پیشگیری و درمان زخم در افراد دیابتی

زخم پای دیابتی یکی از مشکلات شایع در بیماران دیابتی است که معمولاً در نواحی پایینی پا ایجاد می‌شود. این زخم‌ها به دلیل کاهش جریان خون و آسیب عصبی مرتبط با دیابت به وجود می‌آیند، که باعث کاهش حساسیت به درد و تشخیص دیرهنگام زخم می‌شود. با سایت برترین ها همراه باشید تا درباره این مشکل در بیماران دیابتی نکاتی را به اشتراک بگذاریم.

زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی یک عارضه جدی و خطرناک است که در افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌شود. این زخم‌ها معمولاً در قسمت‌های پایینی پا شکل می‌گیرند و به دلیل آسیب عصبی و کاهش جریان خون ناشی از دیابت ایجاد می‌شوند. بدون درمان به موقع، زخم‌های پای دیابتی می‌توانند عفونی شده و به سرعت پیشرفت کنند و در موارد شدید نیاز به قطع عضو را ایجاد کنند. این زخم‌ها به صورت برش، خراش، تاول یا آسیب جزئی دیگری شروع می‌شوند، اما به دلیل کاهش جریان خون و کاهش حس پاها، بهبود نمی‌یابند و تبدیل به زخم‌های مزمن می‌گردند .

بیشتر بخوانید : جراحی چاقی چقدر به درمان دیابت کمک می کند؟

علائم زخم های پای فرد دیابتی 

برخی از رایج‌ترین علائم زخم پای دیابتی عبارتند از:
•    قرمزی و التهاب در قسمت‌های پایینی پا، معمولاً در انگشتان یا کف پا.
•    زخم‌های کوچک یا تاول‌های پوستی که به راحتی ایجاد می‌شوند.
•    کاهش یا فقدان حس در پاها به دلیل آسیب عصبی (نوروپاتی).
•    زخم‌های باز و عمیق که به آرامی یا اصلاً بهبود نمی‌یابند.
•    عفونت‌های باکتریایی یا قارچی در پاها.
•    تورم و گرم شدن پاها.
•    تغییر رنگ پوست به حالت قرمز، آبی یا سیاه.
•    ضعف و خستگی مفرط در پاها.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به ویژه در افراد مبتلا به دیابت، بایستی فورا با پزشک مشورت کرد تا از تشدید وضعیت و بروز عوارض جدی جلوگیری شود.

پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی

مطالعات نشان می‌دهند بیش از نیمی از زخم‌های پای دیابتی عفونی شده و ۲۰ درصد از این عفونت‌ها منجر به قطع عضو می‌شوند. بنابراین، مدیریت مستمر قند خون و مراقبت‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از عوارض زخم پای دیابتی بسیار ضروری است. رعایت این موارد می‌تواند به پیشگیری از زخم پای دیابتی کمک کند.
برای پیشگیری از زخم پای دیابتی، مراقبت‌های خاصی باید انجام شود:
1.    کنترل قند خون: کنترل منظم قند خون و حفظ آن در محدوده طبیعی بسیار مهم است. این امر از بروز عوارض دیابت از جمله نوروپاتی و آسیب عروقی پیشگیری می‌کند.
2.    بررسی روزانه پاها: بررسی دقیق پاها روزانه برای شناسایی هر گونه زخم، تاول، قرمزی یا تورم ضروری است.
3.    استفاده از کفش مناسب: پوشیدن کفش‌های راحت و مناسب که فشار زیادی به پاها وارد نکنند، به پیشگیری از ضربه و زخم کمک می‌کند.
4.    پوشیدن جوراب مناسب: پوشیدن جوراب‌های نرم و ضد حساسیت که از پاها محافظت می‌کنند توصیه می‌شود.
5.    انجام ورزش‌های منظم: انجام ورزش‌های مناسب همچون پیاده‌روی به بهبود گردش خون و پیشگیری از عوارض کمک می‌کند.
6.    مراجعه منظم به پزشک: پیگیری منظم با پزشک برای معاینه پا و درمان هر گونه مشکل به موقع ضروری است.
7.    شستشوی روزانه پاها: شستن روزانه پاها با آب گرم و صابون مناسب برای پاک کردن آلودگی و باکتری‌ها ضروری است.
8.    خشک کردن مناسب پاها: پس از شستشو، خشک کردن دقیق بین انگشتان پا به منظور جلوگیری از عفونت قارچی بسیار مهم است.
9.    مرطوب نگه داشتن پوست: استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب برای نرم نگه داشتن پوست و جلوگیری از ترک‌خوردگی توصیه می‌شود.
10.    برش مناسب ناخن‌ها: ناخن‌های پا باید به صورت صاف و مستقیم برش داده شوند تا از گرانولوم (رشد بیش از حد ناخن) پیشگیری شود.
11.    اجتناب از داغی و سردی افراطی: پرهیز از قرار دادن پاها در آب داغ یا سرد بسیار مهم است تا از سوختگی و یخ زدگی جلوگیری شود.
رعایت این نکات به طور منظم می‌تواند از بروز زخم‌های پای دیابتی پیشگیری کند.

بیشتر بخوانید : تاثیر چای ترش بر دیابت

درمان زخم پای فرد دیابتی

درمان زخم پای دیابتی شامل موارد زیر است:
1.    ارزیابی دقیق زخم:
•    بررسی وضعیت زخم از نظر اندازه، عمق، میزان ترشح و وجود عفونت
•    تعیین علت ایجاد زخم (فشار، نوروپاتی، محیطی و...)
2.    درمان عفونت در صورت وجود:
•    تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی بر اساس نتایج کشت و حساسیت
•    استفاده از پانسمان‌های ضدعفونی‌کننده
3.    برطرف کردن فشار بر روی زخم:
•    استفاده از طب فیزیکی مانند گچ یا بریس مناسب برای بهبود بار مکانیکی
•    اجتناب از فعالیت‌هایی که باعث فشار بر روی زخم می‌شوند
4.    بهبود جریان خون:
•    درمان بیماری‌های عروقی محیطی مانند استفاده از داروهای آنژیوپلاستی
•    در صورت نیاز، انجام جراحی برای بازسازی جریان خون
5.    تحریک ترمیم زخم:
•    استفاده از پانسمان‌های مرطوب و پیشرفته
•    انجام فیزیوتراپی و درمان‌های تحریک کننده ترمیم مانند اکسیژن‌ تراپی
6.    مراقبت مداوم و پیگیری مستمر تا بهبود کامل زخم

روش های جدید درمان 

در سال‌های اخیر روش‌های درمانی جدیدی برای زخم‌های پای دیابتی معرفی شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
استفاده از پوست‌کشت‌شده (Bioengineered skin substitutes):
استفاده از پوست‌کشت‌شده برای درمان زخم‌های پای دیابتی یک روش درمانی امیدبخش است. این پوست‌های مصنوعی حاوی سلول‌های پوستی انسانی یا حیوانی هستند که در آزمایشگاه تولید می‌شوند و هنگام قرارگیری بر روی زخم، باعث تحریک رشد سلول‌های پوستی و عروق جدید می‌شوند. نتیجه این فرآیند، بهبود روند ترمیم و بازسازی بافت زخم است که منجر به کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌شود. انواع مختلف پوست‌کشت‌شده مانند گرافت‌های پوستی، غشاهای پوستی و ماتریکس‌های سلولی در این درمان به‌کار برده می‌شوند.
استفاده از سلول‌های بنیادی:
استفاده از سلول‌های بنیادی یک روش درمانی نوید‌بخش برای زخم‌های پای دیابتی است. این سلول‌ها با تمایز به انواع سلول‌های پوستی و تشکیل عروق جدید، موجب بهبود روند ترمیم و التیام زخم می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند کاربرد سلول‌های بنیادی می‌تواند خطر عفونت و امپوتاسیون را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. این روش درمانی نوین در کنار سایر رویکردهای استاندارد، به‌طور موثری برای درمان زخم‌های پای دیابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان با اکسیژن تحت فشار (Hyperbaric oxygen therapy):
درمان با اکسیژن تحت فشار یکی از رویکردهای مؤثر برای درمان زخم‌های پای دیابتی است. این روش با افزایش میزان اکسیژن در بافت‌های آسیب‌دیده، موجب تقویت سیستم ایمنی، تحریک تشکیل عروق جدید و بهبود روند ترمیم زخم می‌شود. همچنین، درمان با اکسیژن تحت فشار می‌تواند خطر عفونت را کاهش داده و سرعت بهبودی زخم‌ها را افزایش دهد. این روش درمانی به‌طور موفقیت‌آمیزی در کنار سایر رویکردهای استاندارد برای بهبود زخم‌های پای دیابتی به‌کار گرفته می‌شود.
استفاده از پوشش‌های هوشمند (Smart dressings):
پوشش‌هایی که قادر به اندازه‌گیری و کنترل شرایط محیطی زخم هستند که کمک به بهبود روند ترمیم زخم نیز میکنند

بیشتر بخوانید : آموزش چند صبحانه آسان برای دیابتی ها

کلام آخر

دیابت یکی از بیماری‌های شایع امروزی است که می‌تواند عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی و کلیوی، نوروپاتی، و قطع عضو را به دنبال داشته باشد. کنترل صحیح دیابت و مراقبت منظم، از جمله معاینات پا و مشاوره با پزشک، می‌تواند خطر این عوارض را به شدت کاهش دهد. برای افراد مبتلا به دیابت، مراجعه مکرر به پزشک برای معاینه پا و تغییر سبک زندگی به همراه فعالیت بدنی منظم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.