بیماری لثه مربوط به التهاب لثه ها است که این التهاب می تواند به تدریج پیشرفت کرده و استخوان اطراف دندان که وظیفه نگه داشتن دندان را در محل بر عهده دارد، تحت تاثیر قرار می دهد. این التهاب لثه در نتیجه باکتری های موجود در پلاک دندان که یک سطح رنگی و چسبنده تشکیل شده بر روی دندان ها است، ایجاد می شود. اگر دندان ها به صورت روزانه با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تمیز نشوند، امکان تشکیل پلاک وجود دارد و باکتری های موجود در پلاک دندان نه تنها بر لثه ها و دندان ها تاثیر می گذارند، بلکه علاوه بر این می توانند بر بافت لثه ها و استخوان نگهدارنده دندان ها نیز تاثیر مخرب داشته باشند و باعث تحلیل لثه شوند. به این ترتیب همواره احتمال لق شدن دندان ها در دهان و افتادن آنها وجود دارد یا ممکن است لازم باشد دندان توسط دندان پزشک کشیده شود.
علائم
بیماری لثه می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما احتمال ابتلا به این بیماری در بین افراد بزرگسال بیشتر است. اگر این بیماری در مراحل اولیه آن تشخیص داده شود، بیماریهای لثه را می توان با مراجعه به دندان پزشک درمان کرد. اگر شما با علائم زیر مواجه شدید لازم است به منظور درمان بیماری لثه به دندانپزشک مراجعه کنید:
- التهاب لثه، ورم کرده یا حساس شدن آنها
- در زمان مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی لثه وجود داشته باشند.
- دندان ها به خاطر تحلیل لثه ها بلندتر از حالت عادی به نظر برسند.
- لثه ها از روی دندان ها جدا شده یا کنار بکشند و به این ترتیب در محل خط لثه ها کیست ایجاد شود.
- ایجاد تغییر در وضعیت قرارگیری دندان ها در کنار یکدیگر در زمان گاز گرفتن
- خارج شدن چرک از بین دندان ها و لثه ها
- بوی بد مداوم دهان یا وجود مزه بد در دهان
علت
بیماری لثه از جمله عفونت لثه می تواند در نتیجه تعدادی از عوامل برای فرد ایجاد شود، اما عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان رایج ترین علت ابتلا به این بیماریهای لثه است. رعایت نکردن مناسب بهداشت دهان همچون عدم مسواک زدن مناسب یا منظم می تواند باعث ایجاد پلاک بر روی دندان ها شود. همچنین دهان شما مملو از باکتری ها است که با ترکیب آنها با ذرات غذایی کوچک و بزاق امکان تشکیل یک لایه از پلاک بر روی دندان ها وجود دارد. هنگامی که این پلاک ها مواد غذایی و نوشیدنی های دارای سطح بالای کربوهیدرات (مواد غذایی شیرین یا حاوی نشاسته) را مصرف می کنند، این کربوهیدرات ها به انرژی مورد نیاز برای فعالیت باکتری ها تبدیل می شود و به این ترتیب بطور همزمان در دهان اسید ترشح خواهد شد. با گذشت زمان اسید ترشح شده در پلاک ها باعث از بین رفتن سطح دندان و ایجاد پوسیدگی می شود. علاوه بر این باکتری های موجود در پلاک ها می توانند باعث ایجاد آسیب به لثه ها شوند و باعث التهاب و عفونت لثه شود. امکان پاک کردن پلاک ها به سادگی با استفاده از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان ها وجود دارد، اما این پلاک ها می توانند به تدریج سفت شده و در صورت پاک نشدن تبدیل به ماده ای به نام جرم شوند. جرم لایه ای است که محکم تر از پلاک به دندان می چسبد و امکان پاک کردن آن فقط با مراجعه به دندان پزشک یا متخصص بهداشت دندان وجود دارد.
مراحل
در عمل بیماری لثه سه مرحله اصلی دارد:
- ژنژیویت یا التهاب لثه: ژنژیویت اولین مرحله از بیماری لثه است که با التهاب لثه ها به خاطر پلاک های ایجاد شده روی خط لثه همراه است. اگر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه نتواند باعث حذف پلاک روی دندان شود، امکان تولید اسید (سم) به واسطه فعالیت باکتری های موجود در پلاک های دندان وجود دارد و این اسید می تواند بر بافت لثه تاثیر گذاشته و باعث ابتلا به بیماری لثه ژنژیویت یا التهاب لثه شود. در این زمان شما ممکن است با خونریزی لثه ها در زمان مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مواجه شوید. در مراحل اولیه بیماری لثه، امکان بازیابی آسیب وارد شده وجود دارد و در این مرحله از بیماری استخوان و بافت نگه دارنده دندان هنوز تحت تاثیر قرار نگرفته است.
- پریودنتیت: در این مرحله، استخوان اطراف دندان و فیبرهای نگهدارنده آن به صورت غیر قابل برگشت دچار آسیب می شوند. در این زمان ممکن است تشکیل کیسه های خاص در زیر خط لثه شروع شود و این کیسه ها محل گیر افتادن غذا و مواد باقیمانده در دهان است که باعث عفونت لثه می شود. در صورت مشاهده این مشکل استفاده از روش درمانی مناسب و بهبود وضعیت سلامت دهان و دندان در خانه معمولاً می تواند از بدتر شدن بیماری لثه جلوگیری کند.
- پریودنتیت پیشرفته: پریودنتیت پیشرفته آخرین مرحله از بیماری لثه است که در آن فیبرها و استخوان نگهدارنده دندان ها تخریب می شوند و این تخریب می تواند باعث سست شدن دندان ها یا حرکت آنها در دهان شود. این مشکل می تواند بر وضعیت گاز گرفتن دندان ها تاثیر گذارد و اگر نتوان با استفاده از روش های درمان پیشرفته دندان ها را نجات داد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان وجود داشته باشد.
عوامل خطر
علاوه بر لزوم رعایت مناسب بهداشت دهان، تعدادی از عوامل می توانند ریسک ایجاد بیماری لثه را برای شما افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سیگار کشیدن
- بالا رفتن سن: بیماریهای لثه بیشتر در بین افراد مسن مشاهده می شود
- وجود سابقه بیماری لثه در خانواده
- دیابت: شرایطی است که باعث می شود سطح قند خون بسیار بیشتر از حد عادی مورد نیاز باشد.
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن: برای مثال به خاطر شرایطی همچون ابتلا به بیماری ایدز یا درمان های خاص مثل شیمی درمانی (روش درمانی قوی که در آن سلول های سرطانی کشته می شوند)
- سوء تغذیه: شرایطی که در آن رژیم غذایی فرد به مقدار کافی از مواد مغذی مورد نیاز برای بدن برخوردار نیست می تواند منجر به بیماری لثه شود.
- استرس و فشار عصبی
تشخیص
تشخیص بیماری لثه معمولاً ساده است. این تشخیص بر اساس شرح علائم بیماری و معاینه دهان بیمار انجام می شود. دندان پزشک هنگام معاینه به دنبال پلاک و جرم ایجاد شده بر روی دندان ها و نیز بررسی وضعیت خونریزی لثه ها خواهد بود. برای تعیین شدت بیماری دندانپزشک ممکن است فعالیت های زیر را انجام دهد:
- از یک ابزار دندان پزشکی برای معاینه عمق کیسه های ایجاد شده بین لثه ها و دندان ها استفاده کند. دندان پزشک یا متخصص بهداشت دهان یک ابزار فلزی مخصوص را در چند نقطه از دهان بین خط لثه و دندان ها فرو می کند. در یک دهان سالم، عمق کیسه ها معمولاً بین 1 تا 3 میلی متر است. اما وجود کیسه های عمیق تر از 5 میلیمتر می تواند نشان دهنده ابتلا به بیماری لثه پریودنتیت باشد.
- عکس برداری رادیولوژی از دندان ها برای کنترل مقدار از بین رفته استخوان در نواحی مورد نظر و معاینه دقیق تر عمق کیسه های ایجاد شده در دهان بین لثه ها و دندان ها.
درمان
بهترین راه برای درمان بیماری لثه رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان است، هر چند گاهی اوقات ممکن است نیاز به استفاده از روش های دندان پزشکی و درمانی وجود داشته باشد. بعضی از درمانی های توصیه شده زیر می توانند در صورت ابتلای شما به بیماری لثه نیز مورد استفاده و توجه قرار گیرند.
بهداشت دهان
رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان شامل موارد زیر است:
- مسواک زدن دندان ها برای دو تا سه دقیقه دو بار در روز (هر روز صبح در زمان بیدار شدن از خواب و هر شب قبل از خواب) که در حالت ایده آل بهتر است از مسواک برقی برای اینکار استفاده شود.
- استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید (فلوراید یک ماده طبیعی است که به حفاظت از دندان در برابر پوسیدگی کمک می کند)
- نخ دندان کشیدن منظم دندان ها (در حالت ایده آل یک بار در هر روز)
- خودداری از سیگار کشیدن به منظور پیشگیری ار ابتلا به بیماری لثه
- ملاقات منظم با دندان پزشک (حداقل یک تا دو بار در هر سال، اما در صورت لزوم باید تعداد این ملاقات ها افزایش پیدا کند)
دهان شویه
دهان شویه ضد عفونی کننده حاوی کلرهگزیدین یا هگزیتیدین است که از داروخانه ها قابل دسترسی می باشد. این دهان شویه ها می تواند برای حفظ سلامت دهان مناسب باشد، هر چند در این رابطه برخی مباحث وجود دارد که مطابق آنها استفاده از دهان شویه برای داشتن لثه های سالم و پیشگیری از بیماری لثه ضروری نیست. دندان پزشک در صورتی استفاده از دهان شویه را به شما پیشنهاد می دهد که استفاده از آن بتواند تشکیل پلاک (لایه چسبنده که از تجمع باکتری در سطح دندان شما ایجاد می شود) بر روی دندان را کنترل نماید. دندان پزشک می تواند درباره نوع دهان شویه مناسب برای مصرف شما و نیز نحوه استفاده از آن توضیحات لازم را ارائه کند. دهان شوی حاوی کلر هگزیدین می تواند در صورت استفاده منظم باعث ایجاد لکه های قهوه ای بر روی دندان شود. دهان شویه را بین دفعات مسواک زدن دندان ها و با استفاده از دهان شوی حاوی کلر هگزیدین انجام دهید، زیرا بعضی از مواد موجود در خمیر دندان ها می تواند جلوی عملکرد مناسب دهان شویه را گرفته و تاثیر آن را خنثی کند.
جرم گیری
برای پاک کردن پلاک و جرم (پلاک های سفت شده) از روی دندان ها، دندان پزشک ممکن است به شما روش جرم گیری و پالیش را توصیه کند. این روش یک «تمیز کردن حرفه ای» محسوب می شود که در مطب دندان پزشک توسط یک متخصص انجام می شود. در این حالت دندان پزشک پلاک و جرم ایجاد شده بر روی دندان ها را با استفاده از ابزارهای مخصوص پاک می کند و سپس دندان ها را برای پاک کردن لکه ها و علائم ایجاد شده پالیش می زند. در صورتی که تعداد زیادی پلاک یا جرم بر روی دندان ها ایجاد شده باشد، ممکن است نیاز به بیش از یک جلسه جرم گیری و پالیش برای درمان بیماری لثه وجود داشته باشد.
در بعضی موارد بیماری لثه، ممکن است به جرم گیری عمیق دندان ها (دبریدمان) نیاز باشد. این نوع درمان روشی است که برای تمیز کردن عمیق نواحی زیر لثه ها برای خلاص شدن ریشه های دندان از باکتری ها استفاده می شود. قبل از شروع درمان، ممکن است نیاز به بی حسی موضعی ناحیه مورد نظر (با استفاده از داروهای مسکن) وجود داشته باشد. در طول درمان شما ممکن است مقداری درد احساس کنید و تا 48 ساعت پس از تکمیل درمان جرم گیری ناراحتی های مختصر داشته باشید.
درمان پیشرفته
اگر شما با سطح پیشرفته بیماری لثه مواجه هستید، ممکن است برای رفع مشکل نیاز به درمان های پیشرفته همچون جراحی لثه یا پریودنتال داشته باشید. در برخی موارد، لازم است دندان آسیب دیده کشیده شود. در این رابطه دندان پزشک می تواند درباره روش درمانی مورد نیاز و چگونگی انجام آن با شما صحبت کند. در صورت نیاز، دندان پزشک ممکن است شما را به یک پزشک متخصص معرفی نماید. اگر شما عمل جراحی یا جرم گیری عمیق دندان ها را انجام داده اید، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها داشته باشید (داروهایی که برای درمان عفونت لثه استفاده می شود). دندان پزشک در صورت نیاز به مصرف این داروها انواع مناسب آن را برای شما تجویز خواهد کرد.
بیماری لثه ژنژیویت حاد باید همیشه توسط یک دندان پزشک درمان شود. به هر حال اگر شما با پزشک متخصص قبل از یک دندان پزشک ملاقات کردید، پزشک متخصص احتمالاً برخی روش های درمانی بیماری های لثه را به شما توصیه می کند که تا زمان ملاقات با دندان پزشک می توان از آنها استفاده کرد. به غیر از روش های مراقبت از بهداشت دهان و درمان های دندان پزشکی مطرح شده بالا، درمان ژنژیویت حاد نیازمند استفاده از آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و انوع مختلف دهان شویه است.
عوارض
- بعضی از عوارض مربوط به بیماری لثه شامل موارد زیر هستند:
- از بین رفتن دندان
- بیماری انسداد رگ ها
- حمله قلبی
- زایمان زودرس و وزن کم نوزاد در هنگام تولد
- عدم امکان کنترل مناسب بیماری دیابت
- مشکلات تنفسی
- آرتریت روماتوئید
- آسم و تنگی نفس
- ایجاد کیست لثه
بعضی از تحقیقات انجام شده نشان می دهد که باکتری های عامل ابتلا به بیماری لثه می تواند از طریق بافت های لثه به جریان خون وارد شده و شش ها، قلب، و سایر اعضای بدن را تحت تاثیر خود قرار دهند. برای مثال، باکتری ها ممکن است از طریق رگ ها به قلب منتقل شده و باعث ایجاد یک چرخه از التهاب و تنگ شدن رگ ها شوند و در نهایت می توانند حمله قلبی به همراه داشته باشند.
پیشگیری
بهترین روش برای پیشگیری از بیماری لثه رعایت مناسب بهداشت دهان است که این مراقبت ها باید از زمان کودکی شروع شده و بطور ثابت در تمام زندگی ادامه پیدا کند. این مراقبت ها شامل مسواک زدن دندان ها دو بار در روز هر روز صبح و قبل از خواب شبانه و نیز حداقل یک بار نخ دندان کشیدن در روز است. با این وجود بهتر است که پس از هر بار صرف غذا یا تنقلات یا در زمان های پیشنهادی دندان پزشک دندان های خود را مسواک بزنید. تمیز کردن کامل دندان ها با مسواک و نخ دندان باید هر بار برای سه تا پنج دقیقه انجام شود. نخ دندان کشیدن قبل از مسواک زدن این امکان را ایجاد می کند که ذره های غذا و باکتری های گیر افتاده در بین دندان ها از محل خارج شوند. علاوه بر این، لازم است که فرد بطور منظم برای تمیز کردن دندان ها خود با دندان پزشک یا متخصص دهان و دندان ملاقات کند و معمولاً فواصل زمانی آن هر شش تا 12 ماه است. اگر شما با فاکتورهای ریسک مثل خشکی دهان، مصرف داروهای تنظیم فشار خون یا سیگار کشیدن که احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهند مواجه هستید، ممکن است نیاز به تمیز کردن حرفه ای دندان ها خود با دفعات بیشتر از حالت معمول داشته باشید.
بیماریهای لثه بسیاز حائز اهمیت می باشد زیرا در صورت درمان نشدن آن می توانند منجر به از دست دادن دندان شوند. بیماری لثه می تواند منجر به بروز کیست و عفونت لثه باشد که در این صورت این عفونت می تواند به دیگر نواحی بدن مانند ریه نیز منتقل شود، به همین دلیل مهم است هر زمانی که شما علائم بیماری های لثه را مشاهده کردید به دندان پزشک مراجعه کنید.
منبع : مهر تبسم