درمان زونا چیست؟

بیماری زونا یا Herpes zoster  یک عفونت ویروسی است که از ویروس Varicella-zoster ناشی می‌شود. این ویروس همان ویروسی است که منجر به ابتلا به بیماری بوکسول یا Waterpox  می‌شود. پس از درمان بوکسول، ویروس Varicella-zoster در سیستم عصبی باقی می‌ماند و می‌تواند در زمان‌های بعدی فعال شده و عفونت زونا را ایجاد کند. بثورات زونا به صورت نوار یا خوشه ای در یک طرف بدن ظاهر می شوند. بثورات می توانند دردناک، خارش دار و تاول زده باشند. در ادامه این مقاله از سایت برترین ها همراه ما باشید.

بیشتر بخوانید : بهترین دکتر پوست و مو در شرق تهران کیست؟

علائم زونا

علائم و نشانه‌های بیماری زونا عموماً شامل موارد زیر می‌شوند:
•    درد: درد شدید و سوزش در منطقه‌ای از بدن که اغلب به یک یا دو سمت بدن محدود است. این درد معمولاً قبل از ظهور هر گونه ضایعه پوستی شروع می‌شود و ممکن است در طول عفونت بیماری زونا تا چند هفته طول بکشد.
•    تحریک روی پوست: پس از شروع درد، علائم پوستی در منطقه‌ای مشخص روی بدن ظاهر می‌شود. این ضایعات پوستی به صورت خراش‌های قرمز یا صورتی با ظاهر تاولی و پر آب می‌باشد. ضایعه پوستی معمولاً در قسمت‌های بدنی که مسیر عصبی را طی می‌کند، مانند قفسه سینه، پهلو و صورت ظاهر می‌شود.
•    خارش: ممکن است؛ همراه با ضایعه پوستی خارش نیز رخ دهد و برای برخی از افراد ناراحت‌کننده باشد.
•    تب: تب خفیف تا متوسط ممکن است رخ دهد.
•    سردرد: سردرد، به ویژه در افراد مسن، ممکن است اتفاق بیفتد.
•    سایر علائم: افراد ممکن است علائمی مانند خستگی، احساس ناراحتی و کلافگی بیش از حد را تجربه کنند.
در صورت تجربه علائم زونا، مهم است که به پزشک داخلی یا متخصص پوست مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را تعیین کند.

عوامل ایجاد ویروس زونا

ویروس واریسلا-زوستر عامل بیماری زونا است. این ویروس همان ویروسی است که باعث آبله مرغان می شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بدن به صورت غیرفعال باقی می ماند. در برخی افراد، ویروس دوباره فعال شده و باعث زونا می شود.
عواملی که می‌توانند باعث فعال شدن ویروس Varicella-zoster و در نتیجه بروز بیماری زونا شوند، عبارتند از:

• سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS، افرادی که دریافت کرایوتراپی یا مواد مهارکننده ایمنی هستند، بیماران سرطانی، یا افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری زونا هستند.

• سن

با پیر شدن، سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌شود و خطر ابتلا به بیماری زونا افزایش می‌یابد. افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند.

• استرس

استرس شدید، ضعف سیستم ایمنی را می‌تواند تحریک کند و فعال شدن ویروس زونا را تسریع بخشد.

• عمل جراحی

بعضی از عمل‌های جراحی می‌توانند سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار داده و ریسک ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهند.

• سابقه آبله مرغان

هر شخصی که آبله مرغان داشته باشد، در معرض خطر ابتلا به زونا است.

مراحل بیماری زونا

بیماری زونا در 5 مرحله رخ می دهد:
1. نهفتگی
پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس واریسلا-زوستر در سلول های عصبی به صورت غیرفعال باقی می ماند. این دوره می تواند سال ها یا حتی دهه ها طول بکشد.
2. فعال شدن مجدد
در برخی افراد، ویروس دوباره فعال می شود و به سمت پوست حرکت می کند. دلیل فعال شدن مجدد ویروس به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به دلیل کاهش سیستم ایمنی باشد.
3. بثورات پوستی
بثورات زونا به صورت نوار یا خوشه ای در یک طرف بدن ظاهر می شوند. بثورات می توانند دردناک، خارش دار و تاول زده باشند.
4. عوارض جانبی
زونا می تواند عوارض جانبی مختلفی مانند تب، سردرد، خستگی و درد عصبی بعد از زونا - PHN  ایجاد کند.
PHN می تواند ماه ها یا حتی سال ها پس از زونا ادامه داشته باشد.
5. بهبودی
بثورات زونا معمولاً در عرض 2 تا 4 هفته بدون جای زخم بهبود می یابند. در برخی افراد، PHN می تواند برای مدت طولانی تری ادامه داشته باشد.

پیشگیری از زونا

•    واکسن زونا: واکسن زونا می تواند خطر ابتلا به زونا را تا 50٪ کاهش دهد. این واکسن برای افراد بالای 50 سال توصیه می شود.
•    تقویت سیستم ایمنی: با تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی می‌توان به بهبود سیستم ایمنی کمک کرد.
در صورت مشاهده علائم زونا، به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام می تواند به کاهش طول دوره بیماری و عوارض آن کمک کند.

بیشتر بخوانید : بهترین راهکار برای محافظت از پوست کودکان در زمستان

روش تشخیص بیماری زونا

تشخیص بیماری زونا عمدتاً براساس علائم بالینی و تاریخچه بیماری صورت می‌گیرد. اما در برخی موارد، برای تأیید تشخیص و تشخیص دقیق‌تر، پزشک پوست ممکن است از روش‌های دیگر نیز استفاده کند. در زیر، روش‌های تشخیص بیماری زونا را بررسی خواهیم کرد:
•    بررسی علائم بالینی: پزشک ابتدا به شکایات و علائمی که بیمار گزارش می‌دهد، توجه می‌کند. نشانه‌های شایع بیماری زونا شامل درد سوزش‌آور و خارش در منطقه‌ای خاص از بدن، ضایعه پوستی در همان منطقه؛ تاول‌ها و جوش‌های قرمز است.
•    بررسی تاریخچه بیماری: پزشک ممکن است سوالاتی درباره تاریخچه بیماری بپرسد تا بررسی کند آیا بیمار در گذشته ابتلا به بوکسول - Waterpox  داشته است یا خیر. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری برای بیماری زونا بگذارد.
•    بررسی تغییرات پوستی: پزشک ممکن است ضایعات پوستی را بررسی کند تا الگوی کلاسیک بیماری زونا را تشخیص دهد. بثورات پوستی در بیماری زونا معمولاً محدود به یک یا دو سمت بدن است و در امتداد مسیر عصبی قرار می‌گیرد.
•    آزمایشات ویروس شناسی: در برخی موارد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بثورات پوستی را برداشته و آن را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال کند. این آزمایشات شامل روش‌های مختلفی مانند روش PCR -Polymerase Chain Reaction برای تشخیص حضور ویروس Varicella-zoster می‌شود.
•    آزمایش خون: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون را درخواست کند تا به دنبال وجود آنتی‌بادی‌های مرتبط با ویروس Varicella-zoster در بدن بیمار بگردد. این آزمایش می‌تواند به تأیید تشخیص و حتی تعیین زمان ابتلا به ویروس کمک کند.
در هر صورت، تشخیص نهایی و درمان بیماری زونا باید توسط پزشک متخصص پوست یا متخصص داخلی انجام شود. لازم است که در صورت مشاهده هرگونه علامت به پزشک مراجعه کنید.

درمان زونا چیست؟

درمان بیماری زونا اغلب شامل استفاده از داروها و اقدامات مراقبتی است. هدف اصلی درمان زونا، کاهش درد، کاهش شدت تاول‌های پوستی و کنترل عفونت است. در زیر، روش‌های درمان زونا را بررسی خواهیم کرد:
•    داروهای ضد ویروسی: داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر - Acyclovir، والاسیکلوویر –Valacyclovir  و فامسیکلوویر –Famciclovir  معمولاً برای کنترل ویروس Varicella-zoster استفاده می‌شوند. این داروها می‌توانند مدت زمان بیماری را کوتاه کنند و علائم را بهبود بخشند و باید در عرض 72 ساعت پس از شروع بثورات مصرف شوند.
•    آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت عفونت ثانویه با باکتری، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند.
•    ضد التهاب‌ها: داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی – NSAIDs  مانند ایبوپروفن –Ibuprofen  و پاراستامول –Paracetamol  ممکن است برای کاهش درد و التهاب در زونا تجویز شوند.
•    ضدانعقادی‌ها: برخی داروهای ضدانعقادی مانند گاباپنتین - Gabapentin  و پرگابالین – Pregabalin  ممکن است برای کنترل درد عصبی مرتبط با زونا مفید باشند.
•    دارو‌های مسکن: مصرف داروهای ضد درد مانند آسپرین، استامینوفن یا آنتی‌الیزماتیک‌ها به کاهش درد کمک می‌کند.
•    
•    کرم‌ها و لوسیون‌های موضعی: استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های موضعی ضدقارچ و ضدعفونی کننده می‌تواند کمک کند تا تاول‌های پوستی را تسکین دهد و عفونت را کنترل کند.
•    مراقبت پوستی: مراقبت مناسب از پوست شامل استفاده از لباس‌های راحت و مناسب، بانداژ تمیز، مرطوب کننده‌های طبیعی و جلوگیری از خراشیدن و خارش تاول‌ها باشد.
همچنین، در صورت وجود عوارض جانبی شدید یا عفونت‌های ثانویه، پزشک ممکن است درمان‌های دیگری را تجویز کند و در موارد خاص، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد.

بیشتر بخوانید : بیماری پوست مرغی چیست؟

درمان زونا در خانه و روش‌های طب سنتی

حتما قبل از امتحان هر روش درمانی خانگی برای زونا، با پزشک خود مشورت کنید.

درمان های خانگی

•    استراحت کافی: برای بهبودی بدن به استراحت کافی نیاز دارید.
•    نوشیدن مایعات زیاد: برای جلوگیری از کم آبی بدن، مایعات زیادی مانند آب، آبمیوه و سوپ بنوشید.
•    استفاده از کمپرس سرد: برای تسکین درد و خارش، از کمپرس سرد یا حمام خنک استفاده کنید.
•    استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه: داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می توانند به تسکین درد و تب کمک کنند.
•    جلوگیری از خاراندن بثورات: خاراندن بثورات می تواند باعث عفونت شود.
•    پوشاندن بثورات: بثورات را با لباس های گشاد و نخی بپوشانید.

روش های طب سنتی

•    جوش شیرین: خمیر جوش شیرین و آب را روی بثورات بمالید تا خارش و درد را تسکین دهد.
•    نشاسته: نشاسته ذرت را روی بثورات بمالید تا خارش و التهاب را کاهش دهد.
•    عسل: عسل را روی بثورات بمالید تا به بهبودی زخم ها کمک کند.
•    سیر: سیر دارای خواص ضد ویروسی است و می تواند به مبارزه با ویروس زونا کمک کند.
•    سرکه سیب: سرکه سیب می تواند به تسکین خارش و درد بثورات کمک کند.

توجه:
•    هیچ مدرک علمی برای اثبات اثربخشی روش های طب سنتی در درمان زونا وجود ندارد.
•    قبل از امتحان هر روش درمانی خانگی، با پزشک خود مشورت کنید.
•    اگر بثورات شما چرکی شد یا تب بالا دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

آیا زونا واگیردار است؟ 

بله، بیماری زونا -Herpes zoster  واگیردار است. ویروس Varicella-zoster که عامل ویروس زونا است، مسئول عفونت بوکسول – Waterpox  و زونا است. در صورتی که شخص در گذشته به بوکسول مبتلا شده باشد، ویروس در بدنش باقی می‌ماند و ممکن است در طول عمر به شکل بیماری زونا بازگردد.
علاوه بر این، اگر فردی که به زونا مبتلا است، تاول پوستی داشته باشد، می‌تواند ویروس را به افراد دیگر منتقل کند. این انتقال معمولاً از طریق تماس مستقیم با ضایعه پوستی یا از طریق ذرات هوا رخ می‌دهد. افرادی که با ویروس زونا در تماس هستند و بوکسول نداشته‌اند یا واکسینه نشده‌اند، ممکن است به بیماری زونا مبتلا شوند.
برای جلوگیری از انتقال ویروس زونا به دیگران، افرادی که به زونا مبتلا هستند باید اقدامات احتیاطی را رعایت کنند، از جمله پوشیدن بانداژ یا لباس محافظ بر روی ضایعات پوستی، جلوگیری از تماس مستقیم با افراد غیرمبتلا و شستشوی دست‌ها به طور منظم. همچنین، استفاده از واکسن زوستاواکس – Zostavax  برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به بیماری زونا نیز توصیه می‌شود.