رنگ و تاثیر آن در یادگیری
چرا مبحث رنگ ها مهم است؟
رنگ یکی از اجزاء اصلی زندگی انسان است و بخشی از رفتار روزمره ما در زندگی توسط رنگ های موجود در محیط اطرافمان تعیین می شود. لباسی که می پوشیم، رنگ هایی که بر روی دیوار و یا میز ما در محل کار و یا منزل به کار رفته اند، اتاق خواب، اتومبیل و غیره، همگی تأثیر مستقیم بر رفتار ما دارند. دانشمندان دریافته اند که رنگ ها حتی در یادگیری امور و مسائل آموزشی نیز تأثیرگذارند.
به گفته یوهانس ایتن (رنگ زندگی است، زیرا زندگی بدون رنگ همچون مرده است) رنگ در فرایند یادگیری بسیار تاثیر گذار می باشد، به این دلیل که یادگیری دارای سبک های گوناگونی چون شناختی، عاطفی و فیزیولوژیکی است یک معلم توانا می تواند با بهره گیری از این سبک ها و پیوند آن ها با یادگیری، این فرآیند را کارآمد تر سازد تا حافظه بلند مدت فعال گردد.
از نقاشی های کودکان می توانیم به این نتیجه برسیم که وقتی رنگ های سیاه و سفید به آن ها داده می شود اجسام بی جان و با رنگ های اصلی و ثانویه جانداران را می کشند. پس این امکان برای معلم و در کل کادر اجرایی مدرسه وجود دارد که با استفاده درست از رنگ ها و مدیریت حساب شده، حالت ها و شرایط مناسبی برای یادگیری فراهم شود.
رنگ ها تا چه میزان بر یادگیری تاثیر گذارند؟
رنگها قدرت یادگیری را تقویت می کنند.
وقتی در کلاسها و مواد آموزشی از رنگهای مختلف استفاده می شود، بچه ها زودتر یاد می گیرند و اطلاعات مدت بیشتری در ذهن بچه ها باقی می ماند زیرا ۸۰ درصد از مغز انسان اطلاعات را بصورت بینایی دریافت می کنند و از آنجایی که رنگها حس بینایی را تحریک می کنند باعث بهبود و تقویت قدرت یادگیری می شوند.
کودکان رنگها را بهتر از لغات بیاد می آورند
ترکیب مطالب درسی با رنگها باعث می شود که کودکان اطلاعت را بهتر به یاد بیاورند برای مثال جهت آموزش برخی چیزها، می توانیم از فلش کارتهایی که زمینه رنگی دارند استفاده کنیم بطوریکه هر دسته از اطلاعات رنگ خاصی را بخود اختصاص دهند و با فلش کارتهایی با همان رنگ نمایش داده شوند. به این ترتیب بچه ها با مطابقت دادن رنگها با اطلاعات راحت تر آنها را بیاد می آورند.
تاثیر رنگها بر روی خلاقیت
رنگها الهام بخش خلاقیت و ابتکار هستند و باعث می شوند دانش آموزان و دانشجویان ایده های نو و جدیدی به نظرشان برسد. استفاده از رنگها نه تنها به پروژه های هنری کمک می کند بلکه حس خلاقیت و نوآوری برای نوشتن داستان را نیز در آنها تحریک می کند و به آنها کمک می کند که راحت تر به سؤالات پاسخ دهند و مورد ارزیابی قرار گیرند.
تاثیر رنگها در محیط خانه
والدین هم می توانند در خانه از رنگها برای تقویت حس خلاقیت و یادگیری فرزندانشان استفاده کنند. بهتر است آموزش کودکانتان را از همان دوران نوزادی آغاز کنید پس چه خوب است از همان ابتدا یک اتاق پر از رنگهای مختلف برای فرزندانتان در نظر بگیرید.
هوشیاری و درک بچه هایی که اتاقهای رنگارنگ دارند خیلی سریعتر از بچه های دیگر که از این امکان محروم هستند افزایش می یابد.
تاثیر رنگها در یادگیری بزرگسالان
تاثیر رنگ بر روی یادگیری فقط مختص کودکان نیست، رنگها از چند طریق بر روی بزرگسالان هم تاثیر می گذارند. رنگها باید در محیطهای آموزشی و کلاسهای دانشگاه ها هم به کار گرفته شوند تا به یادگیری بهتر دانشجویان کمک کنند.
بر اساس نتایج به دست آمده، رنگ قرمز باعث توجه بیشتر انسان به جزئیات می شود درحالیکه رنگ آبی، خلاقیت ذهن را افزایش می دهد.
به نقل از خبرگزاری آسوشیتد پرس، ژولیت ژو از دانشگاه بریتیش کلمبیا به عنوان محقق ارشد پروژه تحقیقاتی تأثیر رنگ ها بر رفتار انسان، می گوید: "افراد از تأثیر رنگ ها بر روی ذهنشان آگاه نیستند. در واقع تأثیر رنگ ها بر رفتار انسان به صورت ناخودآگاه اتفاق می افتد."
ژولیت ژو متخصص تأثیر متغیرهای محیطی بر رفتار انسان است. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیقات جدید، مغز انسان در مقابل دو رنگ آبی و قرمز، دو واکنش کاملاٌ متفاوت از خود بروز می دهد.
تحقیقات ژولیت ژو در تاثیر رنگ و میزان یادگیری
از چند دانشجو خواستند که روبروی کامپیوتر بنشینند و کارهایی را بر روی صفحه مانیتور انجام دهند. بر اساس نتایج تحقیق، آزمایش شوندگان کلماتی را که بر روی یک صفحه قرمز نوشته شده، بهتر حفظ می کردند و یا می توانستند با استفاده از آجرهای کوچک روی یک محیط قرمز، خانه های بهتری بسازند. اما همین افراد در قالب یک محیط آبی رنگ، استفاده های جالب تر و خلاقانه تری از لوازم ساده مثل کاغذ گیر و ... داشتند.
این تحقیق در حوزه تبلیغات تجاری نیز انجام گرفت. در ادامه از دانشجویان پرسیده شد که چه نوع کالایی را بیشتر می پسندند. به عنوان مثال تمامی دانشجویان از میان چند نمونه خمیردندان، خمیردندانی را پسندیدند که جلوگیری از کرم خوردگی دندان را با رنگ قرمز نشان داده بود. این مسأله نشان می دهد که قرمز به صورت ناخودآگاه، حس هشدار نسبت به یک خطر احتمالی را در فرد ایجاد می کند.
از سوی دیگر در میان چند پوستر شرکت های مسافرتی، دانشجویان تصاویری را که در پس زمینه آبی قرار داشتند، به لحاظ عکاسی، خلاقانه تر ارزیابی کردند و به هیچ عنوان توجهی به تأثیر تنظیم لنز دوربین عکاسی نداشتند.
به گفته دانشمندان همه ما از کودکی رنگ قرمز را به عنوان علامت خطر شناخته ایم. بنابراین می توان از رنگ قرمز برای به خاطر سپردن مسائل مهم و جزئی مانند یادگیری کلمات جدید در یک زبان خارجی و ... استفاده کرد.
از سوی دیگر چون رنگ آبی تداعی گر آسمان، آزادی و آرامش است، ذهن انسان را بیشتر به سمت اکتشاف سوق می دهد. به همین علت، رنگ آبی موجب خلاقیت بیشتر در ذهن می شود.
نظریه آندرو الیوت
آندرو الیوت به عنوان یکی از مهمترین نظریه پردازان روانشناسی رنگ ها از دانشگاه روچستر طی اظهار نظری درباره پژوهش فوق گفته است: "اگر پژوهش فوق درست باشد، پیشرفتی بزرگ در علم رونشناسی حاصل شده است. چرا که تا کنون چنین ارتباط مستقیمی به لحاظ تجربی از سوی دانشمندان میان رنگ ها و رفتار انسان برقرار نشده بود."