نفخ شکم یا معده یک شرایط شایع گوارشی است که به احساس ناراحتی و پر بودن در ناحیه شکم و معده اطلاق می‌شود. این حالت ممکن است در اثر تجمع گازها در داخل دستگاه گوارش ایجاد شود. نفخ معده معمولاً در اثر خوردن غذاهای پرنشاسته مانند غلات، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات رخ می‌دهد. همچنین استرس، اختلالات ریتم روده‌ای و برخی بیماری‌های گوارشی مانند IBS یا سندرم روده تحریک‌پذیر نیز می‌توانند سبب ایجاد نفخ معده شوند. اکثر مردم روزانه حدود ۱ تا ۴ پیمانه گاز تولید می‌کنند و حدود ۱۴ بار در روز گاز دفع می‌کنند. بیشتر این گازها از بخارهای بی بو تشکیل شده‌اند، اما باکتری‌های روده بزرگ گازهای حاوی گوگرد را نیز آزاد می‌کنند که بوی نامطبوعی دارند.
علایم شایع نفخ معده عبارتند از: احساس پری و ناراحتی در ناحیه شکم، افزایش حجم معده، خروج گاز از دهان یا مقعد، درد شکمی و سختی در دفع. در مواردی نیز ممکن است بوی بد روده‌ها ایجاد شود. در ادامه با برترین ها همراه باشید تا دلایل ایجاد نفخ شکم و راه های درمان و رفع آن را با شما در میان بگذاریم.
دلایل ایجاد نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل عوامل غذایی، رفتاری و برخی شرایط پزشکی است. در ادامه به ده مورد از دلایل شایع ایجاد نفخ شکم اشاره می‌کنم:
مصرف غذاهای پر فیبر: برخی غذاها مانند لوبیا، عدس، بروکلی، کلم و میوه‌های خشک دارای فیبر بالا هستند که می‌توانند باعث تولید گاز در روده و ایجاد نفخ شوند.
بلعیدن هوا: بلعیدن هوا هنگام خوردن یا نوشیدن سریع، جویدن آدامس، یا مصرف نوشیدنی‌های گازدار می‌تواند باعث ورود هوا به دستگاه گوارش و ایجاد نفخ شود.
عدم تحمل لاکتوز: افرادی که بدنشان قادر به هضم لاکتوز موجود در لبنیات نیست، ممکن است پس از مصرف محصولات لبنی دچار نفخ و گاز شوند.
مصرف غذاهای پر نشاسته و پر فیبر: مانند غلات، حبوبات، سبزیجات پر نشاسته و میوه‌ها. این مواد غذایی در روده بزرگ تخمیر شده و گاز تولید می‌کنند.
مصرف زیاد نمک: نمک (سدیم) میزان آب جذب شده در بدن را افزایش می‌دهد. وقتی مقدار زیادی نمک مصرف می‌کنید، بدن برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها، آب بیشتری را در بافت‌ها نگه می‌دارد. این احتباس آب می‌تواند به تورم و احساس نفخ در شکم و سایر قسمت‌های بدن منجر شود همچنین مصرف زیاد نمک می‌تواند بر عملکرد معده و روده‌ها تأثیر بگذارد و باعث کندی هضم غذا شود. هنگامی که هضم غذا کند می‌شود، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا غذا از دستگاه گوارش عبور کند، که این می‌تواند منجر به تجمع گاز و نفخ شود.
یبوست: یبوست زمانی رخ می‌دهد که حرکات روده کند شده و دفع مدفوع به‌طور منظم و آسان صورت نمی‌گیرد. این حالت می‌تواند به تجمع مواد زائد در روده‌ها منجر شود و نفخ شکم ایجاد کند.
بیماری‌های گوارشی: بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون، و زخم‌های گوارشی می‌توانند باعث نفخ شوند.
تغییرات هورمونی: در برخی زنان، تغییرات هورمونی مرتبط با دوره قاعدگی می‌تواند باعث نفخ شود.
عدم تحمل گلوتن: افرادی که به گلوتن حساسیت دارند یا مبتلا به بیماری سلیاک هستند، ممکن است پس از مصرف گلوتن دچار نفخ شوند.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند تعادل باکتری‌های مفید روده را برهم بزنند و باعث نفخ و گاز شوند.
هر یک از این موارد می‌تواند به تنهایی یا به‌طور ترکیبی باعث نفخ شکم شود.
بیشتر بخوانید : تقویت دستگاه گوارش با همبرگر!!!
راه درمان نفخ شکم چیست؟
درمان نفخ شکم بستگی به علت آن دارد، اما برخی راهکارهای عمومی و تغییرات در سبک زندگی می‌توانند به کاهش یا پیشگیری از نفخ کمک کنند. در ادامه چند راهکار موثر برای درمان نفخ شکم آورده شده است:
تغییرات در رژیم غذایی
• کاهش مصرف غذاهای نفاخ: کاهش مصرف غذاهایی که باعث تولید گاز می‌شوند مانند لوبیا، کلم، بروکلی، گل کلم، عدس، پیاز و غذاهای چرب.
• خوردن غذاهای کم فیبر: اگر فیبر زیادی در رژیم غذایی دارید، ممکن است نفخ ایجاد کند. کاهش مصرف فیبر ممکن است کمک کننده باشد، اما باید این کار را به تدریج انجام دهید.
• اجتناب از نوشیدنی‌های گازدار: نوشیدنی‌های گازدار و حاوی کربنات می‌توانند باعث تجمع گاز در معده و ایجاد نفخ شوند.
• کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث احتباس آب در بدن و ایجاد نفخ شود.
• پرهیز از شیرین‌کننده‌های مصنوعی: برخی شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول و مانیتول می‌توانند باعث نفخ و گاز شوند.
تغییرات در عادات غذا خوردن
• آهسته غذا خوردن: خوردن غذا به آرامی و خوب جویدن آن می‌تواند از بلعیدن هوای اضافی جلوگیری کند.
• خوردن وعده‌های کوچک‌تر و بیشتر: خوردن وعده‌های کوچک‌تر و مکرر می‌تواند به کاهش فشار بر دستگاه گوارش کمک کند.
• نوشیدن مایعات به اندازه کافی: نوشیدن آب به هضم غذا و کاهش نفخ کمک می‌کند.
فعالیت بدنی منظم
• ورزش: ورزش منظم به بهبود حرکت روده‌ها و کاهش نفخ کمک می‌کند. پیاده‌روی بعد از غذا می‌تواند مفید باشد. همچنین حرکات یوگا مانند پوسچرهای شکمی و تمرینات تنفسی عمیق، به بهبود حرکات دستگاه گوارش و دفع گازها کمک می‌کنند. بعلاوه اینکه ورزش‌های هوازی سبک مانند پیاده‌روی سریع، شنا و دوچرخه سواری به بهبود هضم و دفع گازها کمک می‌کنند.
استفاده از داروهای بدون نسخه
• ضد نفخ‌ها: داروهایی مانند سایمتیکون می‌توانند به تجزیه حباب‌های گاز در معده کمک کنند.
• مکمل‌های آنزیمی: مکمل‌های آنزیمی می‌توانند به هضم بهتر برخی غذاهای نفاخ کمک کنند.
• پروبیوتیک‌ها: مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به تعادل باکتری‌های مفید روده و کاهش نفخ کمک کند.
کاهش استرس
• تکنیک‌های آرامش‌بخش: استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند به کاهش استرس و بهبود علائم گوارشی کمک کند.
بیشتر بخوانید : متخصص گوارش در امیرآباد
مشاوره پزشکی
• مشورت با پزشک: در صورت ادامه‌دار بودن نفخ یا شدید بودن آن، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود. ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتری برای شناسایی علل زمینه‌ای مانند عدم تحمل لاکتوز، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا سایر مشکلات گوارشی باشد.
این راهکارها می‌توانند به کاهش و درمان نفخ شکم کمک کنند. در صورتی که نفخ به طور مداوم و شدید وجود دارد، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید تا علل دقیق‌تر شناسایی و درمان مناسب تجویز شود.
کلام آخر
نفخ زمانی رخ می‌دهد که گاز و هوا در دستگاه گوارش تجمع پیدا کند که گاهی با درد و فشار همراه است. اما درمان آن چندان دشوار نیست. با پیروی از توصیه‌ها و راهکارهایی مثل داشتن رژیم غذایی مناسب، آهسته غذا خوردن، اجتناب از مصرف غذاهای کافئین‌دار، اسیدی و سنگین، و انجام تمرینات ورزشی متناسب می‌توان به کاهش و درمان نفخ شکم کمک کرد.