آنژیوکت Angiokath یا کانولا یک نوع کاتتر است که برای دسترسی به عروق و رگ‌ها استفاده می‌شود. این وسیله پزشکی از لوله‌ای برای وارد کردن درون عروق بهره می‌برد و یک سوزن دارد که به آرامی وارد ورید بیمار می‌شود؛ کاتتر باقی می‌ماند و سوزن خارج می‌شود و بال آنژیوکت روی پوست ثابت می‌شود. در این مطلب با رنگ های آنژیوکت و انواع آن آشنا می‌شویم.
معرفی آنژیوکت
آنژیوکت، رگ‌هایتان را به دریچه‌ای ظریف تبدیل می‌کند تا جریان حیات‌بخش داروها، مایعات و یا خون را به بدنتان هدایت کند. این کاتتر کوچک و انعطاف‌پذیر که در رگ‌های محیطی قرار می‌گیرد، دنیایی از امکانات را در اختیار تیم پزشکی قرار می‌دهد.
عملکرد دوگانه آنژیوکت
1. تزریق: داروها، مایعات و خون را به رگ‌ها هدایت می‌کند.
2. نمونه‌گیری: خون را برای آزمایش جمع‌آوری می‌کند.
بیشتر بخوانید : فشار خون داری؟ این موارد رو رعایت کن
ساختار ظریف آنژیوکت
• سوزن: راهنمای ورود کاتتر به ورید
• کاتتر: لوله نازکی که در رگ باقی می‌ماند
• بال: برای تثبیت آنژیوکت روی پوست
• محفظه شفاف: برای مشاهده جریان مایعات
• دریچه تزریق: برای تزریق دارو یا مایعات
ویژگی‌های خاص برای شرایط خاص
در شرایط خاص بیمار باید از این وسایل استفاده شود:
• روکش ضد عفونت: برای کاهش خطر آلودگی
• سامانه‌های بدون نیدل: تزریق بدون درد
• سر تخلیه خاص: تخلیه سریع خون
• کپسول تحت پوست: تزریق زیر جلدی
رنگ های آنژیوکت
هر رنگ و سایز آنژیوکت برای کاربردی خاص طراحی شده است. انتخاب سایز آنژیوکت به عوامل مختلفی مانند سن، وزن، نوع مایع تزریقی و محل تزریق بستگی دارد؛ که در ادامه با هر کدام آشنا خواهید شد.
آنژیوکت بنفش
آنژیوکت بنفش با ظرافت و سایز منحصر به فرد خود سایز 26، فقط برای رگ‌گیری نوزادان کاربرد دارد. این سایز کوچک‌ترین در میان انواع آنژیوکت‌ها است و کاربرد آن را به موارد خاصی محدود می‌کند. ظرافت و انعطاف‌پذیری این آنژیوکت، آن را برای رگ‌گیری در رگ‌های ظریف نوزادان ایده‌آل می‌کند. همچنین سایز کوچک کاتتر، تزریق داروهای با غلظت کم را به آرامی و بدون فشار به رگ نوزاد امکان‌پذیر می‌کند.
آنژیوکت زرد
آنژیوکت زرد با قطر کمی بیشتر از آنژیوکت بنفش سایز 24 است. این سایز، آن را به ابزاری ایده‌آل برای تزریق در کودکان تبدیل می‌کند.
• تزریق به کودکان: ایده‌آل برای رگ‌های ظریف‌تر در مقایسه با نوزادان
• تزریق داروهای با غلظت کم تا متوسط: جریان بهتر مایعات
• نمونه‌گیری خون: جمع‌آوری نمونه خون به آسانی
آنژیوکت آبی سایز (۲۲)
• استفاده برای افراد بالغ با رگ‌های متوسط
• تزریق داروهای رقیق
• نمونه‌گیری خون از افراد بالغ
آنژیوکت صورتی سایز (۲۰)
تزریق داروهای رقیق و نمونه‌گیری خون (بزرگسالان)
آنژیوکت صورتی سایز (24)
• استفاده برای کودکان و افراد با رگ‌های ظریف
• تزریق داروهای با غلظت کم تا متوسط
• نمونه‌گیری خون از کودکان
آنژیوکت سبز سایز (۱۸)
• استفاده برای افراد بالغ با رگ‌های بزرگ
• تزریق داروهای غلیظ
• تزریق مایعات وریدی مانند سرم
• تزریق خون و فرآورده‌های خونی
• نمونه‌گیری خون از افراد بالغ
آنژیوکت خاکستری یا طوسی سایز (۱۶)
• خون‌گیری (بزرگسالان)
• استفاده در موارد بسیار خاص مانند تزریق خون حجیم
• تزریق داروهای با غلظت بسیار بالا
• استفاده در افراد با دسترسی بسیار دشوار به رگ‌ها
آنژیوکت نارنجی سایز (۱۴)
• همودیالیز (بزرگسالان)
• تزریق حجم زیاد مایعات
• استفاده در موارد خاص مانند تزریق خون و فرآورده‌های خونی
• تزریق داروهای با غلظت بسیار بالا
• استفاده در افراد چاق یا با دسترسی دشوار به رگ‌ها
نکات مهم درباره رنگ های آنژیوکت
• انتخاب رنگ آنژیوکت به عوامل مختلفی مانند سن، وزن، سایز رگ‌ها و نوع مایع یا داروی تزریقی بستگی دارد.
• سایز کوچکتر آنژیوکت برای رگ‌های ظریف‌تر و تزریق داروهای با غلظت کم مناسب‌تر است.
• سایز بزرگتر آنژیوکت برای رگ‌های بزرگتر و تزریق مایعات یا داروهای با غلظت بالا مناسب‌تر است.
• در صورت عدم اطمینان از سایز مناسب آنژیوکت، با پزشک یا پرستار مشورت کنید.
بیشتر بخوانید : نکاتی که قبل از دادن آزمایش خون باید بدانید
عوارض آنژیوکت با سایز اشتباه
استفاده از آنژیوکت با سایز نامناسب می‌تواند عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشد، از جمله:
1. درد و ناراحتی
• سوزن آنژیوکت با سایز نامناسب می‌تواند هنگام ورود به رگ، درد و سوزش شدیدی ایجاد کند.
• اگر کاتتر آنژیوکت خیلی بزرگ باشد، می‌تواند به دیواره رگ فشار وارد کند و باعث درد و اسپاسم عضلانی شود.
2. خونریزی
• اگر سوزن آنژیوکت خیلی بزرگ باشد، می‌تواند سوراخ بزرگی در رگ ایجاد کند و خطر خونریزی را افزایش دهد.
• اگر کاتتر آنژیوکت خیلی کوچک باشد، ممکن است به طور کامل در رگ قرار نگیرد و خونریزی از محل تزریق رخ دهد.
3. عفونت
استفاده از آنژیوکت با سایز نامناسب می‌تواند خطر ورود میکروب‌ها به رگ و ایجاد عفونت را افزایش دهد.
4. آسیب به رگ
• اگر سوزن یا کاتتر آنژیوکت خیلی بزرگ باشد، می‌تواند به رگ آسیب برساند و باعث لخته شدن خون، التهاب یا حتی پارگی رگ شود.
• استفاده مکرر از آنژیوکت با سایز نامناسب می‌تواند به مرور زمان رگ را ضعیف و آسیب‌پذیر کند.
5. عدم کارایی
• اگر کاتتر آنژیوکت خیلی کوچک باشد، ممکن است جریان مایعات یا داروها را به درستی از خود عبور ندهد.
• اگر کاتتر آنژیوکت خیلی بزرگ باشد، ممکن است به راحتی از رگ خارج شود و نیاز به تعویض داشته باشد.
6. مشکلات تزریق
• تزریق با آنژیوکت با سایز نامناسب می‌تواند دشوارتر باشد و احتمال خطا را افزایش دهد.
• ممکن است برای تزریق دارو با آنژیوکت نامناسب، نیاز به فشار بیشتری باشد که می‌تواند باعث درد و ناراحتی بیمار شود.
علاوه بر رنگ، آنژیوکت‌ها ممکن است بر اساس نوعِ سر نیز دسته‌بندی شوند:
1. آنژیوکت معمولی: دارای سر مخروطی شکل
2. آنژیوکت پروانه‌ای: دارای بال‌های کوچک برای تثبیت بهتر در رگ
3. آنژیوکت اطفال: دارای سر کوتاه‌تر و مناسب برای رگ‌های ظریف
انتخاب نوع آنژیوکت
انتخاب نوع آنژیوکت نیز به عوامل مختلفی مانند محل تزریق و نیازهای بیمار بستگی دارد:
محل تزریق
• ورید محیطی: برای تزریق در رگ‌های دست، پا یا سر از آنژیوکت معمولی یا پروانه‌ای استفاده می‌شود.
• ورید مرکزی: برای تزریق در رگ‌های بزرگتر مانند ورید ژوگلر یا ساب‌کلاوین از آنژیوکت‌های مخصوص با سوزن بلندتر استفاده می‌شود.
• تزریق داخل استخوانی: در موارد خاص مانند نوزادان یا افراد با دسترسی دشوار به رگ‌ها، از آنژیوکت‌های مخصوص داخل استخوانی استفاده می‌شود.
نیازهای بیمار
• سرعت تزریق: برای تزریق سریع مایعات یا داروها از آنژیوکت‌های با سایز بزرگتر استفاده می‌شود.
• حجم مایع تزریقی: برای تزریق حجم زیاد مایعات مانند سرم از آنژیوکت‌های با سایز بزرگتر استفاده می‌شود.
• شرایط بیمار: برای بیماران با پوست حساس یا سابقه خونریزی از آنژیوکت‌های مخصوص با قابلیت کاهش احتمال خونریزی استفاده می‌شود.
• راحتی بیمار: برای بیماران با رگ‌های ظریف یا کودکان از آنژیوکت‌های پروانه‌ای که درد کمتری ایجاد می‌کنند استفاده می‌شود.
در صورت وجود عفونت در محل تزریق، از آنژیوکت جدید در محل دیگری استفاده کنید. پس از اتمام تزریق، آنژیوکت را به طور صحیح از رگ خارج کرده و محل تزریق را با فشار ملایم نگهدارید. همچنین از دستکاری یا خم کردن آنژیوکت خودداری کنید.
در صورت مشاهده هرگونه مشکل مانند خونریزی، درد یا تورم در محل تزریق، به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.
با انتخاب صحیح نوع آنژیوکت و رعایت نکات بهداشتی، می‌توانید از بروز عوارض و مشکلات ناشی از تزریق جلوگیری کنید.
عوارض جانبی استفاده از آنژیوکت
استفاده از آنژیوکت ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولاً نادر هستند و در صورتی که توسط پزشک ماهر و با رعایت دقیق فنیک های انجام روش انجام شود، خطر آنها کاهش می‌یابد. برخی از عوارض جانبی ممکن عبارتند از:
• عفونت: ورود کاتتر به عروق می‌تواند عفونت را در نقطه ورود به بدن (مثلاً در ناحیه ورود کاتتر به عروق) ایجاد کند. این عفونت می‌تواند با علائمی مانند درد، تورم، قرمزی، گرمی و علائم عفونتی دیگر همراه باشد.
• خونریزی: استفاده از آنژیوکت ممکن است باعث خونریزی در نقطه ورود کاتتر به عروق شود. در صورتی که خونریزی به طور غیرطبیعی بزرگ باشد یا طولانی ادامه یابد، باید به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، در برخی موارد نادر، ممکن است رگ‌ها یا عروق آسیب ببینند و به خونریزی پیوسته یا خونریزی داخلی منجر شوند.
• حساسیت و واکنش آلرژیک: برخی از افراد ممکن است به مواد رادیوپاک (موادی که برای تصویربرداری بکار می‌روند) که در آنژیوکت استفاده می‌شوند، حساسیت نشان دهند. این واکنش‌ها ممکن است شامل آلرژی‌های پوستی، آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید) و سایر علائم آلرژیک باشد. اگر اینگونه علائم را تجربه می‌کنید، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
مهم است که در صورت تجربه هرگونه علائم غیرطبیعی پس از استفاده از آنژیوکت، به پزشک خود اطلاع دهید. در برخی موارد، عوارض جانبی ممکن است نیاز به مراقبت و درمان داشته باشند. البته، باید توجه داشت که عوارض جانبی و احتمال آنها بستگی به وضعیت فردی و سلامتی هر فرد دارد. پزشک شما می‌تواند بهترین اطلاعات را در مورد عوارض محتمل و احتیاط‌های لازم در استفاده از آنژیوکت بدهد.
بیشترین بخوانید : همه دلایلی که ممکن است در این ماه کمتر از حد طبیعی خونریزی داشته باشید
چگونه می‌توان از عفونت‌های ناشی از آنژیوکت جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از عفونت‌های ناشی از آنژیوکت، می‌توانید تدابیر زیر را رعایت کنید:
• دستورات پزشک را رعایت کنید: مهمترین مرحله در جلوگیری از عفونت‌ها، رعایت دقیق دستورات و راهنمایی‌های پزشک است. پیش از انجام آنژیوکت، حتماً با پزشک خود در مورد هرگونه نکته خاصی که باید رعایت شود، مشورت کنید.
• بهداشت دست: قبل از هرگونه لمس یا دستکاری با ناحیه ورود کاتتر به عروق، دست‌های خود را به طور کامل و با آب و صابون بشویید. همچنین، قبل از هر بار استفاده از آنژیوکت، دست‌های خود را با استفاده از مواد ضدعفونی کننده مناسب (مانند الکل ۷۰ درصد) تمیز کنید.
• رعایت بهداشت ناحیه ورود: قبل از وقوع آنژیوکت، ناحیه ورود کاتتر به عروق باید به طور کامل تمیز و خشک باشد. همچنین، برخی از پزشکان ممکن است قبل از انجام آنژیوکت، ناحیه را با محلول ضدعفونی کننده تمیز کنند.
• استفاده از تجهیزات تمیز و ضدعفونی شده: مطمئن شوید که تمام تجهیزات مورد استفاده، از جمله کاتتر، سوزن و سایر وسایل، تمیز و ضدعفونی شده باشند. از تجهیزات یکبار مصرف استفاده کنید و در صورت لزوم، از تجهیزات استریل استفاده کنید.
• دنبال کردن دستورات تعویض کاتتر: در صورتی که نیاز به استفاده طولانی‌مدت از کاتتر دارید، باید دستورات پزشک را در مورد زمان تعویض کاتتر رعایت کنید. تعویض منظم و به موقع کاتتر می‌تواند خطر عفونت را کاهش دهد.
• نظم در مراقبت از کاتتر: پیروی از راهنمایی پزشک در مورد نحوه مراقبت از کاتتر می‌تواند در جلوگیری از عفونت مؤثر باشد. به طور معمول، پزشک ممکن است شما را در مورد تمیز کردن و نگهداری کاتتر آموزش دهد.
• از لمس زیاد ناحیه ورود پرهیز کنید: تماس مستقیم و لمس زیاد ناحیه ورود کاتتر به عروق را به حداقل برسانید. این کار می‌تواند خطر آلودگی و عفونت را کاهش دهد.
• مراقبت از علائم عفونت: توجه به علائم عفونت مهم است. در صورتی که هرگونه تورم، قرمزی، درد، ترشح غیرعادی، تب یا علائم دیگری در ناحیه ورود کاتتر به عروق مشاهده می‌کنید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
در نهایت، مهم است که با پزشک خود در مورد هرگونه سوال یا نگرانی درباره جلوگیری از عفونت‌ها ناشی از آنژیوکت مشورت کنید. پزشک شما می‌تواند راهنمایی‌های دقیقتری براساس وضعیت شخصی شما ارائه دهد.
سوالات متداول
1. چه رنگی از آنژیوکت را باید انتخاب کنم؟
انتخاب رنگ آنژیوکت به عوامل مختلفی مانند سن، وزن، سایز رگ‌ها و نوع مایع یا داروی تزریقی بستگی دارد. به طور کلی:
• بنفش یا نخودی: برای نوزادان و شیرخواران
• صورتی: برای کودکان و افراد با رگ‌های ظریف
• آبی: برای افراد بالغ با رگ‌های متوسط
• سبز: برای افراد بالغ با رگ‌های بزرگ
• نارنجی: برای موارد خاص مانند تزریق خون
• خاکستری: برای موارد بسیار خاص
2. کدام نوع آنژیوکت بهتر است؟
نوع آنژیوکت به محل تزریق و نیازهای بیمار بستگی دارد. به طور کلی:
• آنژیوکت معمولی: برای تزریق در رگ‌های دست، پا یا سر
• آنژیوکت پروانه‌ای: برای تثبیت بهتر در رگ
• آنژیوکت اطفال: برای رگ‌های ظریف
• آنژیوکت داخل استخوانی: برای تزریق در موارد خاص
3. چه موقع باید آنژیوکت را عوض کرد؟
به طور کلی، آنژیوکت‌ها باید هر 24 تا 72 ساعت یکبار تعویض شوند.
4. اگر آنژیوکت در رگ بماند چه اتفاقی می‌افتد؟
ماندن آنژیوکت در رگ می‌تواند خطر عفونت، لخته شدن خون و آسیب به رگ را افزایش دهد.
5. چگونه می‌توانم از درد هنگام تزریق با آنژیوکت جلوگیری کنم؟
• استفاده از کرم بی‌حسی موضعی
• گرم کردن محل تزریق
• انحراف حواس بیمار با صحبت کردن یا پخش موسیقی
• تزریق با سرعت کم
6. اگر آنژیوکت از رگ خارج شود چه کار کنم؟
• خونریزی را با فشار ملایم متوقف کنید.
• محل تزریق را با پد استریل بپوشانید.
• به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.
7. آیا می‌توانم از آنژیوکت در خانه استفاده کنم؟
به طور کلی، استفاده از آنژیوکت در خانه توصیه نمی‌شود. تزریق با آنژیوکت نیاز به آموزش و مهارت دارد.
8. چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت مشاهده هرگونه مشکل مانند خونریزی، درد، تورم، تب یا لرز و در صورت خارج شدن آنژیوکت از رگ
9. چگونه می‌توانم از عفونت ناشی از آنژیوکت جلوگیری کنم؟
• شستشوی دست‌ها قبل و بعد از دست زدن به آنژیوکت
• استفاده از پد استریل برای محل تزریق
• تعویض آنژیوکت