فهرست مطالب :
تنگی کانال مچ دست چیست؟
علائم تنگی کانال مچ دست کدامند؟
چه کسانی بیشتر دچار تنگی کانال مچ دست می شوند؟
تشخیص نوع تنگی کانال مچ دست
خطرات ناشی از عدم درمان تنگی کانال دست
چگونه از بروز تنگی کانال مچ دست پیشگیری کنیم؟
نحوه تشخیص تنگی کانال مچ دست
بهترین روش های درمان تنگی کانال مچ دست
سخن آخر
به طور معمول خانم‌های خانه‌دار، کارمندان و افرادی که با کامپیوتر کار می‌کنند به علت انجام زیاد حرکت تکراری با مچ دست، معمولاً از دردهای این ناحیه گلایه دارند. اختلال‌های عصبی که در مچ دست رخ می‌دهند به علت تورم بافت‌های داخل تونل، ضربه یا حرکت زیاد با خم و راست کردن مچ دست ایجاد می‌شوند. تورم در هر کدام از تاندون‌های عضله دست در تونل کارپال سبب فشردگی و تنگی این کانال می‌شود. در این مقاله از سایت برترین ها، ما را دنبال کنید تا بیشتر با علائم و درمان تنگی کانال مچ دست آشنا شوید.
.jpg)
تنگی کانال مچ دست چیست؟
سندرم تونل کارپال بر اثر فشار زیاد روی عصب مدیان شکل می‌گیرد. کارپال توسط استخوان‌ها و رباط‌ها در قسمت کف دست محدود شده است. زمانی که عصب‌های میانی به علت التهاب تاندون یا تورم به این تونل فشار می‌آورند با علائمی مانند بی‌حسی، گزگز کردن، ضعف دست و بی‌حسی دست و بازو مواجه می‌شوید. شکل آناتومی مچ دست، مشکلات سلامت و همچنین انجام دادن برخی حرکت‌های تکراری سبب ایجاد این مشکل می‌شوند. سندرم تونل کارپال توسط، انستیتوی ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی به عنوان یکی از شایع‌ترین مشکلات نوروپاتی شناخته شده است.
در این مشکل اعصاب محیطی بدن دچار آسیب‌دیدگی خواهند شد. مشکلات مربوط به تنگ شدن کانال مچ دست از 45 الی 65 سالگی رخ می‌دهد و با بالا رفتن سن نیز افزایش بیشتری خواهد یافت. مشکل سندرم تونل کارپال می‌تواند در هر دو مچ یا یکی از آن‌ها رخ دهد و همچنین این مشکل بیشتر در زنان دیده می‌شود. اگر به موقع این سندرم آزار دهنده درمان نشود باعث از کار افتادگی کامل مچ می‌شود. از کار افتادن مچ دست می‌تواند تاثیرات منفی بر روی میزان کیفیت زندگی افراد بگذارد.
در برخی مواقع این آسیب‌دیدگی به اندازه‌ای زیاد است که بتواند سبب بی‌حسی و ضعف همیشگی در انگشتان و عضلات دست شود. تشخیص به موقع علائم و درمان تنگی کانال مچ دست می‌تواند از گزگز و بی‌حسی دست‌ها جلوگیری کند. در صورت هر گونه علائمی در اولین فرصت به پزشک ارتوپد مراجعه کرده و طول درمان خود را به درستی طی کنید. در همین راستا برای انتخاب یک فیزیوتراپی خوب میتوانید از صفحه فیزیوتراپی در پاسداران دیدن نمایید.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی شانه چگونه انجام می شود؟
علائم تنگی کانال مچ دست کدامند؟
برای افرادی که از بیماری تنگی کانال مچ رنج می‌برند حتی باز کردن درب نوشابه، لمس دکمه یا تایپ کردن نیز سخت است. اگر درمان این بیماری را به تعویق بیندازید به مرور زمان، انگشتان شما قادر به تشخیص سرما و گرما نخواهند بود. علائم سندرم تونل کارپال بعد از استفاده از مچ آسیب دیده بدتر و بیشتر می‌شوند. علائم و نشانه‌های تنگ شدن کانال مچ دست در طی زمان ظاهر می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
- سوزن سوزن شدن دست یا بی‌حسی: در این حالت بیشتر انگشتان شست و اشاره اذیت می‌شوند. احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی به طور معمول ممکن است از مچ دست به سمت بازو حرکت کند. شما این مشکل را بیشتر در زمان رانندگی، نگه‌داشتن تلفن همراه یا خواب شبانه تجربه خواهید کرد.
- وجود ضعف در عضلات دست‌ها: گاهی ممکن است در دست‌های خود احساس ضعف داشته و خیلی ناگهانی وسایل را رها کنید. بی‌حسی و ضعف در عضله‌های انگشت شست علت این مشکل هستند که عصب مدیان کنترل کننده آن است.
چه کسانی بیشتر دچار تنگی کانال مچ دست می شوند؟
تونل کارپال مچ دست، جزو مجراهای باریک و سف بوده که از بین استخوان‌ها و رباط‌ها در قاعده دست واقع شده است و عصب و تاندون‌های میانی را در خود جای می‌دهد. برخی مواقع به علت تحریک تاندون‌ها و به دنبال آن التهاب یا تورم، این مجرا باریک‌تر از حد معمول می‌شود. کف دست، انگشت شست و دیگر 3 انگشت به وسیله عصب مدیان در حال کنترل هستند. عصب میانی در حال کنترل عضله‌ای است که انگشت شست را به وسیله کف دست حرکت داده که به این طریق انگشت کوچک لمس می‌شود.
فشار روی این عصب باعث درد، ضعف و بی‌حسی در مچ دست خواهد شد. در این مواقع درد به سمت بازو و شانه روانه می‌شود. تنگی کانال مچ دست علل مختلفی دارد. اگر فرد به طور مداوم از انگشتان و مچ دست برای تایپ و کارهای از این قیبل استفاده کند، احتمال رخ دادن این مشکل بیشتر خواهد شد. البته گاهی هم مسدود شدن این کانال هیچ علت خاص و مشخصی ندارد. از جمله دلایل عام و شایع سندرم تونل کارپال می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- انجام بیش از حد کارهای تکراری با دست‌ها
- استفاده زیاد از ابزارهای دستی
- وجود ارتعاش و لزرش مکرر دست‌ها
- داشتن استرس و فشار کاری زیاد
- بارداری
- آرتریت و روماتوئید التهاب دار
- کم کار بودن تیروئید
- ضرب دیدگی، دررفتگی یا شکستگی مچ دست
- وجود مشکلات مختلف در ساختار یا وجود ضایعات در مفصل‌های دست
- ایجاد کیست یا تومور در تونل کارپال
- وجود غده هیپوفیز بیش فعال
- وجود هر گونه تورم یا التهاب در اطراف تاندون کف دست
تشخیص نوع تنگی کانال مچ دست
مشکل تنگی کانال مچ دست علت‌های مختلفی دارد. هر کدام از این علت‌ها سبب ایجاد علائم مختلف با شدت دردهای خفیف و شدید می‌شوند. معمولاً اولین علامت‌های این سندرم در شب یا ظهرها بعد از خواب پدیدار می‌شود. در این موارد فرد بیمار بعد از بیدار شدن نیاز دارد تا دست‌های خود را تکان دهد. برای تشخیص نوع تنگی کانال کارپال مچ دست بهتر است به فیزیوتراپی در نیاوران مراجعه کنید.
.jpg)
خطرات ناشی از عدم درمان تنگی کانال دست
برخی از فاکتورها ممکن است به صورت مستقیم سبب تنگی کانال مچ دست نشوند اما باعث تحریک یا آسیب رساندن به عصب مدیان می‌شوند. این فاکتورهای خطرناک عبارتند از:
فاکتورهای آناتومیک: شکستگی یا دررفتگی در مچ دست یا آرتروز که سبب تغییر شکل دادن استخوان‌های کوچک مچ می‌شوند و توانایی تغییر شکل دادن تونل کارپال را دارند. این آسیب‌ها به عصب مدیان فشار زیادی وارد می‌کنند. آن دسته از افراد که به طور ژنتیکی دارای مجرای کوچکی هستند خیلی زودتر به سندرم تونل کارپال مبتلا خواهند شد.
جنسیت: تنگ بودن کانال مچ دست بیشتر در بانوان دیده می‌شود. ممکن است علت این مسئله، کوچک بودن ناحیه تونل کارپل دست بانوان نسبت به آقایان باشد.
آسیب به عصب: بیماری‌های خطرناکی مانند دیابت خطر آسیب‌دیدگی عصب مدیان را بیشتر می‌کنند.
شرایط التهابی: از جمله شرایطی که سبب التهاب سیستم اسکلتی عضلات می‌شوند، بیماری آرتریت روماتوئید است. این بیماری می‌تواند بر لایه‌های اطرافی تاندون مچ تأثیرگذار باشد و فشار زیادی بر عصب مدیان وارد کند.
داروها: برخی از مطالعات نشان می‌دهند که ارتباط زیادی مابین تنگی کانال مچ دست و استفاده از آناستروزول، داروی سرطان پستان وجود دارد.
چاقی: چاقی رابطه مستقیمی با ایجاد سندرم تونل کارپال دارد.
احتباس مایعات: احتباس مایعات سبب ایجاد فشار در تونل کارپال می‌شود و عصب مدیان را تحریک می‌کند. این مشکل در دوران بارداری یا یائسگی بسیار شایع است.
دیگر شرایط پزشکی: بعضی از شرایط مثل یائسگی، اختلالات تیروئیدی، نارسایی کلیوی یا ورم لنفاوی ممکن است در جهت تنگ شدن کانال مچ دست موثر باشند.
بیشتر بخوانید : مدت زمان عمل تعویض مفصل زانو چقدر است؟
چگونه از بروز تنگی کانال مچ دست پیشگیری کنیم؟
با وجود گذشت طی زمان زیادی از شناخت این بیماری، هنوز راهی برای پیشگیری از به وجود آمدن آن پیدا نشده اما شاید بتوان با استفاده از راه‌های زیر مقدار فشار وارده به مچ دست را کاهش داد:
- کارهای خود را به آرامی انجام دهید. به عنوان مثال اگر همیشه با صفحه کیبورد سر و کار دارید، بهتر است به آرامی کلیدها را فشار دهید تا میزان فشار وارده به مچ به حداقل برسد.
- حتماً در میان کار خود استراحت‌های کوتاه داشته باشید. هر 30 دقیقه یک‌بار مچ دست‌ها را بکشید و خم کنید.
- به هیچ عنوان مچ و دست‌ها را در جهت بالا یا پایین به طور مداوم قرار ندهید. بهتر است کیبورد را کمی پایین‌تر یا هم سطح با آرنج تنظیم کنید.
- همیشه به وضعیت خود توجه کنید. معمولاً یک وضعیت اشتباه باعث متمایل شدن شانه‌ها به جلو می‌شود. این امر سبب کوتاه‌تر شدن عضله‌های گردن شانه و فشردگی اعصاب گردن خواهد شد. همه این موارد روی مچ، دست و انگشت‌ها هم اثرگذار هستند و سبب درد در آن می‌شوند.
- حتما در انتخاب نوع ماوس کامپیوتر خود دقت کنید. دقت داشته باشید که ماوس راحت و فرز حرکت می‌کند و سبب خستگی مچ شما نمی‌شود.
- سعی کنید دست‌های خود را همیشه گرم نگه دارید. اگر محیط کاری شما سرد است، حتما بسیار دچار درد و سفت بودن عضله‌ها می‌شوید. در صورت امکان دمای محیط کار خود را کنترل کنید. بهتر است از دستکش‌هایی که بدون انگشت هستند برای گرم نگه‌داشتن مچ و دست استفاده کنید.
.jpg)
نحوه تشخیص تنگی کانال مچ دست
پزشک ارتوپد برای تشخیص سندرم تونل کارپال به جز معاینه یک‌سری سوال از شما می‌پرسد و شما را برای انجام برخی آزمایش‌ها به آزمایشگاه می‌فرستد.
- تصویربرداری اشعه ایکس: برخی از پزشکان ارتوپد برای نقض دلایل دیگر درد مچ دست مثل آتروز یا شکستگی، تصویربرداری اشعه ایکس را تجویز می‌کنند. البته انجام این آزمایش به تنهایی برای مشخص کردن سندرم تونل کارپال کافی نخواهد بود.
- الکترومیوگرافی: تجویز این آزمایش بیشتر برای تخلیه الکتریکی ریز تولید شده است تا درد عضلات را دقیق اندازه‌گیری کند. پزشک در زمان این آزمایش با الکترود و سوزن نازک، عضلات خاص شما را تحت آزمایش قرار می‌دهد. در طول این آزمایش فعالیت‌های انقباض و استراحت عضلات مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. الکترومیوگرافی به راحتی آسیب به عضلات را به وسلیه عصب مدیان تشخیص می‌دهد.
- بررسی هدایت عصبی: در نوعی دیگر از الکترومیوگرافی، دو الکترود بر روی پوست شما قرار خواهند گرفت. با کمک یکی از الکترودها شوک کمی به عصب مدیان داده خواهد شد تا بتوان بررسی کرد که آیا تکانه‌های الکتریکی در تونل کارپال کم و زیاد می‌شوند یا خیر.
بهترین روش های درمان تنگی کانال مچ دست
بهتر است بلافصله پس از بروز علائم سندرم تونل کارپال، اقدام به درمان آن کنید. برخی از راه‌های درمانی این سندرم به شرح زیر هستند:
- استراحت دادن‌‌های مکرر به دست در زمان انجام کار
- دوری از انجام فعالیت‌هایی که سبب بدتر شدن علائم می‌شوند.
- استفاده مداوم از کیسه‌های یخ برای کمتر کردن تورم مچ دست
البته برخی از ورزش‌ها هم در جهت بهبود و پیشگیری از بیشتر شدن علائم این بیماری وجود دارند مانند:
- دستان خود را مشت کنید. در حالتی که پشت دست‌ها رو به پایین هستند؛ حالا انگشتان را به سمت بالا برعکس کنید. این کار را هرروز 5 الی 10 مرتبه تکرار نمایید.
- در مرحله بعد دوباره دستان خود را مشت کرده و این بار بعد از باز کردن دست، تا آنجایی که ممکن است، انگشتان خود را بکشید. این کار را هم روزی چند بار به مدت 5 الی 10 مرتبه تکرار کنید.
از دیگر گزینه‌های درمان این سندرم بستن آتل، مصرف دارو و جراحی هستند. اگر علائم بروز این بیماری در شما خفیف الی متوسط است باید بدانید که این علائم در مدت زمان 10 ماه عود می‌کنند. آتل بستن و درمان‌های دیگر می‌توانند در بهبود بیماری شما موثر باشند. اگر بی‌حسی در دست‌های شما مداوم است، حتما به دکتر ارتوپد مراجعه کنید. اگر سندرم تونل کارپال به موقع تشخیص داده شود با روش‌های دیگری به جز جراحی نیز می‌توان آن را درمان کرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- آتلبندی مچ دست: آتل می‌تواند مچ دست شما را بدون حرکت قرار داده و علائمی مانند گزگز کردن و بی‌حسی را در شب کاهش دهد.
- مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی: برخی داروها مانند ایبوپروفن می‌توانند در کاهش درد مچ و دست‌ها در کوتاه مدت موثر باشند.
- مصرف کورتیکواستروئیدها: در برخی موارد ممکن است پزشک برای کم شدن درد برخی از انواع کورتیکواستروئیدها از جمله کورتیزون را به داخل تونل کارپال تزریق نماید. به جز تزریق از سونوگرافی هم می‌شود این ماده را به تونل کارپال منتقل کرد. کورتیکواستروئیدها بهترین کاهنده التهابات و تومورها هستند. آن‌ها با فشار بر روی عصب مدیان درد را کاهش می‌دهند. البته باید بدانید که کورتیکواستروئیدها به اندازه نسخه تزریقی برای درمان این سندرم تاثیرگذار نیستند.
اگر تنک شدن کانال مچ دست بر اثر آرتریت روماتوئید یا آرتریت التهابی باشد؛ درمان آتروز علائم سندرم تونل کارپال را کمتر می‌کند. در صورت زیاد بودن علائم این سندرم و پیشروی زیاد بیماری برای درمان تنها جراحی موثر خواهد بود. جراحی به دو شیوه زیر قابل انجام است:
1. جراحی آندوسکوپی: در این نوع جراحی، جراح باید از دستگاه آندوسکوپ استفاده کند. دوربین کوچک متصل به سر دستگاه امکان مشاهده داخل کارپال را می‌دهد. جراحی آندوسکوپی به وسیله یک یا نهایت دو برش بسیار کوچک در مچ یا دست انجام خواهد شد. برخی از جراحان نیز از دستگاه سونوگرافی برای جراحی و قطع رباط استفاده می‌کنند. جراحی با دستگاه آندوسکوپی درد بسیار کمتری نسبت به جراحی باز دارد.
2. جراحی باز: در این نوع جراحی، جراح با ایجاد یک برش در کف دست شما رباط را قطع و عصب را آزاد می‌کند.
بیشتر بخوانید : ارگونومی محیط کار
سخن آخر
بهتر است در صورت مشاهده هر گونه علائم از سندرم تونل کارپال که در انجام کارهای روزمره شما اختلالی ایجاد می‌کنند، سریعاً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. اگر این سندرم به موقع تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد؛ شما به راحتی میتوانید به زندگی عادی خود ادامه دهید. بهتر است دچار استرس و نگرانی در رابطه با درمان این بیماری نشوید؛ چراکه ابتدا روش‌های خانگی یا ورزش کردن برای درمان آن پیشنهاد می‌شود و در صورت عدم بهبودی، عمل جراحی صورت می‌گیرد.