سیاتیک یک وضعیت پزشکی است که به علت فشار یا تحریک عصب سیاتیک، علائم درد و التهاب را در امتداد مسیر این عصب ایجاد می کند. عصب سیاتیک، بزرگترین و بلندترین عصب بدن است که از قسمت پایینی نخاع فقراتی شکمی (لومبار) و قسمت پایینی نخاع آسیبی (ساکرال) شروع می شود و از طریق عضلات مشترک لگنی و عضلات پا به پاشنه پا گسترش می یابد.
وقتی که به عصب سیاتیک فشار وارد می شود یا تحریک می شود، می تواند علائمی شامل درد، تورم، سوزش، خم شدگی، ضعف عضلانی و احساس مورمور شدن در امتداد مسیر عصب سیاتیک ایجاد کند. این علائم معمولاً از ناحیه پشتی ران، زانو، ساق پا و تا پاشنه پا احساس می شوند. در برخی موارد، علائم سیاتیک می توانند به یک طرف بدن محدود بمانند، اما در موارد دیگر می تواند به هر دو طرف پا گسترش یابد.
شایع ترین علت سیاتیک فشار یا تحریک عصب سیاتیک به دلیل برجستگی دیسک بین مهره های نخاعی است. دیسک بین مهره ها گونه ای از توپی است که بین مهره های نخاعی واقع شده و وظیفه اش جذب ضربه و ایجاد پایداری در ستون فقرات است. اگر دیسک به هر دلیلی فشار یا تحریک بر روی عصب سیاتیک اعمال کند، ممکن است سیاتیک ایجاد شود.
درمان سیاتیک معمولاً با توجه به علت اصلی و شدت علائم متفاوت است و ممکن است شامل استراحت، تجویز داروها برای کاهش التهاب و درد، فیزیوتراپی، تمرینات تقویت عضلات، تزریقات موضعی و در موارد شدید تزریقات استروئیدی یا جراحی باشد. برای تشخیص و درمان سیاتیک، مهم است که به پزشک متخصص ارتوپد یا عصب شناس مراجعه کنید تا به شما راهنمایی و درمان مناسب را ارائه دهد.
بیشتر بخوانید : لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
علائم آسیب به عصب سیاتیک
علائم آسیب به عصب سیاتیک ممکن است شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
• درد شدید: درد شدید و تیز در طول عصب سیاتیک، که از نیزه دار شکمی (منطقه پایین کمر) به طول پشت باسن، پشت ران و ساق پا و حتی تا پا و پاشنه امتداد دارد. این درد ممکن است همراه با سوزش، خارش یا تحریک بیشتر عصب باشد.
• سرخ شدن و تورم: در برخی موارد، سیاتیک ممکن است با سرخی، تورم و احساس گرمی در منطقه تحت تأثیر عصب سیاتیک همراه باشد.
• ضعف عضلات: آسیب به عصب سیاتیک می تواند منجر به ضعف عضلات پا و پاشنه شود. افراد ممکن است دچار مشکلاتی در راه رفتن، تغییرات در حالت خم شدگی و ایستادگی داشته باشند و نتوانند فعالیت های روزمره را به طور عادی انجام دهند.
• احساس خنکی: برخی افراد ممکن است احساس خنکی در مناطق تحت تأثیر عصب سیاتیک داشته باشند. این احساس ممکن است به دلیل اختلال در حس دریافتی ناشی از آسیب عصبی باشد.
• محدودیت حرکتی: برخی افراد ممکن است به دلیل درد و ضعف عضلات، محدودیت در حرکت و انعطاف پذیری پا و پاشنه تجربه کنند.
به هر حال، برای تشخیص دقیق و درمان موثر، باید با پزشک خود مشورت کنید. او با انجام بررسی های فیزیکی، تاریخچه بیماری و در صورت لزوم، از آزمایشات تشخیصی مانند تصویربرداری (مانند MRI)، می تواند تشخیص دقیق را تعیین کرده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
دلایل ابتلا به سیاتیک
سیاتیک ناشی از فشار، تحریک یا آسیب به عصب سیاتیک است که از کمر به سمت پا و پاشنه امتداد دارد. این فشار می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. در زیر، برخی از اصلی ترین دلایل ابتلا به سیاتیک را بررسی می کنیم:
- برجستگی دیسک فقاری
یکی از شایع ترین علل سیاتیک، برجستگی دیسک فقاری است. دیسک های فقاری، ساختارهایی هستند که بین مهره ها قرار دارند و عملکردی مانند فیلتر کردن شوک ها و افزایش انعطاف پذیری نهادهای مهره ای دارند. اگر دیسک فقاری بیرون آمده و فشار روی عصب سیاتیک ایجاد کند، سیاتیک شکل می گیرد.
- لغزش دیسک
لغزش دیسک نیز می تواند به عصب سیاتیک فشار وارد کند و سیاتیک را ایجاد کند. در این حالت، دیسک فقاری خارج از محدوده طبیعی خود منزوی می شود و فشار روی عصب سیاتیک ایجاد می شود.
- استنشاق فقاری
استنشاق فقاری در زمان بارداری برای مادر به وجود می آید. وقتی که جنین در طی فرآیند تشکیل نیمه های خلفی مهره ها، به عصب سیاتیک فشار وارد می کند. این حالت می تواند باعث ایجاد سیاتیک در طی بارداری شود.
- تورم و التهاب
تورم و التهاب در ناحیه کمر و اطراف عصب سیاتیک می تواند فشار روی عصب را افزایش داده و سیاتیک را ایجاد کند. این التهاب معمولاً ناشی از آسیب، عفونت، آرتروز، آرتریت روماتوئیدی و یا سایر حالات التهابی است.
- تشکیل توده ها
تشکیل توده های سنگین در ناحیه کمر می تواند فشار روی عصب سیاتیک را افزایش داده و سیاتیک را ایجاد کند. این توده ها ممکن است ناشی از تشکیل سنگ های کلیه، تومورهای خوش خیم یا خبیث و یا توده های دیگر در ناحیه کمر باشند.
این موارد فقط برخی از دلایل ابتلا به سیاتیک هستند و تشخیص دقیقِ علت، از طریق مشاوره با پزشک متخصص ارتوپد یا عصب شناس، امکان پذیر است. پزشک شما با بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمون ها، امکان دارد تشخیص دقیقی برای سیاتیک شما قرار دهد و بر اساس آن، طرح درمان مناسب را تعیین کند.
روش های درمان سیاتیک
روش های درمان سیاتیک ممکن است بسته به شدت علائم، علت اصلی بیماری و وضعیت فرد متغیر باشد. در زیر، چندین روش درمانی شائع برای سیاتیک را توضیح می دهیم:
• استراحت: استراحت به عنوان اولین مرحله درمان سیاتیک توصیه می شود که شامل کاهش فعالیت های روزانه، جلوگیری از حرکات و فعالیت هایی که علائم را تشدید می کنند و استفاده از روش های نیمه نشسته و کمربند های حمایتی است.
• داروها: برخی داروها می توانند در کاهش التهاب و درد مرتبط با سیاتیک موثر باشند. معمولاً ضدالتهاب های غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، استفاده می شوند. برخی از داروهای ضد درد قوی تر و در برخی موارد استروئیدها نیز ممکن است به صورت موقت تجویز شوند.
• فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی می توانند به کاهش علائم سیاتیک کمک کنند. این شامل تمرینات تقویت عضلات پشت و شکم، تمرینات کششی و انعقادی عضلات و تمرینات کششی و انعقادی عصب سیاتیک می شود. همچنین، تکنیک های فیزیک درمانی مانند الکتروتراپی، ماساژ و استفاده از گرما و سردی نیز ممکن است به عنوان بخشی از فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گیرند.
• تزریقات موضعی: در مواردی که درد و التهاب سیاتیک به شدت زیاد باشد، ممکن است پزشک تزریقات موضعی از مواد ضدالتهابی یا استروئیدها را توصیه کند. این تزریقات می توانند در کاهش التهاب و درد در منطقه تحت تأثیر عصب سیاتیک کمک کنند.
• جراحی: در موارد شدید و پیشرفته سیاتیک که ناشی از علت قابل جراحی مانند برجستگی دیسک است، جراحی ممکن است لازم باشد. هدف اصلی جراحی در این موارد، کاهش فشار یا حذف منبع فشار بر روی عصب سیاتیک است.
در هر صورت، مهم است که همواره با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا روش های درمان مناسب را با توجه به شرایط شما پیشنهاد دهد.
برای درمان سیاتیک به کدام متخصص مراجعه کنیم؟
برای درمان سیاتیک، معمولاً شما می توانید با یکی از متخصصان زیر مشورت کنید:
1. پزشک عمومی: پزشک عمومی می تواند اولین مرحله ارتباط شما با سیستم بهداشت و درمانی باشد. او می تواند علت علائم سیاتیک را تشخیص داده و در صورت لزوم شما را به یک متخصص مراقبت اولیه معرفی کند.
2. متخصص ارتوپدی: متخصص ارتوپد بر روی پوسته ها، عضلات و استخوان ها تمرکز می کند و می تواند بررسی کند که آیا سیاتیک ناشی از مشکلات عضلانی-اسکلتی مانند برجستگی دیسک یا بیماری های دیگری است.
3. متخصص عصب شناسی: متخصص عصب شناسی بر روی سامانه عصبی تمرکز دارد و می تواند علل سیاتیک را تشخیص داده و در صورت لزوم بررسی های تشخیصی مانند انجام عکسبرداری تخصصی (مانند MRI) را توصیه کند.
4. فیزیوتراپیست: متخصص فیزیوتراپیست در ارائه تمرینات و تکنیک های فیزیک درمانی برای بهبود علائم سیاتیک است. آنها می توانند برنامه های تمرینی و درمانی را برای تقویت عضلات، کاهش التهاب و درد، و بهبود عملکرد عصب سیاتیک پیشنهاد کنند.
5. جراح اعصاب: در موارد شدید و پیشرفته سیاتیک که نیاز به مداخله جراحی دارند، ممکن است نیاز به مشاوره و درمان توسط جراح اعصاب باشد. آنها مسئول انجام عمل جراحی برای کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک و رفع علائم سیاتیک می باشند.
مهم است که با توجه به شدت و مدت زمان علائم سیاتیک، بهتر است با پزشک عمومی خود مشورت کنید تا بتواند شما را به متخصص مناسب هدایت کند و برنامه درمانی مناسب برای شما را بررسی کند.
راه های درمان سیاتیک در خانه
درمان خانگی سیاتیک می تواند به عنوان یک بخش از درمان کلی استفاده شود و در کنار مراقبت های پزشکی و درمان های دیگر اعمال شود. در زیر چند روش درمان خانگی سیاتیک را بررسی خواهیم کرد:
• استفاده از گرما و سرما: استفاده از کمپرس گرمایی یا سرد؛ در منطقه درد، می تواند به تسکین علائم سیاتیک کمک کند. برای برخی افراد، استفاده از گرما مفیدتر است، در حالی که برای دیگران استفاده از سرما موثرتر است. می توانید این روش را به صورت متناوب امتحان کنید و مشاوره پزشک خود را درباره زمان و مدت استفاده از هر یک بپرسید.
• استراحت: در برخی موارد، استراحت به مدت کوتاهی می تواند به تسکین علائم سیاتیک کمک کند. اما باید به خاطر داشته باشید که استراحت بیش از حد نیز ممکن است منجر به ضعف عضلات و بهبود علائم نشود. استراحت تعداد روزهای محدودی را در نظر بگیرید و سپس به تدریج به فعالیت های روزمره و تمرینات مناسب برگردید.
• تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی منظم و مناسب می توانند به تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری و کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک کمک کنند. تمرینات کششی و قوی سازی عضلات مرکزی، همچنین تمرینات هوازی و تعادل می توانند در بهبود علائم سیاتیک موثر باشند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با متخصص حرکت درمانی یا فیزیوتراپی مشورت کنید تا برنامه ورزشی مناسب برای شرایط شما تعیین شود.
• تکنیک های آرامش بخش: استفاده از تکنیک های آرامش بخش مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا، پیلاتس و روش های تمرکز می تواند به کاهش استرس و درد مربوط به سیاتیک کمک کند.
مهم است که قبل از استفاده از هر روش درمان خانگی، با پزشک متخصص ارتوپد یا عصب شناس مشورت کنید. او می تواند بر اساس شدت علائم و وضعیت شما، راهنمایی های دقیق تری را ارائه دهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
آیا ورزش برای پیشگیری از سیاتیک مفید است؟
ورزش می تواند برای پیشگیری از سیاتیک و یا کمک به درمان آن مفید باشد. تمرینات ورزشی منظم و مناسب می توانند به تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری، کاهش التهاب و بهبود عملکرد عصب سیاتیک کمک کنند. با این حال، در انتخاب و انجام تمرینات ورزشی، باید از شدت آنها و راهنمایی یک متخصص حرکت درمانی یا فیزیوتراپی برخوردار باشید.
تمرینات زیر می توانند برای پیشگیری از سیاتیک و کاهش علائم آن مفید باشند:
• تمرینات کششی: تمرینات کششی عضلات پشت ران و عضلات کمر را تقویت کرده و انعطاف پذیری آنها را افزایش می دهند. این تمرینات می توانند شامل تمرینات کشش پشت ران، تمرینات پشت پا و عضلات پا و تمرینات کشش عضلات کمر باشند.
• تمرینات قوی سازی عضلات مرکزی: تمریناتی که بر قوی سازی عضلات مرکزی تمرکز دارند، از جمله عضلات شکمی و عضلات پشت دستگاه گردن، می توانند به بهبود نگهدارندگی قوی و پشتیبانی مناسب برای ستون فقرات کمک کنند.
• تمرینات هوازی: فعالیت های هوازی مانند پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و ایروبیک می توانند به افزایش جریان خون، افزایش اکسیژن رسانی عضلات و کاهش التهاب کمک کنند.
• تمرینات تعادل و استحکام: تمریناتی که بر استحکام و تعادل عضلات تمرکز دارند، می توانند به بهبود قوی سازی عضلات محیطی و پشتیبانی مناسب برای ستون فقرات و کاهش خطر مصدومیت زانو، بازو و ستون فقرات کمک کنند.
در هر صورت، قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با یک متخصص حرکت درمانی یا فیزیوتراپی مشورت کنید تا برنامه ورزشی مناسب برای شرایط خاص شما تعیین شود و مطمئن شوید که درست اجرا می کنید.
بیشتر بخوانید : بهترین مراکز فیزیوتراپی تهران
طول درمان سیاتیک چقدر است؟
طول درمان سیاتیک بعد از شروع درمان ممکن است متفاوت باشد و بستگی به شدت علائم، علت سیاتیک و نوع درمان دارد. درمان سیاتیک معمولاً یک روند طولانی است و ممکن است نیاز به صبر و پیگیری داشته باشد. در زیر تعدادی از عواملی که می توانند تأثیرگذار بر طول درمان سیاتیک باشند آورده شده است:
• شدت علائم: اگر علائم سیاتیک شما شدیدتر باشد، ممکن است طول درمان بیشتری نیاز باشد.
• علت سیاتیک: علت سیاتیک می تواند متنوع باشد، از جمله برجستگی دیسک، تراشه فشرده در عصب سیاتیک، تورم عضلات، تراشه استخوانی یا عوامل دیگر. درمان بستگی به علت اساسی سیاتیک دارد و ممکن است نیاز به رویکردهای مختلف درمانی داشته باشد.
• نوع درمان: درمان سیاتیک ممکن است شامل ترکیبی از روش های متداول مانند داروها، فیزیوتراپی، ماساژ، تزریقات موضعی، روش های غیرتهاجمی مانند آکوپانکچر یا در موارد شدیدتر، روش های جراحی باشد. هر روش درمانی ممکن است زمان متفاوتی برای دستیابی به بهبود و تسکین علائم، نیاز داشته باشد.
• همکاری بیمار: همکاری شما به عنوان بیمار نیز در موفقیت درمان بسیار تأثیرگذار است. پیروی از دستورات پزشک، فیزیوتراپیست یا متخصص حرکت درمانی و انجام تمرینات ورزشی و تکنیک های درمانی معرفی شده به شما اهمیت دارد.
با توجه به این عوامل، معمولاً درمان سیاتیک ممکن است تا چند هفته یا چند ماه طول بکشد. به هر حال، مهم است که با پزشک خود درباره طول درمان مورد انتظار و برنامه درمانی خود صحبت کنید. همچنین، باید توجه داشته باشید که در هر فرد و هر حالت سیاتیک و طول درمان آن ممکن است متفاوت باشد.
تفاوت سیاتیک با کمر درد در چیست؟
سیاتیک و کمردرد دو حالت متفاوت هستند، اگرچه در برخی موارد ممکن است با یکدیگر ترکیب شوند. در ادامه، تفاوت های اصلی بین سیاتیک و کمردرد را بررسی خواهیم کرد:
مکان درد
• کمردرد: در کمردرد، درد اغلب در ناحیه پایین کمر (منطقه لومبار) اتفاق می افتد و ممکن است به طول راسته پشتی راست و چپ کمر وجود داشته باشد.
• سیاتیک: در سیاتیک، درد از نیزه دار شکمی (منطقه پایین کمر) به طول پشت باسن، پشت ران و ساق پا و حتی تا پا و پاشنه امتداد دارد. در این حالت، درد اغلب در یک طرف بدن و بیشتر در پشت ران و ساق قابل احساس است.
علائم
• کمردرد: در بیشتر موارد کمردرد، علائم تنها به ناحیه کمر محدود می شود و از پشت باسن، ران و پا تمایل به امتداد ندارد.
• سیاتیک: در سیاتیک، علائم از کمر شروع می شود و به طول عصب سیاتیک به سمت پا امتداد دارد. این علائم ممکن است شامل درد، سوزش، خنکی، ضعف عضلات و تحریک بیشتر عصب باشد.
علت بنیادی
• کمردرد: کمردرد ممکن است به دلیل مسائل مختلفی از جمله کشیدگی عضلانی، فشرده شدن دیسک فقاری، نارسایی عضلات پشتی، آرتروز مهره ها و غیره رخ دهد.
• سیاتیک: سیاتیک به دلیل فشار، تحریک یا آسیب به عصب سیاتیک ایجاد می شود. این فشار ممکن است به علت برجستگی دیسک فقاری، تراشه فقاری، تورم بافت های اطراف عصب و یا تشکیل توده های سنگین در نزدیکی عصب باشد.
علائم همراه ممکن
• کمردرد: علائم همراه کمردرد ممکن است شامل آکنه، تنگی عضلانی، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی باشد.
• سیاتیک: در سیاتیک، علاوه بر درد شدید و تیز، علائمی مانند سرخ شدن و تورم در مناطق تحت تأثیر عصب، ضعف عضلات پا و پاشنه و محدودیت حرکتی نیز ممکن است رخ دهد.
از آنجا که سیاتیک می تواند نتیجه کمردرد باشد، در برخی موارد سخت است تفکیک دقیق بین این دو حالت را انجام داد. بنابراین، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به پزشک متخصص مربوطه، مانند متخصص اعصاب و فیزیوتراپیست یا پزشک معالج فیزیکی توصیه می شود.
تاثیر پیاده روی بر درد سیاتیک
پیاده روی می تواند برای درد سیاتیک مفید باشد، اما باید با دقت و توجه به وضعیت شما انجام شود. در زیر تأثیرات مثبت پیاده روی بر روی درد سیاتیک را بررسی می کنیم:
- تقویت عضلات
پیاده روی به عنوان یک فعالیت ورزشی ساده، عضلات پاها و ناحیه کمر را تقویت می کند. عضلات قوی تر می توانند فشار روی عصب سیاتیک را کاهش داده و استحکام و پشتیبانی بیشتری به ناحیه کمر ارائه دهند.
- افزایش جریان خون
پیاده روی می تواند جریان خون را در ناحیه پاها و کمر افزایش دهد. این بهبود در جریان خون می تواند به عصب سیاتیک کمک کند و فرایند بهبود را تسریع کند.
- کاهش التهاب و تسکین درد
فعالیت بدنی ملایم مانند پیاده روی می تواند به تقلیل التهاب و تسکین درد مربوط به سیاتیک کمک کند. با افزایش جریان خون و تقویت عضلات، فشار بر روی عصب سیاتیک کاهش می یابد و علائم دردناک کاهش می یابند.
- رهایی از استرس و افزایش روانشناختی
فعالیت بدنی مانند پیاده روی می تواند به کاهش استرس و افزایش حالت روانشناختی کمک کند. این موارد می توانند بهبود کلی وضعیت شما را تسهیل کنند و در کنار درمان درد سیاتیک تأثیر مثبتی داشته باشند.
با این حال، در هنگام پیاده روی برای درد سیاتیک، به نکات زیر توجه کنید:
• آغاز به فعالیت بدنی را با مقدار کمی پیاده روی شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید. اجتناب از فعالیت های سنگین و خسته کننده که ممکن است درد سیاتیک را تشدید کنند، مهم است.
• استفاده از کفش مناسب که به پاها و کمر آسیب نرساند.
• در صورت بروز درد یا تشدید علائم سیاتیک در طی پیاده روی، متوقف شده و استراحت کنید.
قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه مناسبی برای شما تنظیم کند.
روش خوابیدن برای درمان سیاتیک
وقتی شما سیاتیک دارید، مدل خوابیدن مناسب می تواند به کاهش درد و تسکین علائم کمک کند. در ادامه، چندین مدل خوابیدن را برای افراد مبتلا به سیاتیک توصیه می کنیم:
1.خوابیدن بر روی پهلو
خوابیدن بر روی یکی از دو طرف پهلو (بهتر است بر روی طرف سالم تر) می تواند فشار روی عصب سیاتیک را کاهش داده و درد را کاهش دهد. برای راحتی بیشتر، می توانید یک بالشتک بین پاها قرار دهید و آنها را به طور ملایم خم کنید.
2.خوابیدن بر روی پشت با زانو آویزان
در این حالت، با قرار دادن یک بالشتک یا بالش زیر زانوها، زانوها را به طور آویزان درآورده و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش می دهید. این مدل خوابیدن ممکن است در کاهش درد و تسکین علائم سیاتیک موثر باشد.
3.خوابیدن بر روی شکم
برخی از افراد با سیاتیک، خوابیدن بر روی شکم را راحت تر می یابند. در این حالت، برای کاهش فشار روی عصب سیاتیک، می توانید یک بالشتک یا بالش زیر ناحیه لگن و شکم قرار دهید.
4.استفاده از بالشتک ها و وسایل کمکی
استفاده از بالشتک ها و وسایل کمکی می تواند در مدل خوابیدن مناسب برای سیاتیک کمک کند. برخی از افراد ممکن است با قرار دادن بالشتک بین پاها یا استفاده از کمربند کمکی، تسکین درد و کاهش فشار روی عصب سیاتیک را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی در ونک با تجهیزات پیشرفته
همچنین، در هر مدل خوابیدنی که انتخاب کنید، مهم است که رعایت کنید:
• قرار دادن بالشتک مناسب و اصولی زیر سر، گردن، کمر و ناحیه لگن می تواند به راحتی و کاهش فشار در این مناطق کمک کند.
• اجتناب از خم شدن زیاد کمر و نگهداری یک ناحیه نیمه خمیده و ثابت برای حفظ تعادل و کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک مفید است.
به هر حال، بهتر است با پزشک فیزیوتراپیست خود در مورد مدل خوابیدن مناسب برای شما مشورت کنید. آنها با توجه به وضعیت شما و علت سیاتیک، می توانند راهنمایی دقیق تری را ارائه دهند.