بیماری خار پاشنه، که به طور علمی به عنوان پلاک پاشنه (Plantar Fasciitis) نیز شناخته می شود، یکی از شایع ترین علل درد پا در بخش پاشنه است. در این بیماری، بافتی به نام پلاک پاشنه که در قسمت پای خمیده پا و درازکش پا واقع شده است، التهاب و آسیب می بیند.
پلاک پاشنه یک بافت لیفی است که از قسمت پای خمیده پا (بخشی که پس از پاشنه تا انتهای انگشتان پا دراز می شود) شروع شده و به سمت پاشنه پا می گردد. وظیفه اصلی این بافت، حمایت از قوس پا و تسهیل حرکت های راه رفتن است.
در بیماری خارپاشنه، پلاک پاشنه در نتیجه فشار زیاد بر روی آن یا آسیب به بافت، التهاب می کند و علائمی مانند درد و تورم در منطقه پاشنه پا به وجود می آید. این درد معمولاً در قسمت داخلی و مرکزی پاشنه حس می شود و ممکن است؛ صبح ها بیشتر باشد و با راه رفتن و فعالیت های بیشتر، تشدید شود.
.jpg)
دلایل بروز بیماری خار پاشنه
عواملی که می توانند به بروز بیماری خار پاشنه کمک کنند شامل موارد زیر می شوند:
• فشار و تنش زیاد بر روی پاشنه پا، مانند طولانی ایستادن یا راه رفتن بر روی سطوح سخت
• استفاده نادرست از پا، مانند استفاده از کفش های نامناسب یا بلند
• ضعف عضلات پا و پشت پا
• چاقی و وزن بیش از حد
• فعالیت های ورزشی یا فشار زیاد بر روی پاشنه پا، مانند پیاده روی، دویدن یا ورزش های پرسرعت
تشخیص بیماری خار پاشنه بر اساس سابقه بیماری، علائم بیمار و ارزیابی جسمانی انجام می شود. در صورت تشخیص خارپاشنه، روش های درمانی مانند استراحت، فیزیوتراپی، کمپرسیون، استفاده از وسایل پشتیبانی، داروها و در موارد شدید تر، درمان جراحی ممکن است به کار گرفته شود.
بیشتر بخوانید : درمان خار پاشنه پا با لیزر شاک ویو تراپی
علائم بیماری خارپاشنه چیست؟
علائم بیماری خارپاشنه (پلاک پاشنه) ممکن است در هر فردی متفاوت باشد و شدت آن نیز متفاوت است. اما علائم رایجی که ممکن است در افراد مبتلا به خارپاشنه دیده شود عبارتند از:
• درد: درد در منطقه پاشنه پا، به خصوص در قسمت داخلی و مرکزی آن، از جمله علائم اصلی بیماری خارپاشنه است. درد معمولاً در صبح ها بیشتر است و معمولاً پس از مدتی راه رفتن کاهش می یابد. اما با ادامه فعالیت ها و راه رفتن طولانی تر، ممکن است دوباره افزایش یابد.
• تورم: در برخی موارد، در منطقه پاشنه پا تورم و التهاب دیده می شود. این تورم ممکن است به صورت محدود باشد و فقط در نقاط خاصی از پاشنه مشاهده شود.
• درد صبحگاهی: در بیشتر افراد مبتلا به خارپاشنه، درد و سفتی پاشنه پا در صبح ها بیشتر است. این عارضه به نام "صبحگاهی" شناخته می شود و معمولاً به دلیل عدم استفاده از پاها در طول شب و استراحت است.
• سختی و تنگی پاشنه: افرادی که به خارپاشنه مبتلا هستند، ممکن است با محدودیت حرکت پاشنه و سختی در پاشنه پا روبرو شوند. این سختی ممکن است باعث مشکل در حرکت و ایستادن باشد.
• عدم تعادلی در راه رفتن: بیماران خار پاشنه ممکن است دچار بی تعادلی و تغییر در الگوی راه رفتن شوند. این مشکل ممکن است به دلیل درد و عدم توانایی در قرار گرفتن به صورت صحیح بر روی پاشنه پا باشد.
مهم است بدانید که در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک متخصص عروق و تروما مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب برای شما تعیین شود.
چه روش های درمانی برای بیماری خار پاشنه وجود دارد؟
برای درمان بیماری خارپاشنه (پلاک پاشنه)، روش های مختلفی وجود دارد که بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار، پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از آن ها را توصیه کند. در زیر، چندین روش درمانی معمول برای خارپاشنه ذکر شده است:
• استراحت: استراحت و کاهش فعالیت های زیادی که به پاها فشار و تنش وارد می کنند، می تواند بهبود علائم خارپاشنه را تسریع کند. این شامل کاهش راه رفتن طولانی، استفاده از کفش های مناسب و اجتناب از فعالیت هایی مانند دویدن و پرش است.
• فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی ممکن است شامل تمرینات تقویت عضلات پا و پشت پا، تمرینات انعطاف پذیری، ماساژ، استفاده از یخ و گرما و توانبخشی باشد. این تمرینات و درمان های فیزیوتراپی بهبود علائم خارپاشنه را تسریع کرده و عضلات را تقویت می کنند.
• کمپرسیون: استفاده از باندها یا الاستیک بندی در منطقه پاشنه پا، می تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. این الاستیک بندها معمولاً در قسمت پاشنه قرار می گیرند و فشار مناسبی را به پاشنه اعمال می کنند.
• استفاده از وسایل پشتیبانی: استفاده از وسایلی مانند (night splint)، کفش های پشتیبانی و کفش هایی با ضربه گیر (orthotics) ممکن است به کاهش درد و جلوگیری از تحمیل فشار زیاد به پاشنه پا کمک کند.
• داروها: در مواردی که درد و التهاب شدید است، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن را تجویز کند تا درد را کاهش دهد و التهاب را کنترل کند.
• تزریقات: در مواردی که درمان های معمول برای کاهش درد کارآمد نیستند، پزشک ممکن است تزریقاتی مانند کورتیکواستروئیدها را در منطقه پاشنه پا تجویز کند. این تزریقات می توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
در موارد شدید و مقاوم به درمان، روش های جراحی نیز ممکن است در نظر گرفته شود، اما این روش برای موارد نادر و شدید استفاده می شود.
مهم است که درمان بیماری خارپاشنه توسط پزشک متخصص عروق انجام شود. هر فردی نیازهای درمانی خاص خود را دارد و پزشک شما می تواند برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین کند.
تاثیر فیزیوتراپی بر درمان خار پاشنه
فیزیوتراپی یک روش غیردارویی و غیرجراحی است که می تواند در درمان بیماری خارپاشنه مؤثر باشد. این روش بهبود علائم و کاهش درد و التهاب را هدف می گیرد و می تواند به تقویت عضلات پا، افزایش انعطاف پذیری، بهبود تعادل و بهینه سازی نحوه راه رفتن کمک کند. در زیر، به برخی از روش های معمول فیزیوتراپی برای خارپاشنه اشاره می کنیم:
1. تمرینات تقویت عضلات پا و پشت پا: تمریناتی که بر روی تقویت عضلات پا و پشت پا تمرکز دارند، می توانند عضلات را تقویت کرده و استحکام آن ها را افزایش دهند. این تمرینات می توانند شامل تمرینات خم و دراز کردن زانو، ایستادن بر روی کف پا و بالا و پایین رفتن با استفاده از انگشتان پا و پاشنه باشد.
2. تمرینات انعطاف پذیری: تمریناتی که بر روی افزایش انعطاف پذیری عضلات و بافت های مربوط به پا کار می کنند، می توانند در کاهش درد و بهبود حرکت پا مؤثر باشند. این تمرینات می توانند شامل کشیدن پا به سمت بالا، کشیدن انگشتان پا به سمت خود و استفاده از وسایلی مانند توپ تنسیس یا رولر ماساژ باشند.
3. ماساژ: ماساژ مرتبط با خارپاشنه می تواند به کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود جریان خون در منطقه مورد نیاز کمک کند. ماساژ می تواند به صورت دستی انجام شود یا از وسایلی مانند رولر ماساژ استفاده شود.
4. استفاده از گرما و یخ: استفاده از گرما (به عنوان مثال، کمپرس گرما) قبل از تمرینات و استفاده از یخ (به عنوان مثال، کمپرس یخ) پس از تمرینات می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب در منطقه پاشنه کمک کند. اما قبل از استفاده از هر یک از این روش ها، مهم است با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
استفاده از روش شاک ویوتراپی بر درمان خار پاشنه
روش شاک ویوتراپی (Shockwave Therapy) نیز یک روش درمانی است که در برخی موارد برای خارپاشنه مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش، امواج صوتی با فشار بالا به منطقه مورد درمان، به ویژه به منطقه پاشنه پا، اعمال می شوند. این امواج صوتی شدیدترین نقاط خارپاشنه و بافت های اطراف آن را تحت تأثیر قرار می دهند و فرآیندهای التهابی و تحریک درمانی را در منطقه به وجود می آورند. این امواج صوتی بهبود جریان خون در منطقه را تسریع می کنند، فرآیندهای التهابی را کاهش می دهند و استحکام بافت ها را افزایش می دهند.
مزایای روش شاک ویوتراپی
برخی از مزایای شاک ویوتراپی در درمان خارپاشنه عبارتند از:
• کاهش درد: شاک ویوتراپی می تواند به طور مؤثری در کاهش درد مرتبط با خارپاشنه کمک کند. این روش بهبود درد را از طریق کاهش التهاب و تحریک فرآیندهای بهبودی در منطقه مورد درمان ایجاد می کند.
• بهبود التهاب: شاک ویوتراپی می تواند التهاب را در منطقه خارپاشنه کاهش دهد. این فرآیند باعث بهبود علائمی مانند تورم، قرمزی و تحریک درد می شود.
• افزایش بهبودی بافت: شاک ویوتراپی می تواند فرآیندهای بهبودی و بازسازی بافت ها را تسریع کند. این شامل ترمیم و بهبود بافت های آسیب دیده و تقویت بافت های ضعیف شده است.
• عدم نیاز به جراحی: شاک ویوتراپی روشی غیرجراحی است و معمولاً به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی در نظر گرفته می شود. این به معنای عدم نیاز به برش یا جراحی مستقیم در منطقه مورد درمان است.
مهم است که شاک ویوتراپی توسط پزشک یا فیزیوتراپیست مجرب و متخصص انجام شود. این روش در برخی موارد ممکن است موثر نباشد یا در برخی از شرایط ممنوع باشد، بنابراین مشورت با متخصص معتبر الزامی است.
آیا شاک ویوتراپی در همه موارد خارپاشنه مؤثر است یا ممکن است نتایج متفاوتی داشته باشد؟
شاک ویوتراپی در برخی موارد خارپاشنه می تواند مؤثر باشد، اما نتایج آن ممکن است در هر فرد و شرایطی متفاوت باشد. این به عوامل مختلفی مانند شدت و مدت زمان خارپاشنه، وضعیت عمومی بیمار، عوامل بیماری زایی، عوارض همراه و سایر عوامل بستگی دارد.
در نتیجه، ممکن است در برخی از موارد شاک ویوتراپی بهبود قابل توجهی را ایجاد کند در حالی که در موارد دیگر نتایج بهتر، نباشند.
علاوه بر این، نتایج شاک ویوتراپی ممکن است به عوامل فردی مانند سن، نژاد، وضعیت عمومی سلامتی، تجربه درمانی قبلی و پاسخ به درمان های دیگر بستگی داشته باشد. همچنین، استفاده از شاک ویوتراپی به تنهایی ممکن است کافی نباشد و در ترکیب با سایر روش های درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
به همین دلیل، قبل از استفاده از شاک ویوتراپی برای درمان خارپاشنه، مهم است که با یک پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست مشورت کنید. آنها می توانند بر اساس وضعیت شما و بررسی دقیق، تصمیم بگیرند که آیا شاک ویوتراپی مناسب است یا خیر و به شما راهنمایی کنند که آیا باید از روش های درمانی دیگر همراه با شاک ویوتراپی استفاده کنید یا خیر.
بیشتر بخوانید: لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
.jpg)
تمرینات تقویتی برای درمان خار پاشنه
تمرینات تقویتی می توانند بهبود در درمان خارپاشنه و کاهش علائم آن کمک کنند. در ادامه، چند تمرین تقویتی را برای شما ذکر می کنیم که می توانند در درمان خارپاشنه مفید باشند:
• تمرین با توپ تنیس: با قرار دادن توپ تنیس زمین بین پاها، با استفاده از پاهای خود، توپ را با فشار و فشرده سازی در بین پاها راه داده و آن را به طرف خود بکشید. این تمرین به تقویت عضلات پا و کاهش فشار بر خارپاشنه کمک می کند.
• تمرین رولینگ با استفاده از بطری یخ: یک بطری پر از آب را در فریزر قرار دهید تا منجمد شود. سپس با قرار دادن بطری زیر پا، به آرامی روی آن رولینگ کنید. این کار باعث می شود که بافت های عضلانی و بافت های محیطی در ناحیه خارپاشنه تحریک شود و به تسکین درد کمک کند.
• تمرین تقویتی عضلات پاها: شامل تمریناتی مانند انجام انعطاف پا، انقباض عضلات پا، پیاده روی روی دماغه ها و صعود و نزول روی پله ها می شود. این تمرینات به تقویت عضلات پا و بهبود استحکام و پایه ریزی پاها کمک می کنند.
• تمرینات کششی: شامل کشش عضلات ساق پا و آرنج ها است. با استفاده از باند یا حوله، آرنج را دراز کرده و آرام و با کنترل آرنج را به طرف شما کشیده و سپس آرام و به آرامی به حالت اولیه برگردانید. همچنین، می توانید با استفاده از باند یا حوله، آن را زیر پا قرار داده و آرام و با کنترل پا را به طرف شما کشیده و سپس آرام و به آرامی به حالت اولیه برگردانید.
مهم است که قبل از انجام هرگونه تمرین تقویتی، با پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. در صورتی که در هنگام انجام تمرینات درد یا تنش شدیدی احساس می کنید، باید توجه داشته باشید که مشاوره و راهنمایی متخصصان حرفه ای بسیار مهم است و همواره باید تمرینات را با دقت و با توجه به وضعیت خود انجام دهید. همچنین، ممکن است نیاز به ترکیب تمرینات تقویتی با سایر روش های درمانی مثل فیزیوتراپی، کش پاشنه، استفاده از کفش و زیره های مناسب و در برخی موارد حتی درمان دارویی داشته باشید.
آیا ماساژ پا می تواند در درمان خار پاشنه مفید باشد؟
بله، ماساژ پا می تواند در درمان خارپاشنه مفید باشد. ماساژ پا باعث افزایش جریان خون، کاهش التهاب و تسکین درد در ناحیه خارپاشنه می شود. علاوه بر این، ماساژ پا می تواند عضلات پا را وارد حالت آرامش بیشتری کند و تنش ها را کاهش دهد.