پیشگیری

سلامت دندانهای شیری اولین گام درسلامت دندانهای دائمی است. این دندانها در جویدن، تکلم، زیبایی و حفظ فضای دندانهای دائمی نقش دارند. رویش دندانهای دائمی از حدود 6 سالگی شروع وتا 12 سالگی جانشین تمام دندانهای شیری میشود.علت عمده از دست دادن زود هنگام دندانهای شیری ، پوسیدگی و ضربه به آنها است . پوسیدگی بیماری عفونی قابل پیشگیری است که در صورت عدم درمان به تخریب وسیع دندان ، درد و عفونت منجر میشود .روند پوسیدگی در ساده ترین فرم به شرح زیر است :
مواد غذائی قندی + باکتریهای دهان --->اسید + دندان ------->پوسیدگی دندان

واقعیت این است که نمی توان گفت مواد قندی رابه کلی از غذای روزانه حذف کرد یا هنوز واکسنی کشف نشده است که باکتریهای دهان را بطور کامل از بین ببرد اما می توان با ترکیب چندین روش اثرآنها را کاهش داده وبا پوسیدگی دندان مقابله کرد . این روشها شامل موارد زیر می باشد  : 1 – مسواک زدن واستفاده از نخ دندان  2- تغذیه مناسب    3 - فلورایدتراپی و فیشورسیلانت . 

 فلورایدتراپی :

استفاده از فلوراید یکی از بهترین روشهای پیشگیری از پوسیدگی دندان می باشد. کاربرد موضعی فلوراید توسط دندانپزشک (فلوراید تراپی) ساختمان دندان را نسبت به روند پوسیدگی مقاوم کرده و در  پیشگیری از پوسیدگی های جدید موثر است. انجام فلوراید تراپی با صلاحدید دندانپزشک و انجام آن به صورت دوره ای (هر 3-6 ماه یک بار) بین 40 تل 50 درصد باعث کاهش پوسیدگی می شود.

 فیشورسیلانت : 

شیار های عمیق سطح جونده دندان های آسیا با مواد مخصوص همرنگ دندان پر می شود. با انجام این کار عمق شیارها کم شده، امکان تمیز کردن آنها بهتر می شود و از پوسیدگی سطح جونده دندان های آسیا پیشگیری می گردد. در مواردی که برای دندان کودک فیشورسیلانت انجام می شود باید هر 6 ماه یک بار دندان های کودک توسط دندانپزشک معاینه شود.

 

 

درمانی

1 - ترمیم دندانها - علی رغم روشهای پیشگیری و تلاش برای سالم ماندن دندانها ، در تعدادی از کودکان پوسیدگی دندان رخ می دهد ترمیم دندانهای شیری بطور مشخص باترمیم دندانهای دائمی متفاوت است که تاحدودی ناشی از تفاوت در شکل دندان است . می توان دندانهای شیری را با مواد همرنگ دندان یا آمالگام پر کرد . این مسئله به وسعت پوسیدگی وتا حدی همکاری کودک بستگی دارد.

 2 – درمان عصب  - درمان عصب دندان شیری در پوسیدگی های بسیار عمیق ( که پوسیدگی به عصب رسیده است ) و یا به دنبال ضربه و شکستگی وسیع دندان انجام میشود . این درمان شامل قطع کامل عصب تاج  (پالپوتومی ) یا درمان ریشه کامل وتمیز کردن تمام کانالهای دندانهای شیری است . نکته : سابقه وجود یا فقدان درد نمی تواند به اندازه دندانهای دائمی در تشخیص افتراقی وضعیت پالپ دندان شیری قابل اعتماد باشد.

3 – فضا نگهدار  - دندانهای شیری علاوه بر نقش در جویدن ، تکلم و زیبایی در حفظ فضای دندان دائمی زیرین نقش عمده ای دارند. درصورتیکه زودتر از از سن استاندارد برای افتادن یک دندان شیری مجبور به خارج کردن آن باشیم با در نظر گرفتن نکات خاص باید برای حفظ موقعیت دندان جایگزین زیرین از فضا نگهدار استفاده کنیم .

4- روکش دندان  - در دندانهای شیری که پوسیدگی بیش از یک دیواره دندانی را دربرگرفته باشد برای ترمیم آن از روکش های دندانی استفاده می شود . روکش دندانهای شیری به طور معمول در دندانهای عقب از جنس فولاد ضد زنگ در دسترس است .علی رغم ظاهر نامطلوب ، از کارایی و طول عمر بالایی برخورداراست.

ضربات وارده به دهان ودندان
دوران کودکی همراه با فعالیت های فیزیکی ، جست وخیزکودکانه همراه با حوادث ناخوشایندی نیز هست . از جمله آنها وارد شدن ضربه به دندان و بافت دهان کودک است . که هرکدام درمان خاص خود را نیاز دارد. درمان دندان های شیری ضربه خورده با توجه به سن کودک ( مسئله همکاری و طول عمر دندان شیری ) و اثر برروی دندان دائمی زیرین انجام می شود.

دندانپزشکی تحت بیهوشی

یکی از بزرگترین چالش ها در دندانپزشکی ، درمان کودکان خردسال یا دارای ناتوانی ذهنی وجسمی است. این افراد بدلیل محدودیت سنی یا جسمی ، تحمل درمان های طولانی دندانپزشکی را ندارند. امروزه با پیشرفت تکنیک های بیهوشی وکاهش قابل ملاحظه عوارض آن ، می توان بسیاری از این افراد را به صورت ایمن تحت بیهوشی درمان کرد.

آرامبخشی به معنی استفاده از دارو برای کاهش اضطراب یا کنترل رفتار بیماران برای انجام درمان های مختلف پزشکی و دندانپزشکی است . استفاده ازدارو و آرامبخشی برای بعضی از عکسبرداری ها ( MRI یا  CT.SCAN ) درکودکان یا معاینات سیستم گوارشی ( آندوسکوپی و ... ) تقریبا ضروری است. آرامبخشی سطوح مختلفی دارد واز خفیف تا عمیق طبقه بندی می شود. در آرامبخشی خفیف ، عموما اضطراب بیمار کم می شود وبیمار می تواند به طور پیوسته به دستورات کلامی و تحریکات ، پاسخ متناسب دهد. درسطوح متوسط وعمیق آرامبخشی ، پاسخ بیمار به تحریکات کمتر می شود وبیمار به خواب عمیقی می رود.

در بیهوشی عمومی بیماربا تحریکات بیدار نمی شود وبرای حفظ تنفس به کمک دستگاه نیاز دارد. از آنجا که آرامبخشی وبیهوشی درادامه هم قراردارند وخط مرزی قطعی ، بین این دو نیست وخطر عمیق شدن هر مرحله از کار وجود دارد، آرامبخشی باید توسط فرد متخصص به مدیریت راه هوایی و اورژانس انجام شود ودرمان در محیطی صورت بگیرد که امکانات درمانی ودارویی مناسب وجود داشته باشد.متاسفانه با بروز پوسیدگی های دندانی درسن کم ، نیاز به درمان های پیچیده دندانپزشکی درکودکانی که هنوز همکاری ندارند ، زیاد شده است. همچنین کودکان ، نوجوانان وبزرگسالانی هستند که ترس زیادی از انجام درمان های دندانپزشکی دارند. مداخله دارویی جهت کسب همکاری یا کاهش اضطراب بیماران با عنوان آرامبخشی در دندانپزشکی ( خواب آوری ) شناخته می شود. انتخاب درمان تحت آرامبخشی یا بیهوشی عمومی براساس شرایط بیمار و وضعیت پوسیدگی ها ودرمان های مورد نیاز صورت می گیرد .