زکام یا سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی است که افراد زیادی در طول سال به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری بیشتر در فصل‌های سرد سال شیوع دارد و به دلیل ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود. در این نوشته از سایت برترین ها به طور مفصل به تعریف، علل، علائم، انواع، روش‌های تشخیص و درمان، و راه‌های پیشگیری از زکام می‌پردازیم.
تعریف زکام
زکام یا نزله، اصطلاحی است که در طب سنتی به کار می‌رود و به معنای التهاب بافت مخاطی بینی است. در زبان انگلیسی به این حالت Rhinitis می‌گویند که به التهاب مخاط بینی اطلاق می‌شود. در طب مدرن، زکام معمولاً به عنوان سرماخوردگی شناخته می‌شود و یک بیماری ویروسی حاد است که مجاری تنفسی فوقانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید : پیشگیری از سرماخوردگی، چی کار کنیم؟
علل زکام
زکام به دلیل عفونت با ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین ویروس‌های عامل زکام عبارت‌اند از:
• رینوویروس‌ها: رینوویروس‌ها یکی از شایع‌ترین عوامل ایجاد زکام یا سرماخوردگی هستند و مسئول بیش از 50% موارد این بیماری می‌باشند. این ویروس‌ها عموماً مجاری تنفسی فوقانی را آلوده کرده و از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شوند. علائم راینوویروس شامل آبریزش بینی، گلودرد، عطسه و سرفه است
• کوروناویروس‌ها: کوروناویروس‌ها به‌طور عمده به عنوان عامل بیماری کووید-۱۹ شناخته می‌شوند، اما برخی از انواع قدیمی‌تر آنها نیز می‌توانند سرماخوردگی یا زکام ایجاد کنند. این ویروس‌ها معمولاً از طریق تماس مستقیم با قطرات تنفسی فرد مبتلا منتشر می‌شوند و علائمی نظیر آبریزش بینی، عطسه و گلودرد ایجاد می‌کنند
• ویروس‌های آدنو: ویروس‌های آدنو یکی از عوامل زکام یا سرماخوردگی هستند که می‌توانند باعث عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی شوند. این ویروس‌ها علائمی مانند تب، گلودرد، آبریزش بینی و سرفه ایجاد می‌کنند و می‌توانند در هر سنی رخ دهند. آدنوویروس‌ها به‌طور عمده از طریق تماس مستقیم با قطرات تنفسی فرد آلوده یا تماس با سطوح آلوده منتشر می‌شوند
این ویروس‌ها از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شوند که با عطسه و سرفه از فرد بیمار به محیط اطراف پخش می‌شوند و می‌توانند از طریق تماس با سطح آلوده و سپس لمس بینی یا دهان وارد بدن فرد دیگر شوند.
علائم زکام
علائم زکام معمولاً چند روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
1. آبریزش بینی: مخاط بینی بیشتر و شفاف می‌شود.
2. گلودرد: احساس درد و سوزش در ناحیه گلو.
3. عطسه: عطسه‌های مکرر به دلیل تحریک مخاط بینی.
4. سرفه: ممکن است خشک یا همراه با خلط باشد.
5. سردرد: درد خفیف تا متوسط در ناحیه سر.
6. تب: افزایش دمای بدن که معمولاً خفیف است.
7. احساس خستگی و ضعف: کاهش انرژی و احساس خستگی عمومی.
انواع زکام
در طب سنتی، زکام به دو نوع گرم و سرد تقسیم می‌شود:
• زکام گرم: با علائمی مانند خارش و سوزش در بینی، سرخی چشم‌ها و بینی، سرخی صورت و تب همراه است.
• زکام سرد: علائمی مانند احساس سنگینی سر و سردی بدن را شامل .
بیشتر بخوانید : راز سلامتی چیست،متخصصان در این باره چه می‌گویند؟
روش‌های تشخیص زکام
تشخیص زکام عمدتاً بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. در مواردی که علائم شدیدتر باشد یا مشکوک به عفونت باکتریایی یا ویروسی دیگر باشیم، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی انجام شود. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل:
• آزمایش خون: برای بررسی علائم التهاب و عفونت.
• آزمایش‌های ویروسی: مانند تست PCR برای شناسایی ویروس‌های خاص.
• تصویربرداری: در موارد نادر که علائم شدیدتر باشد، ممکن است نیاز به رادیوگرافی یا سی‌تی‌اسکن باشد.
روش های درمان زکام
زکام معمولاً خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. با این حال، برخی روش‌های درمانی می‌توانند به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کنند:
1. استراحت کافی: برای تقویت سیستم ایمنی بدن.
2. مصرف مایعات گرم: مانند چای گیاهی و سوپ برای تسکین گلودرد و کاهش آبریزش بینی.
3. داروهای ضد التهابی و تب‌بر: مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش تب و درد.
4. آنتی‌هیستامین‌ها: برای کاهش آبریزش بینی و عطسه.
5. آب نمک غرغره: برای تسکین گلودرد.
6. استفاده از دستگاه بخور: برای مرطوب کردن هوای محیط و تسکین علائم بینی.
پیشگیری از زکام
پیشگیری از زکام تا حد زیادی با رعایت بهداشت فردی و تقویت سیستم ایمنی بدن ممکن است:
- شست‌وشوی مرتب دست‌ها: با صابون و آب حداقل به مدت 20 ثانیه.
- اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار: به ویژه در فصل‌های سرد.
- استفاده از ماسک: در مکان‌های عمومی و پرجمعیت.
- تقویت سیستم ایمنی: با مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C و D، ورزش منظم و خواب کافی.
- ضدعفونی سطوح: سطوحی که به طور مکرر لمس می‌شوند مانند دستگیره‌ها و میزها را مرتباً ضدعفونی کنید.
بهترین دمنوش ها برای درمان زکام و سرماخوردگی
درمان سرماخوردگی و زکام با استفاده از دمنوش‌های گیاهی یک روش طبیعی و مؤثر است. در ادامه پنج دمنوش برتر برای این منظور معرفی می‌شود:
1-دمنوش زنجبیل و عسل: زنجبیل به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضد ویروسی‌اش معروف است و به تسکین گلودرد و کاهش سرفه کمک می‌کند. افزودن عسل به این دمنوش نیز به افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
2-دمنوش نعناع: این دمنوش با خواص ضد احتقان خود، به باز کردن راه‌های تنفسی و تسکین سردردهای ناشی از سرماخوردگی کمک می‌کند. نعناع همچنین اثرات آرام‌بخشی دارد که به بهبود خواب کمک می‌کند.
3-دمنوش آویشن: آویشن یک گیاه ضد باکتری و ضد ویروس قوی است که به تسکین سرفه و بهبود علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. این دمنوش همچنین به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
4-دمنوش بابونه: بابونه به آرامش و کاهش اضطراب کمک می‌کند و اثرات ضد التهابی دارد که به کاهش گلودرد و بهبود خواب کمک می‌کند. این دمنوش نیز به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
5-دمنوش لیمو و عسل: این دمنوش به دلیل ویتامین C موجود در لیمو، به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. عسل نیز خاصیت ضد میکروبی دارد و به تسکین گلودرد کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید : حفظ سلامتی در هوای آلوده چگونه است؟!
نتیجه‌گیری
زکام یا سرماخوردگی یک بیماری شایع و معمولاً خفیف است که با رعایت بهداشت و تقویت سیستم ایمنی می‌توان از آن پیشگیری کرد. در صورت ابتلا به زکام، استراحت و استفاده از روش‌های درمانی خانگی می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند. با آگاهی از علائم، علل و روش‌های پیشگیری و درمان زکام، می‌توانیم به سلامت خود و جامعه کمک کنیم.