گشاد کرده اند که کاربراتور را باید تعمیر یا تعویض کرد .
- سوخت پاش ها نشت می کنند .
- فشار ریل سوخت در خودروهای انژکتوری بیش از حد بالا باشد .
گذشته از سیستم سوخت رسانی ، عوامل دیگری نیز ممکن است سبب افزایش مصرف سوخت شوند که عبارتند از :
- خرابی رادیاتور موتور یا سیستم کنترل الکترونیکی موتور ، و همچنین حسگرها و عملکرد ها . این حسگرها عبارتند از : حسگر دمای آب ، حسگر دور موتور ، حسگر فشار مطلق منیفولد ، حسگر اکسیژن ، حسگر وضعیت دریچه گاز ، مدول کنترلی برنامه پذیر و کار اندازهایی از قبیل سولنوئیدها ، کلیدها و شیرهای الکترونیکی .
- فرسودگی موتور و کاهش تراکم ( کمپرس ) سبب افزایش مصرف سوخت می شود .
- افزایش مصرف سوخت ممکن است از کم باد بودن چرخ ها ، کشیدن ترمزها ، بکسواد کردن کلاچ خرابی جعبه دنده خودکار نامیزانی چرخ ها نیز ناشی شود .
- صداهای موتور
منظور از صدای موتور ، هر نوع صدای ناخوشایندی از قبیل ، زوزه کشیدن ، تق تق کردن ، تاپ تاپ کردن و سوت کشیدن است .
صدای غالباً با لرزش و بد کار کردن همراه است ، منظور از لرزش ، تکان های با فرکانس بالاست که غالباً فقط در سرعت های خاص حس یا شنیده می شود ، لرزشی که در سرعت کمتر از 80 کیلومتر در ساعت رخ دهد ، لرزش سرعت پایین نام دارد . لرزشی که در بالاتر از این سرعت رخ دهد ، لرزش سرعت بالا می باشد .
یکی از منابع احتمالی لرزش ، درست مجزا نشدن سیستم تخلیه و اگزوز از بدنه خودرو است . یکی دیگر از صداهای مربوط به موتور زوزه کشیدن است . این صدا زوزه ای است که حین کم گاز دادن به ازای دور موتور خاص یا مقدار مشخصی بازشدگی دریچه گاز به وجود می آید . این صدا معمولاً در سرعت های بین 40 تا 80 کیلومتر در ساعت شنیده می شود .
علت ایجاد این صدا غالباً خرابی دسته موتورها ، ملحقات موتور یا اجزای سیستم تخلیه است . اگر مشخص شود کدام قطعات یا وسایل در ایجاد صدا نقش دارند و صدا در چه وضعیتی ایجاد می شود ، آسان تر می توان علت ایجاد صدا را یافت . بعضی از صداها در موتور زیاد مهم نیستند ولی بعضی صداها نشانه مشکلات جدی اند که باید فوری به آنها توجه کرد تا موتور به طور جدی صدمه نبیند . گاهی با گوش دادن به صدای موتور می توان فهمید که چه عیبی پیدا کرده است .
نوک میله مخصوص را همراه با گوشی آن روی قطعات مختلف بگذارید ، به این ترتیب صداهای غیر عادی را آسان تر می توان آشکار سازی کرد . نوک میله یا گوشی را جابه جا کنید تا بفهمید صدا در کجا بلندتر است ، با این وسیله به آسانی می توانید منبع ایجاد صدا یا علت آن را دریابید .
- هشدار !
وقتی با میله گوشی به کشف منبع صدا مشغولید مراقب تسمه پروانه و پروانه باشید .
- صدای سوپاپ و تایپیت : صدا تلق تلق منظمی است که در دوره های پایین موتور شنیده می شود و ممکن است در دوره های بالاتر به گوش نرسد . علت این صدا معمولاً خلاصی اضافی سوپاپ یا خرابی تایپیپ روغنی یا اتوماتیک است
- برای بررسی ، فیلتری را بین ساق سوپاپ و انگشتی فرو ببرید ، اگر با این کار ، صدا کاهش یافت ، علت « خلاصی بیش از اندازه بوده است بنابراین باید خلاصی را تنظیم کنید . اگر با این کار صدا تغییری نکرد ، علت آن ساییدگی سطح تاپیپ یا ناصافی بادامک است . علل دیگر ایجاد این صدا عبارتند از : لق بودن تاپیپ ها و ضعیف بودن غنر سوپاپ ، گاهی پس از روشن شدن موتور ، یا بعد از گرم شدن آن ، صای تاپیپ قطع می شود . برای جلوگیری از ایجاد این صدا تاپیپ های معیوب را عوض کنید .
- انفجار : هنگام بالا رفتن از سربالایی ، بعضی از صداهای انفجار را می توان عادی تلقی کرد اما اگر انفجار بیش از اندازه رخ دهد به موتور صدمه می زند .
- صدای شاتون : معمولاً صدای کوبش یا تق تق سبک است ، این صدا بیشتر هنگامی احساس می شود که موتور نه در حال شتاب گرفتن است و نه در حال کاهش سرعت . فرسودگی یاتاقان متحرک ، نامیزانی شاتون یا کمبود روغن ممکن است عامل صدا کردن شاتون باشد . برای یافتن شاتونی که صدا می کند ، باید آزمون بالانس سیلندر را انجام دهید و وایرها را یکی یکی قطع کنید. وقتی وایر مربوط به سیلندری که شاتون آن صدا می کند ، قطع شود ، صدا کاهش خواهد یافت .
- صدای گژنپین : صدای گژنپین شبیه صدای سوپاپ و تاپیت است اما طنین خشک و دوگانه ای دارد . این صدا در دور آرام وقتی جرقه آوانس است ، واضح تر شنیده می شود . علل آن عبارتند از: فرسوگی یا لقی گژنپین ، ساییدگی بوش گژنپین یا کمبود روغن . در بعضی از موتورها وقتی سرعت خودرو به 48 کیلومتر در ساعت می رسد ، این صدا بهتر شنیده می شود . در بعضی موتورها می توان با روشن گذاشتن موتور در دور آرام و آوانس کردن جرقه ، مشکل را به خوبی بررسی کرد . در این حالت باید وایرها را یکی یکی قطع کنید . وقتی شمع سیلندری که گژنپین آن صدا می کند ، قطع شود ، صدا کاهش می یابد .
- صدا رینگ پیستون : صدای رینگ پیستون شبیه صدای سوپاپ و تاپیپ است اما صدای رینگ در هنگام شتاب گیری موتور بلندرتر می باشد . کم بودن کشیدگی رینگ ، شکستگی یا ساییدگی رینگ ها و ساییدگی جدار سیلندر می تواند سبب ایجاد این نوع صدا شود . یکی از آزمون های رایج ، باز کردن شمع ها و ریختن یک قاشق غذاخودری ( 15 سی سی ) روغن موتور در هر سیلندر است . سپس باید موتور را چند دور بگردانید تا روغن از کنار رینگ ها عبور کند و بعد از آن شمع ها را ببندید و موتور را روشن کنید . اگر صدا کاهش یافت ، احتمالاً رینگ ها خراب است . آزمون های نشت و تراکم سیلندر نیز می توانند به یافتن عیب کمک کند .
- زدن پیستون : در نتیجه زدن پیستون صدایی خفه ، بر طنین و زنگدار به گوش می سد . این صدا در نتیجه نوسان پیستون در سیلندر ایجاد می شود . اگر پیستون فقط وقتی که موتور سرد است بزند ، زیاد مهم نیست . زدن پیستون نشانه نیاز موتور به تعمیر است . علل زدن پیستون عبارتند از : کافی نبودن روغن ، ساییدگی جدا سیلندرها ، ساییدگی پیستون ها یا شکستگی دامنه پیستون ، خلاصی اضافی بین پیستون و حجدار سیلندر خمیدگی شاتون ها .
- زدن یاتاقان : در نتیجه این عیب صدایی سنگین و خشک و گوشخراش به گوش می رسد این صدا وقتی محسوس تر است که موتور زیر بار زیاد یا در حال شتاب گیری ، به ویژه در حالت سرد باشد . وقتی این صدا منظم و بیشتر شبیه غرش است ، احتمالاً از ساییدگی یاتاقان های ثابت ناشی می شود . ساییدگی یاتاقان های متحرک صدای تق تق و مشخص تری ایجاد می کند . هر گاه بغل یاتاقانی میل لنگ ساییده شده باشد صدایی ایجاد می کند که نامنظم و تیزتر است . اگر بغل یاتاقانی خیلی خراب باشد ، هر بار که کلاچ بگیرید ( در خودروهایی که جعبه دنده دستی دارند) یا کلاچ را رها کنید ، صدا می کند .
- صداهای متفرقه : صداهای دیکر ، از شل نصب کردن ملحقات موتور مانند دینام ، استارت ف بوق ، منیفولد ، چرخ لنگر ، پولی سر میل لنگ و سینی کارتر ناشی می شوند . کلاچ ، جعبه دنده ، دیفرانسیل ، میل گاردان ، پلوس ها و میل محرک نیز ممکن است صداهای مختلف ایجاد کنند .
- موتور صدای " تک تک " می دهد ( موتور می زند ) : این صدا شبیه به صدای برخورد اشیاء فلزی به یکدیگر است و از بالای موتور شنیده می شود و با گاز دادن و زیاد شدن دور موتور ، صدا کم تر می شود و ناشی از یک یا چند عامل زیر می باشد : پیش اشتغال یا احتراق زودرس یعنی سوختن پیش از موعد مخلوط هوا و بنزین در سیلندر – آوانس زیاد که آ نرا زدن دلکو نیز می گویند – استفاده از سوخت خیلی ضعیف ( مصرف بنزین معمولی به جای سوپر ) – شمع نامناسب ( از نظر معیوب بودن و یا شمع سرد و شمع گرم ) – گرم کردن زیاده از حد موتور در اثر جرک گرفتگی و کثیف شدن رادیاتور .
- موتور می کوبد : این صدا از قسمت بالای موتور شنیده می شود ولی از صدای تک تک موتور گنگ تر است و معمولاً زمانی شنیده می شود که موتور احتیاج به آخرین قدرت خود دارد ، یعنی موتور گرم و دارای سرنشین کامل بوده و اتومبیل سنگین است و یا اینکه از سر بالایی بالا می رود و بایستی پدال گاز را تا انتها فشار داد . کاری که باید انجام داد – فشار گاز را کم کنید ، دلکو را تنظیم و آوانس خوکار آنرا بررسی و میزان نمائید . ممکن است سر سیلندر جرم گرفته و احتیاج به جرم زدایی داشته باشد . ضمناً شمع باید از نوع مناسب ( سرد و یا گرم ) باشد .
- یاتاقان می زند : در صورتیکه موتور یاتاقان زده باشد معمولاً در دور آرام صدایی نداشته ولی با گاز دادن ( کم یا زیادکردن گاز ) صدا مشخص می شود . برای آزمایش به موتور گاز داده و به صدای یاتاقان گوش دهید . اگر صدای تق تق تق ... دهد نشانه یاتاقان زدن است و از قسمت پایین موتور شنیده می شود و صدای خفه فلز به فلز است و بیشتر در حالات زیر اتفاق می افتد : وقتی موتور سرد است ، در سرعت زیاد ، موقع گاز دادن و یا در سربالایی وقتی به موتور فشار می آید .
- سوپاپ می زند ( صدای چکشک سوپاپ ) : زدن سوپاپ بر اثر خوردگی تپت بوده و صدای چیک ، چیک ، چیک .. یعنی شبیه صدای جغجغه آچار بوکس از زیر کاپوت شنیده می شود. این صدا در دور آرام موتور و یا وقتی موتور را در حالت خلاص گاز می دهیم ، شنیده می شود .
- پیستون ها صدای " جغ جغ " می دهند : صدایی خشک که در مواقعی سرد شنیده می شود ، پس با گرم شدن موتور رفته رفته کاهش یافته و به کلی از بین می رود . ممکن است گژن پین ها ( محورهای پیستون ) ضمن حرکت های بالا و پایین پیستون ها صدای خشک و فلز به فلز ایجاد کنند و این در حالی اتفاق می افتد که گژن گین لاغز شده و یا بوش پیستون جا باز کرده باشد . وقتی دور موتور پایین است این صدا قابل شنیدن می باشد . صدای وت از زیر کاپ.ت شنیده می شود . اگر تسمه پروانه شل و یا خیلی خشک باشد وقتی ناگهان گاز دهیم صدای سوت شنیده خواهد شد .
- صدا در لوله اگزوز : گاهی اوقات صدای شبیه انفجار ، تیر و ترقه از اتومبیل یا موتورسیکلت های عبوری شنیده می شود اگر این صدا در موقع کم کردن گاز نیز شنیده شود ممکن است به علت وجود سوراخ در سیستم اگزوز باشد . علت دیگر تنظیم ناقص دور آرام موتور است یعنی هوا کمتر از ح لازم به کاربراتور می رسد . چنانچه این صدا هنگام گاز دادن و زیاد کردن دور موتور ایجاد شود ، احتمال دارد در اثر نامیزانی آوانس دلکو ، جرم گرفتن و یا از کار افتادن یکی از شمع ها باشد که این پدیده بعد از استفاده طولانی از خودرو در داخل شهر پیش می آید ضمناً ممکن است یکی از سوپاپ های گاز صدمه دیده و خوب عمل نکند و گاز بنزین وارد منبع اگزوز شده و منفجر گردد .
- استارتر صدا می دهد : هنگام روشن کردن اتومبیل وقتی سوئیچ را می گردانید صدای " خرت – خرت " شبیه تراشیدن چوب به گوش می رسد . ممکن است ان صدا ناشی از نصب نادرست استارتر باشد یعنی با پوسته فلاویل درست در یک خط قرار نگرفته و یا اینکه دنده های پینتون معروف به دنده استارت و یا دنده های فلایویل سائیده شده اند .
- کلاچ صدا می دهد : اگر هنگام بالا آمدن پدال گلاچ صدای تیز و شدید و به هم خورن دو شیو شنیده شود ، اشکال از بازویی صفحه کلاچ و یا از بلبرینگ آن است که یا خوب روغنکاری نشده و یا اینکه سائیده شده است .
- جعبه دنده و یا دیفرانسیل زوزه می کشد : در موتور جعبه دنده این صدا در دور آرام موتور شنیده می شود اما وقتی کلاچ بگیرید قطع می گردد . این صدا در اثر کمبود روغن جعبه دنده ، سائیدگی و یا خراب شدن بلبرینگ ها می باشد . در خصوص زوزه دیفرانسیل که بیشتر در خودروهای قدیمی شنیده می شود ، وقتی در سرعت بالا و دنده آخر پا را از روی پدال گاز برمی دارد زوزه شنیده می شود که مثل جعبه دنده نشانه کمبود روغن در دیفرانسیل و یا سائیدگی قطعات داخل آن در اثر کارکرد چندین ساله است .
- گاردان صدا می دهد : این صدا در اتومبیل های دیفرانسل جلو که قوه محرکه روی چرخهای جلو است ، شنیده می شود و معمولاً سرپیچ ها صدای " کلیک – کلیک ... " به گوش می رسد . فرکانس این صدا معادل سرعت دورانی چرخ ها بوده و از میل گاردان کوچک از سوی چرخی به گوش می رسد که زیاد گشاد کرده باشد و بایستی هر چه زودتر تعویض گردد . چنانچه صدا از سوی جعبه دنده باشد که فرسودگی پیدا کرده است ، نوع صدا فرق می کند و در این صورت لرزش هایی در دسته دنده احساس می شود .
- چرخ ها صدای " خِر خِر " می دهد : این صدا فقط هنگام حرکت و در محل آرام و سکوت به گوش می رسد . تشخیص صدا مشکل است و برای پی بردن به آن باید اتومبیل را در یک جاده خلوت در دنده خلاص و موتور خاموش به حرکت در آورد و به صدا گوش داد .
منبع : خبرخودرو